İSTANBUL - Olumle sonuclanabilen kalp ritim bozukluklarına erken donemde mudahale etmek gerektiğini vurgulayan Kardiyoloji Uzmanı Doc. Dr. Enis Oğuz, hayati onem taşıyan kalbin, ritminin korunması icin yapılması gerekenleri anlattı ve bu konuda sık sorulan soruları şoyle yanıtladı:

Kalp ritim bozukluğunun sebebi nedir?
Kalp kasının kasılması icin elektrik uyarı gereklidir. Kalbin sağ kulakcığında duzenli aralıklarla elektrik uyarı cıkaran hucreler vardır. Bahsedilen elektrik uyarının kalbin her tarafına yayılması gerekir. Elektriğin kalp icinde yayılırken izlediği peş peşe dizilmiş hucrelerden oluşan elektrik kablosu gibi hatlar vardır. Kalp kası da bu elektrik iletiye cevap verir. Bahsi gecen bu yapılardaki anormallikler kalp ritminin bozulması ile sonuclanır. Ritim bozukluğu bazen kalbin hızlanması (taşikardi); bazen teklemesi (erken atım); bazen de yavaşlaması (bradikardi) şeklinde ortaya cıkar.

Belirtileri nedir?
En sık belirti carpıntı hissidir. Hastalar bu hissi anlatmak icin ‘Kalbim kuşkanadı gibi cırpıyor’, ‘Goğsumden fırlayacak gibi oluyor’, ‘Kalp atışlarım dışarıdan goruluyor’, ‘Kalbim ağzımdan cıkacak gibi oluyor’ şeklinde ifadeler kullanır. Carpıntı genelde aniden başlar ve bazen saniyeler, bazen dakikalar, bazen de saatler surup birden sonlanır. Diğer bir bulgu baş donmesi ve bayılma olabilir. Ritim bozukluğuna bağlı bayılmalar genelde hayati onemi olan ritim bozukluğu turlerini işaret eder.
Hangi yaş aralığında gorulur?
Ritim bozukluğu her yaş grubunda gorulebilir. İleri yaşlarda ritim bozuklukları daha sıktır ve diğer kalp hastalıklarıyla ilişkilidir. Tum yaş grupları hesaba katıldığında toplumun yuzde 2’sinde; 80 yaş uzeri nufusun ise yuzde 10’unda atriyal fibrilasyon (kalbin kulakcıklarından kaynaklanan ritm bozukluğu) olduğu biliniyor. Bu oranlar kalp ritim bozukluklarının toplum sağlığı icin nedenli onemli olduğu ortaya koyuyor.

Ritm bozuklukları icin ne gibi testler uygulanıyor?
Kalp ritim bozukluğunun tanısında en onemli yontem EKG dediğimiz kalbin elektriğinin kayıt edilmesidir. Bununla beraber EKG’nin tanı koydurucu olması icin ritim bozukluğu olduğu anın kayıt edilmesi gerekir. Orneğin carpıntı atağı başlayan hasta, carpıntı devam ederken en yakın sağlık kuruluşuna gidip EKG cektirirse ritim bozukluğunun turu de bu şekilde belirlenmiş olur. Bununla beraber bazı ritim bozuklukları kısa surelidir; bu şekilde kayıt ettirebilme imkÂnı yoktur. Bu gibi durumlarda hastaların yanında taşıyabildiği, cep telefonu buyukluğunde kayıt ediciler vardır. Amac ritim bozukluğu olduğu anda hastanın kendi ritmini kendisinin kayıt edebilmesi imkÂnını sağlamaktır.

3 YIL KALP RİTMİ KAYDEDİLİYOR
Nadir gorulen ritim bozukluklarını kayıt etmek icin ise cilt altına operasyonla yerleştirilen kayıt ediciler vardır. Boylece 3 yıl boyunca surekli kalp ritmi kayıt edilebilir. Bu yontemlerle ritim bozukluğu ortaya konamadığında elektrofizyolojik calışma denen girişimsel yontem kullanılabilir. Bazı durumlarda ise ekokardiyografi, kardiyak MR, koroner angiografi gibi tanısal yontemler gereklidir. Ayrıca vazovagal senkop adı verilen bir bayılma sebebini ortaya koymak icin ozel bir test uygulanır. Bu hastalıkta refleks olarak kalp ritmi yavaşlaması; hatta gecici durma gorulebilir. Epilepsi ile karışabilen ve noroloji kliniklerinde tanı konması icin cabalanan bircok hastada bu basit yontemle ayırt edici tanı yapılabilmektedir.

