Yaşlılık nasıl tanımlanır?
Yaşlılık donemi 65 yaş ve uzeri olarak kabul edilir. Dunya Sağlık Orgutu tarafından 1 Ekim, ‘Uluslararası Yaşlılar Gunu’ olarak kutlanmaktadır.

Dunyada yaşlıların nasıl tanımlanır?
Dunya Sağlık Orgutu istatistiklerine gore gunumuzde dunyada 60 yaşın uzerinde 600 milyon kişi yaşadığı bildirilmektedir. Bu sayının 2025 yılına iki katına cıkması ve 2050 yılında ise 2 milyar kişiye varması tahmin edilmektedir. 2050 yılında dunya yaşlı nufusunun % 80’inin az gelişmiş ulkelerde yaşayacağı beklenmektedir. Yuksek gelir gruplarında, yaşam suresinin duşuk gelir gruplarına gore 20 yıl kadar fazla olduğu hesaplanmaktadır. Aynı şekilde 2050 yılında olumlerin % 80’inin 60 yaşın uzerindeki kişilerde gercekleşeceği hesaplanmaktadır.

Turkiye’de yaşlıların toplumdaki oranı ne kadardır?
Turkiye İstatistik Kurumu (TUİK), ‘Adrese Dayalı Nufus Kayıt Sistemi’ 2009 yılı kayıtlarına gore ulkemiz nufusunun % 7.2’sinin, 65 yaşın ustunde olduğu belirlenmiştir. Bu oran dunya istatistiklerine paraleldir. Turkiye İstatistik Kurumu (TUİK); doğuşta beklenen yaşam suresinin 2010 yılında erkekler icin 71.5 ve kadınlar icin 76 iken, 2050 yılında erkekler icin 77.3 ve kadınlar icin: 80.4 olacağını belirtmektedir. Ortalama yaşam, 1900’lerde 50 yıl iken 2000 yılında 75 yıla cıkmıştır. Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan projeksiyonlar; 2005 yılında, 6.147.000 olan 60 yaş ve uzerindeki kişilerin sayısının, 2015 yılında 8.442.700, 2025 yılında ise 12.055.400 olacağını bildirmektedir. Turkiye’de hayatta kalma beklentisi 2005 yılı itibari ile 70.8 yıl iken, 2015 de 72.3 yıl, 2023 de ise 74.1 yıl olacağı on gorulmektedir. Gunumuzde bir asır oncesine oranla uc kat daha fazla 70 yaş ustu ve 10 kat daha fazla 80 yaş ustu insan vardır.

Yaşlılar gerektiğinde guvenle ameliyat olabilirler mi?
Halk arasında genel kanı, yaşlı bir kişinin ameliyat sonrası sağlığına kavuşmasının pek mumkun olamayacağı yonundedir. Ancak, gunumuz tıbbında bu inanış pek kabul gormemektedir. Ameliyat oncesi donemde risklerin detaylı ve ozenli bir şekilde araştırılması ve ameliyat sonrasında gelişebilecek komplikasyonlar icin gerekli onlemlerin alınması durumunda, yaşlılarda gerekli ameliyatların guvenle yapılabildiği kabul edilen bir gercektir. Burada hasta ile iyi iletişim cok onem kazanır.

Ayrıca, unutulmaması gereken onemli bir nokta da, 80 yaşın uzerindeki bir kişinin, kaza ve yaralanmalar sonucunda gelişen olumler dışlandığında, o yaşa gelmesi icin vucut ve gen yapısının yaşıtlarına gore cok daha sağlam olduğu gerceğidir. Bu nedenle, 80 yaşına dek sağlıkla gelebilen bir kişinin, olması gereken ameliyatı kendisinden beklenilenin aksine cok daha iyi goğusleyebildiği gozlemlenmektedir. Son yıllarda yapılan istatistiklerde 75 yaş uzerinde ameliyat olan kişilerde, 1990-2010 yıları arasında, % 10 civarında artış olduğu gozlenmektedir.

Buyuk bir karın bolgesi ameliyatı sonrasında yaşlı hastaların toparlanması ne kadar sure alır?
ABD’de Lawrence ve ark. 372 60 yaşın uzerindeki 5 cm’den fazla bir kesi ile karın ameliyatı geciren hastaları inceledikleri calışmalarında ortanca yaşın 69 ± 6 olduğunu belirlemişlerdir. Yaşlı hastaların gecirdikleri başlıca ameliyatlar ise; kalın bağırsağın bir bolumunun alınması, karın duvarı fıtığı, karın şah damarı ameliyatı (abdominal aort anevrizması) olarak belirlenmiştir. Hastaların ortalama 6-12 hafta icinde yardımsız olarak elbiselerini giyme, sandalyeden kalkma ve yurume gibi eylemleri gercekleştirebildikleri, ancak buna karşın, altı ayın sonunda, el sıkma ve genel vucut kuvvetinde kısmi olarak azalmanın devam ettiği gozlenmiştir. Bu calışmanın sonucunda yaşlı hastaların ameliyat sonrasındaki sağlık durumunu etkileyen başlıca iki neden olduğu belirlenmiştir. Bunlar: 1. Yaşlı hastanın ameliyat oncesindeki sağlık durumu 2. Ameliyat sonrasında gelişen onemli bir komplikasyonun varlığıdır. Bu calışmadan cıkarılabilecek pratik sonuc: ameliyat oncesinde sağlık durumu iyi olan, yani gucu ve kuvveti yerinde olan yaşlılarda ameliyat sonrasında bir komplikasyon gelişmemesi halinde, gayet başarılı sonucların alınabildiği gerceğidir.

Yaşlı hastaların ameliyat sonrası cabuk toparlayabilmeleri icin neler yapılabilir?
Yaşlı hastaların ameliyat sonrasında cabuk toparlayabilmeleri ve biran once gunluk aktivitelerine geri donebilmeleri icin bazı onlemler almakta yarar vardır. Burada en onemli nokta ameliyat oncesi donemde hastanın ameliyata iyi hazırlanmasıdır. Orneğin kalp ameliyatı dışında bir ameliyat gecirecek yaşlı hastalara, beta bloker grubundan kalp ve damar sistemini dengeleyen ilaclar verilerek ameliyata alınmaları halinde, sonucların daha başarılı olduğu belirlenmiştir. McGory ve ark. 2005 yılında Surgery dergisinde yayınladıkları calışmalarında, ameliyat sonrası kalp ve damar hastalıklarına bağlı olumleri % 12’den % 2 duzeyine dek duşurduklerini vurgulamışlardır. Şeker hastalarında, ameliyat oncesi doneminde şeker seviyelerinin dengelenmesini takiben ameliyat sonuclarının daha iyi olduğu bulunmuştur.

Genellikle, beslenme yetersizliğinin en sağlıklı olcude kandaki albumin (protein) duzeyidir. Ameliyat oncesinde albumin seviyesi duşuk olan yaşlı hastaların, ameliyat sonrasındaki başarı oranlarının daha duşuk olduğu ve hastada gelişecek hayati risklerin daha yuksek olduğu bilinmektedir. Bakım evlerinde kalan yaşlı hastaların % 25-60’ında beslenme yetersizliği olduğu bilinmektedir ve bu nedenle ameliyat oncesi
hastaların yuksek protein icerikli ozellikli mamalar ve ozel diyetlerle albumin veya protein seviyeleri yukseltildikten sonra ameliyata alınmaları durumunda risklerin azaldığı bilinmektedir.

Yaşlı hastalarda ameliyat sonrası risk oluşturan nedenler nelerdir?
Yaşlı hastalarda ameliyat sonrasında risk faktoru oluşturan genel nedenler: gucsuzluk, beslenme yetersizliği, kas hacminin azalmış olması ve diş yapısının sorunlu olmasıdır. Ayrıca, yaşlılarda sık olarak rastlanılan; şeker hastalığı, yutma yeteneğinin zayıflamış olması nedeniyle yemeklerin akciğerlere kacması (aspirasyon) ve idrar sondasının varlığı da diğer risk oluşturan nedenler arasında sayılabilir.

Yaşlı hastalarda enfeksiyon onemli midir?
- Hastanede yatan tum hastalarda enfeksiyonlar onemli iken, yaşlı hastalarda daha fazla risk oluşturduğundan, cok daha dikkatle ele alınmalıdır.
- En sık rastlanılan ameliyat bolgesi veya yara yeri enfeksiyonlarıdır ve bunların da % 15’inin ise onlenebildiği bilinen bir gercektir.
- Enfeksiyon oranının 74 yaş civarında en fazla olduğu belirlenmiştir.
- Vucut ısısının duşmesinin de (hipotermi) enfeksiyon acısından ek risk getirdiği bilindiğinden hastaların ameliyat surecinde, elektrikli battaniyeler ile ısıtılması onem taşımaktadır.
- Şeker hastalığı da (diyabet) aynı şekilde enfeksiyon riskini arttırmaktadır, bu nedenle yaşlı hastalarda ameliyat oncesi donemde, şeker seviyesinin 80-110 mg/dl civarında ayarlanması, ameliyat başarısını belirgin şekilde arttırır.
- İdrar sondasının varlığı da mikropların barınmasına uygun ortam yaratarak, enfeksiyon icin risk oluşturur.

Yaşlı hastalarda kanser daha sık mı gorulur?
Kanser hastalığının ileri yaşla birlikte artış gosterdiği bilinen bir gercektir. Son yıllarda giderek kalp hastalıklarına bağlı olumlerin azaldığı, ancak buna karşın kanser hastalıklarına bağlı olumlerin arttığı gozlenmektedir. ABD’de Baylor College of Medicine kuruluşundan Dr. David H. Berger, 2050 yılına gelindiğinde, 2.6 milyon kişide kanser hastalığı belirleneceğini ve bu sayının 2000 yılında belirlenen kanser hastalığı sayısının iki katı olduğunu hesaplamıştır. Aynı donemde, 85 yaşın uzerinde kanser belirlenen hasta sayısında dort kat artış olacağını belirlemiştir.

Yaşlılarda kanser sonrasında beş yıllık sağ kalım oranlarının daha duşuk olduğu ve bunun da kanser dışındaki kalp, damar hastalıkları ve akciğer hastalıkları gibi nedenlere bağlı olduğu bilinmektedir.

Yaşlı hastalarda kanser acısından tarama testleri yarar sağlar mı?
Yaşlı hastalarda bağırsak kanseri acısından tarama testlerinin yapılması yararlı gorulmektedir. Bazı calışmalar ise yaşlı kişinin yaşam beklentisinin 5 yıl ve uzerinde olması halinde bu tur tarama testlerinin yarar sağlayacağını vurgulamaktadır.

Yaşlı hastalarda kotu alışkanlıklara rastlanır mı?
2011 yılında ABD’de Albert Einstein College of Medicine’da 100 yaşın uzerindeki 477 hasta uzerinde yapılan bir araştırmada erkeklerin % 43’unun duzenli jimnastik veya spor yaptıkları belirlenmiştir. Aynı gruptaki kadınların % 30’unun ve erkeklerin ise % 60’ının sigara ictiği belirlenmiştir. 100 yaş uzerindeki erkeklerin sadece % 4.5’inde şişmanlık veya obesite belirlenmiştir.

Yaşlı hastalara ameliyat onerildiğinde cevap alınması gereken sorular nelerdir?
• Ne sebeple ameliyat gerekiyor?
• Mevcut hastalık ameliyat yapılmadan tedavi edilebilir mi?
• Ameliyat yapılmazsa ne tur sorunlarla karşılaşılabilir?
• Hangi cerrahi teknik uygulanacak?
• Ameliyata bağlı olası komplikasyonlar nelerdir?
• Cerrahın bu ameliyattaki deneyimi nedir?
• Ameliyat nerede gercekleştirilecek?
• Ameliyatın, kullanılacak malzemelerin ve hastanenin maliyeti nedir?
• Ne tur anestezi uygulanacak?
• Hastanede ne kadar sure ile yatış gerekecek?
• Ameliyat sonrası genel seyir nasıl olacak?
• Ameliyat hastanın gunluk yaşantısını nasıl etkileyecek?
• Ameliyat sonrasında bazı aktivitelere kısıtlama gerekecek mi?
• Ameliyat sonrası iyileşme sureci ne kadar zaman alacak?

Bir cerrahtan ikinci goruş alınması halinde, ilk cerrahın tanısı ve onerdiği ameliyat tekniğinden bahsetmek ve tum yapılan tetkikleri gostermek gerekir.