Hasta olanların namazı nasıl olur? Hasta olan bir kişi nasıl namaz kılar? Ayakta duramıyorsa ne yapmalıdır? Şafii mezhebine gore hastanın namazının fıkhı...Dinimizde sorumluluklar kulun gucune gore belirlenmiş, gucu aşan durumlar icin kolaylaştırma esası getirilmiştir. Hastalık da bu kolaylaştırma sebepleri arasında yer almaktadır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.): “Namazı ayakta kıl, guc yetiremezsen oturarak kıl, buna da guc yetiremezsen yan uzere yaslanarak kıl”[1] buyurmuşlardır.
Kendisine yardımcı olan birine yaslanarak ayakta durabilecek olan bir ki­şi, her rek'atın kıyamının başlangıcında dahi birine ihtiyac du­ysa namazını ayakta kılmalıdır. Ama kıyamın tamamında yaslanacağı bir yardım­cıya ihtiyac duyarsa, namazını oturarak kılar. Değnek veya duvar gibi şeylere yaslanarak ayakta durabilen bir kişi, kıyamın tamamında yaslanmaya ihtiyac duysa bile namazını ayakta kılması gerekir.
İhram tekbiri alacak kadar bir muddetle olsa bile kıyamda duracak guce sahip olan bir kişi, yapabildiği kadarıyla namazını ayakta kılmalı sonra da oturmalıdır. Oturarak namaz kılmakta olan kişi mumkun mertebe hicbir şeye yaslanmamalıdır.
Ayakta durmaya gucu yetmeyen veya ayakta durması halinde hastalığının uzaması yahut da artmasından korkan bir hasta, oturduğu yerde rukû ve sec­deleri yaparak namazını kılar. Rukû ve secdeleri yapamazsa îma ile kılar. Bu durumda olan kimse rukûda başını biraz eğer, secdede rukûdan biraz daha fazla eğer. Secdede başını yere koyamayan kimsenin yerden bir şey kaldırıp o şeyin uzerine secde etmesi uygun değildir.
Oturarak namaz kılan kimsenin secde ve teşehhut hali dışında ayaklarını altına sererek oturması sunnettir. Bu şekilde oturmaya gucu yetmeyen kimse dilediği gibi oturur. Kıbleye donmekten aciz hasta, gucu yet­tiği yone doğru kılabilir.
Oturarak namaz kılamayan hasta yan yatıp yuzunu kıbleye cevirerek veya sağ tarafına donerek başını oynatıp îma ile namaz kılar. Yana donmekten Âciz olan kişi yuzu kıbleye gelecek şekilde ayaklarını da kıble istikametine uzatıp sırtustu yatarak namazını kılar. Hanefi mezhebine gore goz ile îm uygun değildir, baş eğmek sûreti ile namaz kılmaya gucu yetmeyen kimse namazını sonraya bırakır; hastanın bu durumu bir gun ve bir geceden fazla devam ettiğinde, kılamadığı namazları kaza etmesi gerekmez.
Şafii mezhebine gore başıyla îma etmeye gucu yetmeyen kimse gozuyle îma ederek namazlarını kılar. Gozle de îmaya gucu yetmezse kalbiyle namazlarını kılar. Yani kalben kendisini namazda hayal eder ve okuması gereken duaları okur. Daha sonra bu şekilde kıldığı namazları kaza etmesi de gerekmez. Ancak ayakta kılabilecek şekilde sağlığına kavuşursa bu şekilde kıldığı namazları iade etmesi mustehap olur.
[1] BuhÂrî, Taksîru ’s-SalÂt, 19
Kaynak: Hasan Serhat Yeter, FIKIH 1 (Şafii Mezhebi), 2017
İslam ve İhsan