İnsan , beyin fonksiyonlarının gelişmiş olmasıyla diğer canlılardan ayrılır.Gunumuzde kotu beslenmenin beyinde yaptığı tahribatlar ispatlanmıştır.


Hastalanmadan once,sağlığı korumaya yonelik beslenme ucuz, pratik ve yan etkisizdir. Ciddi bir hastalığın tedavisi hem zor hem de masraflıdır. Bunun icin doğru beslenerek beynimizi hastalıklardan korumak onemlidir.

Tabiat, her turlu sıkıntının ve acının caresini bunyesinde barındırır. Doğadaki meyveler, sebzeler, şifalı bitkiler,baharatlar ve hayvansal gıdalar, bizleri daha sağlıklı ve daha mutlu kılmak icindir.

BEYİN BESLENEBİLİR Mİ?

Beyin, kanla beyne goturulen besin maddeleri ile beslenir.Normal koşullarda beynin tek enerji kaynağı glukoz yani şekerdir. Şeker duzeyinin beyinde azalmasına bağlı olarak, şuur kaybından, komaya kadar bir cok belirti oluşabilir. Bunun yanında beyinde şeker duzeyinin artması da tahribata yol acar. Beyni besleyen ve hastalıklardan koruyan besinler şunlardır…

1-B Vitamini : Bu vitamin başlıca et, balık, yağsız sut, yoğurt, muz, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagillerde vardır. Bu besinleri makul duzeyde tuketmek onemlidir. Eksikliğinde, beyin ve beynin emirlerini uygulayan sinir sisteminde ceşitli derecede hasarlar oluşur. El ve ayaklarda yanma, iğnelenme, duyu kusuru… gibi belirtiler oluşur.
2-E Vitamini:Vucudumuz da depo edilebilen bu vitaminin eksikliği yıllarca gizli kalabilir.Bu sure erişkinlerde 15-20 yıl ,cocuklarda,2-3 yıl kadardır.E vitamini başlıca, havuc, ıspanak, cilek, domates ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde, yer fıstığı,bitkisel yağlar ve buğdayda bulunur. Bu vatamin, hafıza ve oğrenme gucunu arttırdığı gibi,eksikliğinde, el ve ayaklarda duyu kusuru, kuvvet kaybı, dengesizlik..gibi belirtiler yapabilir.
3-A Vitamini: Balık yağı, tereyağı, krema, peynir yumurta sarısı, havuc patates, brokoli, yeşil yapraklı ve sarı sebzelerde, tahıllarda, kayısı da bulunur. Eksikliğinde,ışıkta gorme azalır, fazla alımı ise, beyinde sıvı birikmesine yol acar.
4-D Vitamini: Karaciğer, balık, yumurta, tereyağı ve mantarda bulunur. Bu vitaminden vucudumuzun faydalanabilmesi icin guneş ışığı gereklidir. Eksikliğinde, kaslarda kuvvet kaybı, ağrı ve dengesizlik gorulebilir.
5-Karbonhidratlar ve yağlar:Unlu mamuller, baklagiller, patates, tatlılar, şekerler, muz, elma, karbonhidrat bakımından zengin besinlerdir. Beynin eneriji kaynağı olan glukoz yani şeker bu gruptandır. Yağlardan ozellikle balık yağlarından omega-3, bitkisel yağlarda bulunan omega-6 hayati onem taşır. Bu yağlar, alzheimer hastalığına, baş ağrılarına, konsantrasyon bozukluğuna iyi gelir.
6-Proteinler:Vucutta bu vitamin depo edilmez.Ozellikle bebeklikten,ergenliğe kadar yeterli protein almak gerekir.Yetersiz protein alma beyin gelişmesini onler, zeka geriliği yapar.
7-Su:Vucudumuzun, buyuk oranı sudur.Ozellikle yaşlılık doneminde eksik su alımı beyin fonksiyonlarını zayıflatır, şuur bulanıklığı yapar.
COCUKLARDA HANGİ BESİNLER BEYNİ BESLER?
Beyin gelişimi anne karnında başlar 5 yaşına surer.Entellektuel gelişimi ise yaşam boyu surer.Doğumun ilk yılında beyin icin lazım olan tum besinler anne sutunde vardır.Daha sonraki donemlerde başta sut olmak uzere yumurta,et,balık,kuru baklagiller ,yeşil yapraklı sebzeler,mevsim meyvelerini tuketmek gerekir.Cocukluk doneminde beyin gelişimi hızlıdır.Saydığım gıdaların eksiksiz alınması gerekirse vitamin takviyesi yapılması beyni besler,ileriki donemde yaşam kalitesini artırır.Fast food turu gıdaların tuketilmesi aşı kilo,vucud direncinde duşme ve hafıza zayıflığı yapa
YAŞLILIK DONEMİNDE BEYİN BESLENMESİ NİCİN ONEMLİDİR?
Beyin ,kanla taşınan besin maddeleri ile beslenir.İleri yaşlarda,beyne giden damarların yapısı yıpranmasına ve kan akımının azalmasına bağlı olarak besinlerden yararlanabilme kapasitesi duşer.İleriki yaşlarda beynin besin ihtiyacı değişir.Cocukluk ve erişkin donemindeki beslenme duzenini,ileri yaşta surdurursek,beyin fonksiyonları acısından fayda elde edemiyeceğimiz gibi,bir cok sağlık sorununa davatiye cıkarmış oluruz.
Yaşlılıkta,şeker hastalığı,yuksek tansiyon,kolesterol yuksekliği….gibi sistemik hastalıkların oluşması hekim tarafından bazı besin maddelerinin yasaklanmasına sebep olur.Fakat beslenmede asıl amac yaşa uygun gıdalar alarak,hastalıkları onlemektir.
Yaşlılıkta :kırmızı etten kacınmak,bunun yerine,ozellikle balık ve katkı maddesi ile beslenmemiş tavukla et ihtiyacıkarşılanmalıdır.Bol oranda yeşil sebze tuketilmelidir.Şekerli,aşırı tuzlu,unlu maddeler,pirinc pilavı ,beyaz ekmek,tum tatlılar mumkun olduğu kadar beslenmeden cıkarılmalıdır.
İleri yaşta.makul olculerde sut ve yoğurt,taze meyve ve sebze,kuru baklagiller,balık veya balık yağı,kepekli ekmek tuketmekte fayda vardır.Bunun yanında hekime danışılarak takviye vitaminler ve bitkisel ilac takviyeleri alınabilir.
SIKCA GORULEN BEYİN KOKENLİ HASTALIKLARDAN KORUNMAK İCİN NASIL BESLENELİM?
Beyin hastalıklarının oluşmasında tansiyon,yuksek şeker..gibi hastalıkların,genetik yapı ve cevresel etkenlerin varlığı tartışılmazdır.Yaşam icin gerekli olan gıdaların, yeterli ve doğru alınması, bir cok hastalığın oluşumunu engeller. Birkac ornek verirsem:
Beyin yaşlanmasını yavaşlatmak icin:Arı poleni,uzum cekirdeği,A,E,C ve B vitamini,balık,yeşil cay,baharatlardan,biberiye,zencefil,dereotu,fesleğ enve bir tur bitki turu olan gingo biloba faydalıdır. Doğal yetişmiş yeşil yapraklı sebzeler ,taze mevsiminde yetişmiş meyvelere ağırlık verilmelidir.
Unutkanlık ve hafıza zayıflığı icin: Bvitamini,balık ve balık yağı, E ve C viamini, gingo biloba, ada cayı, yeşil cay, meyve cayları, kahve, cay, biberiye, zencefil, karabiber faydalıdır. Ozellikle kakulenin, beyni canlandırıcı etkisi vardır.
Felc olmamak icin: Cocuk yaştan itibaren, yağ, şeker ve unlu yiyeceklerden kacınmak, hayvansal gda olarak, balık, tavuk, sut ve yoğurt tuketmek, bol sebze ve meyve yemek sıradan, alkolden fast food tarzı gdalardan uzak durmak, kilo almamak kişiyi korur.
Uyku bozukluğu: Bol sebze ve meyve tuketimi yapılmalı, yoğurt ve sut dışında hayvansal ağırlıklı gıdalardan kacınılmalıdır. Melisa ağırlıklı icinde anason ve papatya bulunan caylar uykusuzluğa iyi gelir. Kahve, cay ve asitli icecekler akşam alınmamalıdır..
Stres: Beslenmede ozellikle B vitaminleri bolca tuketilmelidir. Badem, tahıl urunleri, makarna, irmik, zeytinyağlı yemekler,taze sut urunleri, meyve suları, balık tuketmek strese iyi gelir. Bunun yanında fesleğen, limon, nane, gul suyu tavsiye edilir...

Doc. Dr. Serdar Dağ
Norolog