Ritim bozukluğu olan hastalara diyet uygulaması gerekir mi?
Ritim bozukluğu yaşayan hastalar icin diyet onemlidir. Bazı maddeler kalbin elektrik sistemi icin uyarıcı ozellik taşır. Bunlar ritim bozukluklarının tetiklenmesine neden olabilir. Cay, kahve, sigara etkileri bu etkenler arasında sayılabilir. Ayrıca bircok ilac da ritim bozukluğuna yol acabilir. Bazen kalp ilacları, tansiyon ilacları kalbin yavaşlamasına yani bradikardiye yol acabilir. Orneğin goz tansiyonu icin kullanılan ilaclarda kalp hızını yavaşlatıcı etkisi olan maddeler bulunabilir. Bazen bir ritim bozukluğunu tedavi etmek icin verilen bir ilac başka ritim bozukluğuna yol acabilir. Genel kalp sağlığını koruyucu onlemler ritim bozukluklarından korunmak icin de gecerlidir. Stres yonetimi, ideal kilo, duzenli egzersiz, hayvansal ve trans yağlardan sakınan bir diyet, tuz alımının azaltılması, sigara icilmemesi, alkol alımının azaltılması veya hic alınmaması bu onlemlerin en onemlileridir.

Tedavi yontemleri nelerdir?
• Bircok ritim bozukluğu iyi huyludur. Tedavi edilmeleri gerekmez. Ancak rahatsız edici etkilerinin azaltılması icin ilaclar kullanılabilir. Bazılarında ise muhakkak tedavi gerekir. Kalp ritim bozukluğu ilacları ile ritim problemi baskılanabilir. İlaclar kullanıldığı surece ritim bozukluğu ortaya cıkmayabilir. Atriyal fibrilasyon gibi kalp icinde pıhtı oluşumuna yol acan ritim bozukluklarında pıhtı oluşumunu engelleyici ilacların hayati onemi vardır.

• Kasık damarından kalbe yollanan kateter adı verilen teller ile de ritim bozukluğuna yol acan kalp ici bozukluğun yeri tespit edilir. Buraya bazen radyofrekans dalgası; bazen de dondurucu etki kateter ucundan uygulanır. Bu uygulama ritim bozukluğuna yol acan hucrelerin olmesi ile sonuclanır. Bircok ritim bozukluğu icin işlem başarısı yuzde 100’e yakındır.

• Bazen ritim bozukluklarının acilen duzeltilmesi gerekir. Bu durumda kalbe goğus duvarından elektroşok verilmesi etkili bir yontemdir. Elektroşok kalbin ritminin sıfırlanmasına boylece normal ritmin yeniden başlamasına olanak tanır. Kalıcı bir cozum değildir. Zaman icinde ritim bozukluğu tekrarlayabilir. Bununla beraber hayat kurtarıcı olabilir.

• Bazı ritim bozuklukları kalbin yavaşlamasına veya durmasına yol acar (bradikardi). Bu ceşit bir bradikardi geliştiğinde ve duzeltilebilir bir sebebi bulunamadığında tedavi kalp pili takılmasıdır. Kalp pili kablosuz teknoloji sayesinde dışarıdan programlanabilir, istenilen kalp hızı ve diğer ozellikler ayarlanabilir. Ayrıca hastanın ritmi ile ilgili topladığı bilgiler okunabilir. Batarya omru ortalama 7-8 yıldır. Bu sure sonunda değişmesi gerekir. Eski piller cep telefonu sinyallerinden cok etkilenmekteyken yeni piller kendilerini bu sinyallerin olumsuz etkilerinden koruyabilmektedir. En onemli kısıtlama manyetik alanlardan uzak durmak gerekliliğidir.