A. BASİT ONLEMLER

1. Liften zengin diyet: Mısır, mısır gevreği, esmer pirinc, kuru uzum, kuru kayısı, kuru incir, kuru erik, fındık, ceviz, lahana, karnabahar, havuc, patates, ıspanak, kuşkonmaz, kabak, şalgam, brokoli, bruksel lahanası, bakla, fasulye, nohut, soya, mercimek, bezelye, elma, kayısı, muz, yabanmersini, kavun, karpuz, kiraz, vişne, uzum, şeftali, armut, ananas, erik, cilek, ahududu, kereviz, salatalık, kıvırcık salata, mantar, soğan, yeşil biber, domates, tahıllı ekmek, yulaflı ekmek, cavdarlı ekmek, kepekli ekmek, buğdaylı ekmek, keten tohumu ve şeker pekmezi tuketilmesi onerilir.

2. Lif takviyeleri: Karnıyarık otu tohumundan (Psyllium) her gun iki cay kaşığı destek olarak alınması onerilmektedir.

3. Probiyotikler: normalde sindirim sisteminde yer alan, sindirim icin yararlı mikroorganizmaların verilmesidir.

2. Oturma banyosu: 10-15 dakika sure ile gunde 3-6 kez sıcak su icine oturma ağrıların azalmasında ciddi oranda yarar sağlar.

3. Kremler: sıklıkla nitrogliserin, kortizon, cinko oksit icerikli kremler ile makata masaj yapılması yarar sağlar.


B. DOKTOR MUAYENEHANESİNDE YAPILAN İŞLEMLER

1. Boğma girişimi (bant ligasyon): Bu hanımların saclarına taktığı toka gibi bir lastiğin anoskop denilen ve makat icine sokulan ışıklı bir alet ile lastik tokayı kaydırarak oraya yerleştirilmesi işlemidir. Boylelikle o basur (hemoroid) damarı boğulmuş olur. Genellikle birinci ve ikinci derecedeki hemoroidlerin tedavisinde tercih edilen boğma tedavisinin bir seansında ortalama iki basur memesi bağlanır ve ikiden fazla sayıda basur memesi varlığında kalan memelere ortalama 4-5 hafta icinde ikinci seansta boğma tedavisi uygulanır.

Başarı oranı: Boğma işlemi sonrasında hastaların ortalama olarak % 80-90’inde yakınmaların duzeldiği belirlenmektedir.

Komplikasyonları: kanama (% 3), enfeksiyon (% 0.1) ve dış basurların pıhtılaşması (% 1.5) gorulebilir. Kime yapılmaz: kan sulandırıcı ilac kullananlara yapılmaz. İşlemden 7-10 gun once bu tur ilaclar kesilmelidir.

Tekrarlama oranı: 5 yıl icinde hemoroid tekrarlama oranı % 50 civarında tekrarlama gorulur ve tekrar boğma tedavisi ile sorun cozulebilir. Hastaların ancak % 10’una ameliyat gerekmektedir.

2. İnfrared koagulasyon: İnfrared (kırmızı ışık) adı verilen değişik dalga boyundaki lazer ışınıyla damarlar kucultulur ve basur (hemoroid) memesini sondurme temeline dayanır. Bu teknolojide, ucunda teflon bir polimer olan, 15 voltluk tungsten- halojen lambası infrared ışığını uretir. Bu nedenle infrared koagulasyona aynı zamanda ‘ameliyatsız lazer ile hemoroid tedavisi’ veya ‘muayenehanede lazer ile hemoroid tedavisi’ olarak ta anılmaktadır. Rahatlıkla lokal anestezi altında muayenehane koşullarında yapılabilmekte ve hasta işlemin takiben derhal işine geri donebilmektedir. Her basur memesine ortalama olarak 1.5 saniye boyunca ve uc kez infrared ışını verilir.
Avantajı: Fazla yuksek ısı vermediğinden, dokuda curumeye yol acmaz. Gebelerde ve kalp pili (pacemaker) olan hastaların birinci derecede hemoroidlerinde sorunsuz olarak uygulanabilmektedir. Ağrı yaratmaz.
Dezavantajı: ikinci ve ucuncu derecede hemoroidlerde fazla başarılı değildir. Kime yapılmaz: kan sulandırıcı ilac kullananlara yapılmaz. İşlemden 7-10 gun once bu tur ilaclar kesilmelidir.

Tekrarlama oranı: 5 yıl icinde basur tekrarlama oranı % 50-60 civarında tekrarlama gorulur ve tekrar infrared koagulasyon ile sorun cozulebilir.

3. Bipolar koagulasyon: Bu yontemle basur veya hemoroid a neden olan kan damarları bipolar elektrik akımı (BICAP) ile yakılır. Birinci ve ikinci derecede hemoroidler icin uygulanır.

4. İğne tedavisi veya skleroterapi: makat bolgesine, kirec oluşturan fenol, kini ure veya sodyum moruat turunden bir kimyasal madde enjekte edilir. Basur (hemoroid) memesini besleyen toplar damarlarda kirec oluşumu sağlanarak, orada yeni bir damar şişmesi, catlaması ve genişlemesi engellenir. Uygulama sonrasında 48 saat boyunca devam eden ağrı olur. Enjeksiyon sırasında kimyasal madde, basurun yanındaki sağlam dokuya kacarsa, orada ulser veya curumeye (nekroz) neden olabilir. Gecmişte hemoroid tedavisinde skleroterapi yaygın olarak kullanılmasına rağmen, gunumuzde boğma tedavisi ve infrared koagulasyon (IRC) daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

5. Direkt akım ile tedavi: Birinci ve ikinci derecedeki hemoroid tedavisinde, anoskopi cihazının icinden gecirilen bir prob aracılığı ile hemoroid memesine 10 dakika boyunca direkt elektrik akımı uygulanması veya galvanizasyon prensibine dayanır. İnfrared koagulasyon gibi saniyeler icinde gercekleşen, yada boğma tedavisi yıllardan beri seri bir şekilde sonlanabilen pratik yontemlerin varlığı nedeniyle, bu tedavi yontemi yaygınlaşmamıştır.

HEMOROİD AMELİYATI

Hemoroid ameliyatı oncesi ne tur bir hazırlık yapmak gerekir?

Hemoroid ameliyatı oncesinde hastaların kan sulandırıcı ilacları (Aspirin®, Coraspin®, Ecoprin®, Dispril®, Coumadin®, Heparin®, Plavix®, Pradaxa® vb.) ameliyattan 7-10 gun once kesilir. Ameliyattan onceki gece yarısı, su ve gıda alımı kesilir. Bazı cerrahlar ameliyattan once bağırsak hazırlığı amacı ile herhangi bir ilac onermezken, cerrahların buyuk bir bolumu ameliyattan bir gun once ağızdan alınan bağırsakları boşaltmaya yarayan mushil (ağızdan alınan sodyum fosfat, senna alkaloidleri, polietilen glikol vb. maddeleri iceren toz veya sıvı) ilacı verir veya lavman onerirler.

Basur (hemoroid) hastalığı ameliyat yontemleri nelerdir?

Basur veya hemoroid hastalığı ilerlemişse cerrahi yontem gundeme gelir. Bunlar:

1. Klasik ameliyat teknikleri: Milligan Morgan, Ferguson ve Whitehead ameliyatları: prensipte hemoroid memelerinin; makas, bıcak, monopolar elektrokoter, bipolar koter veya damar kapatma cihazları veya lazer ile kesilerek cıkartılmasını hedeflerler. İşlem sırasında makatın genişletilmesi veya ‘anal dilatasyon’ işlemi ozellikle ucuncu derecede hemoroidlerde belirgin bir rahatlama sağlar.

2. Lateral internal sfinkterotomi: makat ici basıncı duşurme amacı ile makat ic kasının kesilmesi işlemidir. Ameliyat sonrasındaki ilk bir aylık erken donemde % 30 ve gec donemde ise % 0-15 gaz ve dışkı veya gaz kacırma (inkontinens) komplikasyonu gorulebilir. Bu işlemin bağırsak cerrahisi (kolorektal cerrahi) alanında calışan bir cerrah tarafından yapılması durumunda bu tur komplikasyonların yok denilecek kadar duşuk olduğu bilinmektedir.

3. Lazer yontemi: CO2, Argon, NdYag, Diod lazerler bu amacla kullanılabilir. Tum lazerlerin ana amacının damarların tutkal ile yapıştırılarak kapatılması gibi adlandırılabilir. Bu yontemin değişik calışmalarda, ağrı ve nuks oranları yonunden klasik yontemden cok fazla farklılığı olmadığı belirlenmiştir.

4. Longo yontemi: Basur (hemoroid) tedavisindeki ameliyat yontemlerinden biri de Longo tekniğidir. Hemoroid makatta genellikle uc yerde ve dizilimi de saat kadranı uzerindeki 3, 7 ve 11 hizalarıdır ve klasik cerrahi yontemde en az uc yerden yara oluşturmak gerekir. Bu ister normal dikişle yapılsın, ister lazer uygulamasıyla yapılsın makatta ciddi yaralar oluşur. Antonio Longo tarafından İtalya’da Palermo Universitesi’nde 1990'da geliştirilen yontemde ise makat dışında bir yara oluşmaz, ameliyat makat derisine (anoderm) oranla tamamen sinir ağından daha fakir bir bolge olan makatın icinde gercekleştirilir, bu da ameliyat sonrasındaki ağrı duyusunu azaltır. Ayrıca, makat sarkması (rektal mukozal prolapsus) durumlarında ve ileri derecedeki hemoroidlerde (ucuncu ve dorduncu derecedeki hemoroidler), Longo tekniği en başarılı sonucları verdiği bildirilen tekniktir. Longo ameliyatı ulkemizde 1999 yılından beri uygulanmaktadır.

Basur (hemoroid) nuks eder mi?
Basur (hemoroid) tedavi edilse bile ameliyatsız yontemlerde % 10-50, ameliyatlı yontemlerde % 1.5-15 oranında tekrarlayabilir. Nedenler arasında uygulanan cerrahi teknik, devam eden kabızlık ve beslenme alışkanlıklarındaki hatalar vb. nedenler sayılabilir. Jayaraman ve ark. geniş meta-analizlerinde, Longo tekniği sonrasında hemoroid hastalığının bir yıl icinde % 5.7 ve gec donemde % 8.5 oranında nuks ettiği ve klasik hemoroid ameliyatı sonrasında bir yıl icinde % 1 ve gec donemde % 1.5 oranında nuks ettiği bildirilmiştir. Bu anlamda ozellikle tekrarlayan veya komplike olmuş hemoroid durumunda, hastayı bir kolorektal cerrahın (proktoloji uzmanı) ele alması belirgin avantajlar sağlar.

Basur (hemoroid) ameliyatı sonrasında hangi komplikasyonlar gorulebilir?
İdrar yapma zorluğu, makattan kanama, geride memelerin kalması, makat darlığı gelişmesi, makat catlağı, makat fistulu, enfeksiyon, dışkı veya gaz kacırma, basur pıhtılaşması ve surekli ıkınma hissi gibi komplikasyonlar gelişebilir. Ikınma hissi ozellikle Longo tekniği ile gercekleştirilen basur ameliyatlarının yaklaşık % 25’inde gelişir ve bir ay sure ile devam edebilir.