Ses tellerinde oluşan şikayetler pek cok nedene bağlı olarak ortaya cıkabiliyor. Sesin kotu ve uygun olmayan şartlarda, ozellikle de uzun sureli ve yuksek tonda kullanılmasından, kafa bolgesi ile boyunda sinir komşuluğunda oluşan tumorlere kadar bircok etken ses tellerinde gecici ya da kalıcı felclere yol acabiliyor. Ses kısıklıkları ve yutma sırasında oksuruk gibi ses teli felcine bağlı şikayetler ise “ses cerrahisi” ile tedavi edilebiliyor. Memorial Antalya Hastanesi Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Bolumu ’nden Prof. Dr. Mustafa Asım Şafak, ses teli hastalıkları ve tedavi yontemleri ile ses tellerini koruyucu oneriler hakkında bilgi verdi.

Ses telleri travmaya acık yapıda
Ses telleri gırtlakta yer alan, sağ ve soldan cok ince bir cilt ile kaplanmış yumuşak doku ve kas lifleri iceren oluşumlardır. Gırtlağın ve ses tellerinin fonksiyonlarını yoneten cok uzun seyirli sinir yapıları bulunur. Bu sinir yapıları beyin sapından doğup, boyunda aşağıya doğru goğus kafesinin icine kadar iner ve buyuk damarların cevresinden dolaşıp, tekrar boyunda yukarı cıkarak gırtlağa ulaşır. Sinirler bu uzun yolculuk boyunca pek cok travmaya acıktır.

Ses teli hasarının kaynağı pek cok nedene bağlı
Beyin sapını veya kafa bolgesini etkileyen ceşitli hastalıklar, boyunda sinir komşuluğundaki tumorler, goğus kafesinin icindeki pek cok hastalık, sinirin kendisine bağlı farklı hastalıkları durumunda ses tellerinde gecici veya kalıcı felcler oluşabilir. Sesin kotu ve uygun olmayan şartlarda, ozellikle uzun sureli ve yuksek tonlarda kullanılması da harabiyete yol acabilir. Ses tellerinde gorulen sorunların bir nedeni de tiroit bezlerine komşuluğu olduğu icin tiroit cerrahisine bağlı travmalardır.

Ses teli cerrahisi gundeme geliyor
Ses tellerinin felcleri ses cerrahisi tekniğiyle rehabilite edilebilmektedir. Ses teli felcine bağlı sorunlarda, ses telinin yeniden calışır hale getirilmesinden cok oluşan şikayetin kısmen duzeltilmesine yonelik cerrahi girişimler yapılmaktadır. Orneğin; ses teli felci sonucunda yanda sabit kalan ve ses cıkarma veya yutkunma sırasında orta hatta doğru hareket edemeyen ses teli, orta hatta sabit hale getirilebilmektedir. Sorun, her iki ses telinin birden orta hatta sabit halde felcli kalmasına neden olan bir hastalıksa, nefes darlığı bir sorunu yaşanmakta ve olay, ses kısıklığının onune gecmektedir. Bu durumda ses tellerinden biri yana cekilerek, yanda sabit halde kalmasını sağlayan cerrahi girişimler gerekir. Boylece nefes darlığı duzeltilir ancak beraberinde bir miktar ses kısıklığı oluşur.

Bağırarak konuşmak sese zarar veriyor
Bağırarak konuşmak ve bağırmayı alışkanlık haline getirmek, mide-gırtlak reflusu, ses tellerinin irritasyonu veya enfeksiyonları ile gırtlak kanserleri, ses karakterinde bozulma gibi pek cok farklı şikayete yol acmaktadır. Bir haftadan daha uzun suren her turlu ses probleminde mutlaka KBB uzmanına danışılmalıdır. Enfeksiyon durumlarında ses kısıklığıyla birlikte, nefes darlığı, yutma gucluğu ve yuksek ateş gibi cok daha onemli şikayetler de gorulebilir.

İnce ya da kalın ses icin cerrahi girişim
Ses telleri, cıkarılan sesin ince veya kalınlığını ayarlayacak şekilde uzayıp incelme ya da kısalıp kalınlaşma gibi fonksiyonlara sahiptir. Ergenlik cağına geldiği sesi kalınlaşmayan erkek cocuklar olduğu gibi sesini kalın bulan kadınlar da olabilir. Bu durumda hastalar sesinin daha kalın ya da ince olmasını isteyebilir. Bu durumda, ince ya da kalın ses cıkaracak şekilde cerrahi girişimler yapılabilmektedir. Ses teli cerrahisine; ses tellerinde polip veya kist oluşumu, yaşlılık nedeniyle ses tellerinin gevşemesi, kronik odemlere bağlı şişkinlikler, ses tellerindeki yarık veya kanserler gibi sorunlarda başvurulmaktadır.

Gırtlak iskeletinin şekli değiştirilebiliyor
Ses cerrahisinde hastalığın tanımına gore pek cok farklı cerrahi teknik kullanılmaktadır. Bunlar arasında ses tellerinin cevresine değişik materyallerin enjeksiyonları, bir kısım gırtlak kıkırdaklarının cıkarılması, ceşitli dikiş teknikleriyle bazı kıkırdakların yerlerinin değiştirilmesi, gırtlak iskeletinin şeklinin ve pozisyonlarının farklılaştırılması, bu amaclarla da bir takım protezlerin kullanılması gerekebilmektedir. Ender olarak sinir liflerinin onarımı, sinir ve kas kavşaklarından oluşan koklerin gırtlaktaki bazı kaslara aktarılması gibi tekniklere de başvurulabilmektedir.

Ses tellerinde uzun sureli tedavi gerektiren ya da kalıcı hale gelebilen hasarların oluşmaması icin bazı onlemler alınabilir. Bunun icin de sesin doğru kullanımı ve gunluk yaşam alışkanlıklarında bazı değişiklikler onerilmektedir.


Bunlar;
1. Yeterli miktarda sıvı almaya ozen gosterilmelidir.
2. Soğuk ve asitli icecekler mumkun olduğunda az tuketilmelidir.
3. Dumanlı ve tozlu ortamlardan kacınılmalıdır.
4. Tutun urunleri kullanılmamalıdır.
5. Geniz temizleme hareketi mumkun olduğunca yapılmamalıdır.
6. Uzun sure konuşulması gerekiyorsa boğazı ara sıra ıslatacak şekilde sıvı tuketilmelidir.
7. Yuksek sesle konuşmaktan, bağırmaktan kacınılmalıdır.
8. Şarkı soylemek icin şan eğitimi alınmalıdır.
9. Gırtlağın ve diyaframın uygun kullanımlarına dikkat edilmelidir.
10. Ses ile ilgili şikayetler goz ardı edilmemeli, zaman gecmeden uzmana başvurulmalıdır.