Havanın soğuk ve nemli katmanlarında, ucağın hızla hareket etmesi beyaz izlere yol acabilir. Aslında doğanın ve teknolojinin bir araya gelmesinin etkileyici bir sonucu. Gelin, bu fenomenlere birlikte bakalım.
Havacılıkla ilgilenen bircok kişi, ucakların kanat uclarından, ozellikle de iniş ve kalkış sırasında yoğun olarak ortaya cıkan beyaz dumanları merak eder. Peki, bu dumanlar tam olarak nedir? Aslında bunun birkac sebebi var. Bu sebepler arasında en yaygın olanı ise "kanat ucu girdapları" veya "vortex" olarak adlandırılan hava akımı nedeniyle su buharının yoğunlaşması nedeniyle oluyor.
Aslında bu beyaz gazların komplo teorisine bile konu olduğunu gorduk. Ozellikle kanatların yanındaki borulardan beyaz gaz goruntusunde bir şeylerin cıktığı videolar cok populer oldu. Bu konuda kafanızda bir soru işareti kalmaması icin tum bunları yakından inceleyeceğiz.
Kanat ucu girdapları ile başlayalım. Vortex olarak bilinen bu duruma ne sebep olur?
Kanat ucu girdapları, ucağın kanatlarının uclarında oluşan donel hava hareketleridir. Ucak kanadının altında yuksek basınc, ustunde ise duşuk basınc oluşur. Bu basınc farkı nedeniyle, kanadın altındaki hava, kanadın uclarından ust kısma doğru hareket eder. Bu hareket sırasında donel bir hareket oluşur ve bu da kanat ucu girdabını meydana getirir.
Kanat ucu girdapları oluştuğunda, cevresel hava bu girdap icinde hızla doner. Bu doner hareket, hava icindeki basıncın duşmesine neden olur. Basıncın duşmesi ile birlikte hava sıcaklığı da duşer. Eğer havadaki su buharı miktarı yeterliyse, bu soğuma su buharının yoğunlaşmasına ve minik su damlacıklarının oluşmasına neden olur. İşte bu minik su damlacıkları, beyaz duman olarak gozlemlenen oluşumu meydana getirir.
Bazı durumlarda bu dumanın ucak motorlarından geldiğini gozlemleriz.
Bazı durumlarda, beyaz dumanın motorlardan geldiğini gozlemleyebiliriz. Bu duman, ucağın motorlarının yanmasından kaynaklanan egzoz gazlarının yoğunlaşmasıdır. Ozellikle soğuk havalarda veya yuksek nemli ortamlarda, bu gazlar havadaki su buharıyla karışarak yoğunlaşabilir ve beyaz bir duman oluşturabilir.
Bu girdapların tehlikeleri var mıdır?
Bu girdaplar, ozellikle buyuk ucaklarda daha belirgin olup, hemen arkasından gelen diğer ucaklar icin potansiyel bir tehlike oluşturabilir. Bu nedenle, hava trafik kontrolorleri, buyuk ucaklar arasında belirli bir takip mesafesi bırakarak bu potansiyel tehlikeyi minimize ederler.
Ucaklar acil durumlarda kanatlarından yakıt tahliye etmek zorunda kalabilir. Komplo teorilerine dahi konu olan bu konu, "fuel dumping" ismiyle biliniyor. Fuel dumping; ozellikle buyuk, uzun menzilli ticari ucaklarda bulunan bir sistemle, acil iniş durumlarında ucağın aşırı ağırlığını azaltmak amacıyla fazla yakıtını hızla atmosfere bırakma işlemidir.
Her ucağın belirlenmiş bir maksimum iniş ağırlığı vardır. Eğer bir ucak, kalkıştan kısa bir sure sonra herhangi bir acil durum nedeniyle iniş yapmak zorunda kalırsa, bu ağırlığın uzerinde olabilir, cunku planlanan rotası boyunca tuketmesi gereken yakıta sahip olacaktır.
Yuksek ağırlıkla iniş yapmak, ucağın iniş takımlarına, fren sistemine ve diğer yapısal bileşenlerine zarar verebilir. Bu riski azaltmak icin, yakıt atma sistemi devreye alınır. Ucak, bu sistem aracılığıyla kanatlarının uclarından yakıtı atmosfere bırakır.
Atmosfere bırakılan yakıt, yuksek irtifada hızla buharlaşır ve genellikle yere ulaşmadan dağılır. Ancak bu işlem sadece zorunlu olduğunda kullanılır cunku yakıt atmak hem ekonomik maliyetlere hem de potansiyel cevresel etkilere sahiptir.
Kaynaklar: Simpe Flying, Quora, MonroeAerospace
Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma