Bilim ve teknoloji, yaşamımızı kolaylaştıran pek cok icatla tarihin her doneminde karşımıza cıkmıştır. Ancak bazı icatlar vardır ki onların hayatımıza girişiyle gunluk yaşantımızda buyuk değişiklikler meydana geldi. Klima da bu ozel icatlar arasında yer alıyor.
Sıcak yaz gunlerinde ic mekanlarda serinlememizi sağlayan bu cihaz, aslında ilk olarak endustriyel bir sorunu cozmek amacıyla icat edilmişti. Ancak zamanla, klimanın sunduğu avantajlar sayesinde hem endustriyel alanda hem de gunluk yaşantımızda vazgecilmez bir arac haline geldi. Peki, klima tarih sahnesine nasıl adım attı ve evrimleşerek gunumuzdeki modern formuna nasıl ulaştı?
Gecmiş medeniyetlerde klimanın gorevini ustlenen bazı yontemler denenmişti.
Tarih oncesi donemlerden bu yana ceşitli yontemler geliştirilmiştir. Mısırlılar, col sıcağını hafifletmek icin kapılarının onune ıslak bez asmış, bu sayede esintiyle iceriye daha serin hava girmesini sağlamışlardır. Bu basit ama etkili metot, suyun buharlaşma esnasında serinlik sağlama ozelliğinden yararlanıyordu.
Romalılar ise muhendislik becerilerini kullanarak şehre taşıdıkları suyu evlerinin duvarlarından akıtarak doğal bir klima etkisi yaratmaya calıştılar. Bu akıllıca tasarlanmış sistem, hem evin icerisini serin tutuyor hem de Romalıların konforunu artırıyordu. Antik donemlerde bu gibi yontemlerle serinlemeye calışan insanlık, zamanla bu yontemleri geliştirerek modern klima sistemlerine ulaştı.
Gunumuzdekilere benzer klima ilk olarak 1902 yılında sahneye cıktı.
Gunumuzde yaygın olarak kullanılan klimaların atası, 1902 yılında Amerikalı muhendis Willis Carrier tarafından tasarlandı. O donemlerde sıcaklık artışı ve nem oranındaki dalgalanmalar matbaalarda buyuk bir sorun yaratıyordu. Artan nem, matbaa kÂğıtlarının genleşmesine veya buzulmesine sebep oluyor ve bu da baskı sırasında renklerin istenen şekilde basılamamasına neden oluyordu.
Willis Carrier Bu problemi cozmek isteyen bir matbaa şirketi, Carrier ’ın calışmakta olduğu firmaya başvurdu. Bu talep uzerine harekete gecen Carrier, onceki donemlerde yapılmış olan mekanik soğutma tekniklerinden esinlenerek ilk klima prototipini geliştirdi.
Havanın icerisindeki nemi dengede tutmak amacıyla soğuk suyla doldurulmuş borular kullanarak hava sirkulasyonu sağlayan bu sistem, ilk klimaların temelini oluşturdu. Ancak bu ilk klima, bugunku kompakt klimalardan oldukca farklıydı ve tam 30 ton ağırlığında dev bir makine olarak karşımıza cıkıyordu.
Klimanın icadı zamanla daha geniş bir alanda kullanılmaya başlandı.
Carrier'ın başlangıcta sadece endustriyel bir sorunu cozmek amacıyla geliştirdiği bu cihaz, zamanla evlerde, iş yerlerinde ve toplu taşıma araclarında yer buldu. 1920'lerin başında, klima teknolojisi sinema salonları, oteller ve ofis binalarında kullanılmaya başlandı. Artık sıcak yaz gunlerinde bile insanlar konforlu bir ortamda vakit gecirebiliyordu. Bu, ozellikle sıcak bolgelerde yaşayan insanlar icin buyuk bir devrimdi.
1950'lere gelindiğinde, klimalar daha kompakt ve ekonomik hale geldi. Bu da onların evlerde yaygınlaşmasına olanak tanıdı. Artık sıcak yaz gunlerinde insanlar evlerinin icinde serin bir sığınak bulabiliyordu. Klima, sadece konfor sağlamakla kalmadı, aynı zamanda calışma verimliliğini de artırdı. İnsanlar sıcaktan bunalıp enerjileri duşmeden, daha verimli bir şekilde calışabiliyorlardı.
Peki bir klima nasıl calışır?
Bir klima sıcak yaz gunlerinde sizi nasıl soğutuyor hic duşundunuz mu? Oncelikle klimanın calışma sisteminde gazlar vardır. Gazlar sıvı hale gecerken ısı verir, sıvılar ise gaz hale gecerken ısı alır. Bu mantıkla calışan klimalarda genellikle ic unite ve dış unite olmak uzere iki parca bulunur. Bir kompresor, klimanın icindeki gazı sıkıştırır ve sıvı haline donuşturur. Bu surecte acığa cıkan ısı fan yardımıyla dış uniteden dışarı atılır.
Sıvı haldeki klima gazı genişleme vanasına gecirilirken basıncı duşer ve tekrar gaz formuna donuşur. Bunu yaparken de odadan cekilen sıcak havadan ısı alarak bu havayı soğutur. Bu soğuk hava ise ic uniteden odanın icine aktarılır. Klimanın ayarını sıcak yaptığınızda ise bu olay tam tersine doner.
Klima, 20. yuzyılın başında Willis Carrier tarafından icat edildiğinde muhtemelen bu kadar geniş bir etkisi olacağını kimse tahmin edemezdi. Ancak bu cihaz, modern yaşamın bir parcası haline geldi ve insanların konforunu, verimliliğini ve sağlığını artırdı. Gunumuzde klimalar, hem endustriyel hem de bireysel kullanım icin vazgecilmez urunler arasında yer alıyor.
Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma