Turk akademisyenler, dunyada uzerinde calışılan binlerce molekulden yalnızca bir tanesinin ilaca donuşebildiği klinik ilac calışmalarına onemli olcude katkı sağlayabilecek projelere imza atıyor.

Atılım Universitesi kimya laboratuvarlarında, bugune kadar geliştirilen yan etkilerinin mevcutlarına oranla daha az olacağı tahmin edilen onlarca model ilac kompleksinin, tasarımı, sentezi, kanser gelişim mekanizmaları uzerindeki etkinliği ve toksisite mekanizmaları icin gerekli tum testler yapılabiliyor. Ayrıca biyoetkinliği saptanan yapılara ait ilac hedef belirleme calışmaları da farklı memeli hucre modellerinde test edilebiliyor.

Araştırmacılar, sentezledikleri molekullerin ilaca donuşmesi icin uluslararası kuruluşlarla iş birliği yapabilmek icin laboratuvar alt yapılarını da tamamıyla yeniledi.

Atılım Universitesi Muhendislik Fakultesi Kimya Muhendisliği ve Uygulamalı Kimya Bolumu Oğretim Uyesi Doc. Dr. Şeniz Ozalp Yaman, yaptığı acıklamada, dunya genelinde kansere karşı etkin ilacların bulunması icin buyuk caba gosterildiğini anlattı.

Platin iceren antitumor ilaclarına karşı ilginin 1960'lı yıllarda Rosenberg'in platin komplekslerinin hucre bolunmesini durdurduğunu gosteren tesadufi deneyi ile başladığını belirten Yaman, gunumuzde kanser ilacı olarak kullanılan Cisplatin'in Amerikan gıda ve ilac kurumunca 1978 yılında antitumor ilacı olarak onaylandığını anımsattı.

Ozellikle yumurtalık ve testis kanserlerinde cok etkin olduğu bilinen Cisplatin'in başarılı kemoterapik etkilerine nazaran, bulantı, kusma, bobrek rahatsızlıkları, sinir sisteminde meydana gelen deformasyonlar gibi pek cok onemli yan etkilere de sahip bulunduğuna işaret eden Yaman, ''Bu nedenlerle, daha etkin, kanser hastalarının yaşam kalitesini arttıracak, ağızdan alınabilecek, suda cozunebilir ve ilac direncini yenmiş yeni platin ilaclarının sentezi buyuk bir onem taşıyor'' dedi.

''Calışmalarımız onemli katkı sağlayacak"

Doc. Dr. Yaman, son beş yıldır TUBİTAK ve AB gibi kurumların desteğiyle, kanser ilacı olma potansiyeli taşıyan ceşitli platin kompleksleri uzerinde calıştıklarını bildirdi.

Yaman, Atılım Universitesi Kimya Grubunun, disiplinlerarası ortaklık gerektiren bu alandaki calışmaları yurutmek icin temel, tıbbi biyokimya ve molekuler biyoloji disiplinlerini bir araya getiren Turkiye'deki tek araştırma grubu olduğunu belirterek, ''Laboratuvarlarımızda sentezlediğimiz ilac molekullerinin etkinlik dozunu da tespit edebiliyoruz. Enzim aktivite calışmalarıyla da molekullerin ilac olabilirliğini de ortaya koyabiliyoruz'' diye konuştu.

Dunyada kansere karşı etkin olduğu duşunulen ilacların, daha etkin başka bir ilac ortaya cıktığında devre dışı bırakıldığını anlatan Yaman, ''Bu alandaki hızlı gelişmelere ayak uydurabilmesi ve Turkiye'nin de yakın gelecekte bu alanda sesini duyurabilmesi acısından bizim calışmalarımız onemli katkı sağlayacaktır'' şeklinde konuştu.

''Turk ve yabancılara ortaklık cağrısı yapılıyor''

Platin, rodyum, altın gibi metaller iceren bileşiklerin ozellikle kanser ve romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanıldığına işaret eden Yaman, sozlerini şoyle surdurdu: ''Bu nedenle laboratuvarlarımızda sadece platin merkezli değil, altın ve rodyum merkezli bir cok yeni bileşiğin tasarımı ve sentezi yapılmakta olup bu potansiyel ilaclara ait etkinlik ve toksisite mekanizmaları da ozellikle hucresiz fizyolojik şartlarda test edilmektedir. Paralel olarak yurutulen calışmalarda farklı hastalıklar icin secici ve hedefe ozgu ilac tasarımına yonelik biyolojik, biyoteknolojik ve biyokimyasal verilerin toplanması ve akabinde etkin model ilac tasarımlarına oncu olacak veri bankasının oluşturulması calışmalarını da surdurmekteyiz.

Laboratuvarlarımızın alt yapısı ve yetişmiş insan gucumuz sayesinde, yan etkisinin mevcutlarına oranla daha az olacağı tahmin edilen ilac komplekslerini hayvan deneyleri aşamasına kadar başarıyla getirilebiliyoruz.''

Bundan sonraki amaclarının, Kimya Grubu olarak bu ilacların etkinlik dozunun belirlenmesinden sonra klinik oncesi calışmalarının yapılabilmesi icin ilacları belirli ilac şirketlerine tanıtmak olduğunu dile getiren Yaman, bu alanda calışan tum Turk ve yabancı araştırmacılarla da ortak calışmalara hazır olduklarını sozlerine ekledi.