Dinimizde kadına namazlarda sağlanan kolaylıklar nelerdir? Kadınlar hangi hallerde namaz kılamaz? Kadınlara namazla ilgili olarak getirilen bazı kolaylıklar.İslÂmî emir ve yasakları ustlenmede erkekle kadın arasında onemli bir ayrılık yoktur. Ancak kimi ibadetlerde ya da ibadetin yapılış şeklinde kadın lehine bazı kolaylıkların getirildiği gorulur.
KADININ MUAF TUTULDUĞU NAMAZLAR Kadınlar beş vakit namazla yukumlu olmakla birlikte cuma, bayram ve cenaze namazlarından muaf tutulmuşlardır. Beş vakit namazı cemaatle kılmak yerine, evde kılmalarının ustun tutulması başka bir kolaylıktır. Namazlarda, kadınların erkeklerden farklı olarak yaptıkları fiil ve davranışları şu şekilde ozetleyebiliriz:
Abdest veya boy abdesti almada iki cins arasında onemli bir ayrılık yoktur. Ancak sacları uzun kadınların boy abdesti alırken, meliklerini sokup sarkan saclarını yıkamaları gerekmez. Belki suyun sac diplerine, yani başın deri kısmına ulaşması yeterlidir.[1]
Kadınların namaz icin ezan ve kamet okuma zorunluluğu yoktur. Bu yuzden kadının okuyacağı bir ezan iade edilmelidir.
Namazda, erkeklerin yalnız gobek ile diz kapak arasını ortmeleri farz iken, kadınların el, yuz ve topuktan aşağı ayakları dışında tum bedenlerini bolca bir giysi ile ortmeleri gerekir.
Kadınlar, başlangıc tekbirini alırken ellerini, parmak ucları omuz hizasına gelecek kadar kaldırır ve ellerini goğusleri ustune bağlarlar. Bu durum, onların daha iyi ortunmelerine yardımcı olur.
Rukûda, kadınlar ellerini dizleri uzerine koymakla yetinirler. Yine rukûda erkekler bacaklarını dik tutarken, kadınların dizleri biraz bukuk bulunur ve buna bağlı olarak, onların arkaları da biraz yukarıya meyilli bulunmuş olur. Secde aralarında veya birinci ya da son oturuşlarda, kadınlar sol ayaklarını sağ yanlarına yatık tutarak yere otururlar. Bu durum, onların daha iyi ortunmesine yardımcı olur.
KADIN CAMİYE GİDEBİLİR Mİ? Hz. Peygamber doneminde erkekler gibi kadınlar da beş vakit namazı cemaatle kılmak uzere mescide gidiyordu. AllÂh ’ın Rasûlu ashabına namaza cıkmak isteyen kadınlara engel olunmamasını bildirmiştir.[2] Ancak bununla birlikte; “kadınların en hayırlısı, mescidi, evlerinin ici olandır.” [3] buyurarak, kadınların ibadetlerini evlerinde yapmalarının daha faziletli olduğuna işaret etmiştir.
Bu duruma gore, kadınlar namaz icin mescide gitmekle, evde kılmak arasında serbest bırakılmış, ancak namaz icin cemaate katılmak isteyen kadınlara da engel olunmaması istenmiştir.
Bu yuzden mezhep muctehitleri kadınların cemaate cıkmalarını “fitne korkusu” ile birlikte değerlendirerek, kimileri kadını tam olarak evdeki ibadete yoneltmiş, kimisi ise cemaate şartlı cıkışı caiz gormuştur. MeselÂ; İmam Ebû Hanîfe ’ye gore yaşlı kadınlar sabah, akşam ve yatsı namazlarına devam edebilir. Oğle ve ikindi namazları ise bazı fÂsıkların da katılımı ile kadınlar icin fitneye yol acabilir. Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed ise yaşlı kadınların butun vakit namazlarına katılmasını caiz gormuştur.
Sonraki hanefî fakihleri zamanın bozulması nedeniyle kadınların cuma ve bayram namazlarına katılmalarını mekruh saymışlardır.[4] Bununla birlikte bu namazlara katılırlarsa namazları gecerli olur ve ayrıca oğle namazı gerekmez.
Gunumuzde kadınların toplum icinde yer alması teÂmul haline geldiği icin onların Hz. Peygamber doneminde olduğu gibi beş vakit namazda mabed ikliminde yer almaları haklarıdır. Cami ve mescidlerin buna gore duzenlenmesi gerekir.
Erkekler bulunmaksızın kadınların yalnız başına cemaat oluşturup namaz kılmaları mekruhtur. Bununla birlikte cemaat yapmak isterlerse imam olacak kadın, aralarında durur, ileri gecmez, ancak bu mekruhtur. Kadınların kendi aralarında cemaat oluşturmak yerine evlerinde tek başına kılmaları daha faziletlidir. Hz. Peygamber şoyle buyurmuştur: “Kadının namazını evinde kılması dışarıda kılmasından daha faziletlidir. İc odasında kılması da evin diğer kısımlarında kılmasından daha faziletlidir.” [5] Diğer yandan cenaze namazı tekrarlanmayan bir namaz olduğu icin kadınlar cemaatı tarafından da kılınabilir.
Kadın ay halinde veya loğusalık gunlerinde namaz kılmaz. Bu gunlere rastlayan namazlar duşmuş olur. Allah elcisi, FÂtıma binti Ebî Hubeyş ’e şoyle buyurmuştur: “Hayız gorduğun zaman namazı bırak.” [6] Yine aybaşı veya loğusa olan kadın ramazan orucunu tutmaz ve daha sonra kaza eder. Hz. Âişe ’den şoyle dediği nakledilmiştir: “Biz Resûlullah devrinde Âdet goruyorduk. Namazı kaza etmekle emrolunmadığımız halde tutamadığımız orucu kaza etmekle emrolunuyorduk.” [7] Yine hayızlı kadın hacc ’da tavaf yapamaz.[8] Kur ’Ân-ı Kerîm okuyamaz,[9] eşi ile cinsel ilişkide bulunamaz,[10] ve eşi onu boşayamaz.[11] Bununla birlikte coğunluğa gore boşama tasarrufu gecerli olur.
Dipnotlar:
[1] bk. Muslim, Hayz, 58; Ebû DÂvûd, TahÂre, 120; Donduren, Delilleriyle İslÂm İlmihali, İstanbul 1991, s. 168. [2] bk. Muslim, SalÂt, 135, 138, 140; Ebû DÂvûd, SalÂt, 52; İbn MÂce, Mukaddime, 2; A.b. Hanbel, I, 40, II, 43, 90, 140. [3] A.b. Hanbel, VI, 297, 301. [4] bk. İbnu ’l-HumÂm, age, I, 529; MeydÂnî, el-LubÂb, I, 83; İbn Âbidîn, age, I, 529; Donduren, age, s. 293; 294. [5] Ebû DÂvûd, SalÂt, 53, 199. [6] BuhÂrî, Hayz, 19, 24, Vudû, 63; Muslim, Hayz, 62. [7] BuhÂrî, Hayz, 20; Ebû DÂvûd, TahÂre, 104. [8] BuhÂrî, Hayz, 1, 7, Hac, 71, EdÂhî, 3, 10; Muslim, Hac, 119,120. [9] VÂkıa, 56/79; Tirmizî, TahÂre, 98; İbn MÂce, TahÂre, 105. [10] Bakara, 2/222. [11] bk. TalÂk, 65/1; KÂsÂnî, BedÂyiu ’s-SanÂyi ’, I, 44; İbnu ’l-HumÂm, age, I, 54, 57, 61; İbn Âbidîn, age, I, 158 vd.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleiryle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan