Network İngilizce bir kelimedir ve Turkce karşılığı Ağ demektir. Peki o zaman biz Ağ kavramını acıklayalım. Ağ kavramı, en az iki bilgisayarın birleşmesi ile oluşan veri taşıma hattı şeklinde tanımlanmaktadır. Yalnızca iki bilgisayar ile başlayan ağ kavramı, zaman icerisinde diğer cihazların da katılımıyla buyuyerek, sonunda İnternet olarak adlandırdığımız ve tum dunyayı kapsayan geniş alan ağına donuşmuştur. Tum dunyayı coğrafi alan olarak kabul eden İnternet; veri alış verişini sağlamak icin Gobek (Hub), Anahtar (Switch), Yonlendirici (Router) vb. cihazların da yardımına ihtiyac duymaktadır. Ağ yonetimi, bir anlamda ağın sağlıklı calışmasını sağlamak demektir. Gunumuzde ağ ortamına ne kadar fazla ihtiyac duyulduğu, yaygın İnternet kullanımı dolayısıyla ortadadır. Ağın izlenmesi, eğer varsa sorunların tespiti ve giderilmesi icin gerekli işlemlerin yapılması, ağ yonetimi sayesinde mumkun olmaktadır. İnternet ortamında meydana gelecek kuresel bir kesinti, buyuk maddi kayıplara yol acmaktadır. Bu sebeple ağ yonetimi, ağ ortamında meydana gelecek hataları izlemek, hatayı oluşumundan once belirlemek ve gidermek ile sorumludur. Ağ ortamında karşılaşılabilecek sorunlar, ağı oluşturan donanım ve/veya yazılımlarda meydana gelebilecek hatalardan oluşmaktadır. Ağ yonetimini sağlamak icin, oncelikle ağı oluşturan bileşenleri tanımak ve hÂkim olmak gerekmektedir. Bu bileşenlerin yapılarına gore hataları tespit etmek ve gidermek kolaylaşmaktadır Ağ Bileşenleri Bir ağı oluşturan parcalar, basit ağlar icin; bilgisayar, ağ kartı, kablolu ya da kablosuz iletişim ortamı, protokoller ve işletim sistemi olarak tanımlansa da aslında ağ dağıtımı icin kullanılan cihazlar da ağ yonetiminde on plana cıkmaktadır.
Bu cihazlar;
• Tekrarlayıcılar (Repeaters),
• Gobek Cihazlar (Hubs),
• Kopruler (Bridges),
• Anahtar Cihazlar (Switches) ve
• Son ve en onemli olarak da Yonlendiricilerdir (Routers).
Ağ yonetiminde, arızalı parcanın bulunması ve onarımı kadar, ağı izleyerek hızını ve doğru veri akışını tespit etmek de onemlidir. Bu sebeple dağıtıcı cihazlar, ağın geneli hakkında bilgi veren en onemli donanımlardır. Ham veriyi alarak uzerinde işlemler yapan, bilgi olarak cıkış veren, gerektiği durumlarda ise bilgiyi depolayarak daha sonra kullanımına olanak sağlayan elektronik cihazlara bilgisayar adı verilmektedir. İkilik sayı sistemiyle calışan bilgisayarlar, veriyi de ikilik sayı sisteminde almakta, işlemekte, cıktı olarak vermekte ve depolamaktadırlar. Bir bilgisayarın calışması icin donanımı kadar onemli bir bileşen de uzerinde koşmakta olan işletim sistemidir. İşletim sistemi, bilgisayarın donanımı ile kullanıcısı arasında arayuz oluşturmaktadır. Aynı zamanda donanımın hatasız ve verimli calışmasını sağlayan da işletim sistemidir. İşletim sistemine sahip olmayan bir bilgisayar, elektronik bir yığından başka bir şey değildir. Yaygın olarak kullanılan işletim sistemleri, Windows, Ubuntu Linux, Pardus, MacOS X gibi ceşitlendirilebilmektedir. Bilgisayarların da kendi iclerinde ceşitleri bulunmaktadır. Super bilgisayarlar; en guclu ve pahalı sınıfı oluşturmaktadırlar. Temelde iki amaca yonelik olarak calışmaktadırlar. Bunlardan;
Birincisi işlem gucu gerektiren durumlar,
İkincisi ise aynı anda cok kişiye hizmet verilmesini gerektiren durumlardır.
Sunucu bilgisayarlar; altında farklı bilgisayarları barındıran (web cıkışı, ticari program kullanılması ya da işletim sistemi desteği vermek vb.) cihazlardır. Kişisel bilgisayarlardan daha guclu yapıdaki bu tur bilgisayarlar hic kapanmadan surekli calışma esasına gore hizmet vermektedirler. Kişisel bilgisayarlar; evlerde, okullarda kullanılan bilgisayar turudur. Taşınabilir bilgisayarlar; son yıllarda gunluk hayata giren ve neredeyse kişisel bilgisayarların yerini alma duzeyine gelen bilgisayar ceşididir. Diz ustu bilgisayarlar, tablet bilgisayarlar, akıllı cep telefonları, sayısal asistanlar bu sınıfta bulunmaktadır. Ozellikle tablet bilgisayarlar ve akıllı telefonlar icin taşınabilir cihazlara ozel geliştirilen iOS, Android, Windows Mobile, Bada gibi farklı işletim sistemleri geliştirilmiştir. Ethernet kartı olarak da bilinen ağ kartları, kablolu ve kablosuz bağlantıya uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır. Gunumuzde kullanılan kablolu ağ kartı, UTP kablo ucuna basılan RJ45 konnektor yardımıyla, uzerinde bağlı bulunduğu cihazın ağ ile bağlantısını sağlamaktadır. Kablosuz cihaz ise herhangi bir kablolu ortama ihtiyac duymaksızın kablosuz ağ yayını yapan bir merkeze bağlanarak ağa dÂhil olmaktadır. Bilgisayarlar icin duşunulecek olursa Ethernet kartı anakart uzerinde bir genişletme yuvasına bağlı olabileceği gibi, anakart uzerinde yerleşik olarak da bulunabilmektedir. Ozellikle taşınabilir bilgisayarlar uzerinde bulunan kablosuz ağ kartı, anakart uzerinde yerleşiktir. Ağ kartının tekil ozelliği, fabrika cıkışında uzerinde bulunan yerleşik belleğe kodlanmış bulunan MAC adresidir. 48 bitten oluşan bu sayı, tum ağ kartları icin farklı değer almakta ve yerel alan ağ haberleşmesi bu kuresel tekil sayıya bağlı olarak gercekleşmektedir. Kablolu ve kablosuz iletişim ortamları, iki ağ kartının veri alışverişini sağlayan ortam olarak duşunulmektedir. En cok kullanılan kablolu ortamlar;
• Eşeksenli Kablo (Coaxial Cable),
• Bukumlu Cift Kablo (UTP) ve
• Fiber Optik kablodur.
Bukumlu Cift Kablo, ağ kartları ile en cok kullanılan kablo turudur ve bircok ceşidi ile farklı hızları desteklemektedir. Her ağ bağlantısı, duzenli bir bicimde veri alışverişinde bulunmak icin bazı kurallara ihtiyac duymaktadır. Bu kurallar, protokoller olarak isimlendirilmiştir. TCP/IP modeline gore dort katman altında toplanan protokoller, uygulamanın alıcı bilgisayara ileteceği veriyi yaratmasıyla devreye girer ve sırası ile uygulama katmanı protokolleri, taşıma katmanı protokolleri, ağ katmanı protokolleri ve veri erişim katmanı protokollerinden gerekli olanlar tarafından işlenerek fiziksel ağa iletilir. Alıcı bilgisayar, ağ ortamından aldığı veriyi bu sefer tersten olmak uzere aynı katmanlardaki protokoller yardımıyla işleyerek uygulamaya teslim eder. Ağı bir araya getirmek icin farklı dağıtıcı ve yonlendirici cihazlara da ihtiyac duyulmaktadır. Tekrarlayıcılar bunlardan en basit olanıdır. İki arayuzu bulunan cihaz, bir taraftan aldığı veriyi, guclendirerek diğer arayuzunden tekrar gondermektedir. Ozellikle UTP kablo menzilinin 100 metre civarında olduğu duşunulurse daha uzun mesafelerde veri taşımak icin tekrarlayıcılardan faydalanılmaktadır. Tekrarlayıcı cihazın cok arayuze sahip olanına ise Gobek Cihaz (Hub) adı verilmektedir.
Gobek cihaz, bir arayuzunden aldığı veriyi, diğer tum arayuzlerine guclendirerek gondermekte ve bu sayede aynı anda bağlantı yapan cok sayıda cihaza verinin ulaşması sağlanmaktadır. Hem tekrarlayıcı hem de gobek cihaz TCP/IP modelinin fiziksel katmanında calışan cihazlardır ve bağlantı katmanının gorevlerini ustlenmezler. Bazı durumlarda ozel bir takım tekrarlayıcı ya da gobek cihazlar, hat genişliği, carpışma oranı vb. ağ istatistikleri icin verilerin toplanmasına imkÂn sağlamaktadırlar. Tekrarlayıcıların birinci katmanda calışıyor olması guvenlik acıkları, secimli gondermenin mumkun olamaması gibi bazı sorunları beraberinde getirmektedir. İkinci katman cihazlar olan kopruler sayesinde ağ bağlantıları, ağı iki farklı bolume ayıracak şekilde duzenlenmektedir. İki arayuze sahip kopruler, paketlerin başlığında bulunan MAC adreslerine gore secimli olarak veri iletimine imkÂn sağlamaktadır. Bu sayede iletimi gerekmeyen veriler diğer arayuze gecmemekte ve ağ kaynakları verimli bicimde kullanılmaktadır. Koprulerin cok arayuzlu şekli olan anahtar cihazlar gunumuzde oldukca yaygındır. Bir anlamda gobek cihazların akıllı surumu olarak da nitelendirebileceğimiz anahtar cihazlar da ikinci katman olan bağlantı katmanında calışmaktadır. İletilmek uzere gelen paketin MAC adresine gore secimli iletme yapabilmesi sayesinde, diğer hatlara veri gondermeden, paketi yalnızca ilgili alıcının bulunduğu hatta yonlendirir.
TCP/IP modelinin ucuncu katmanında calışan yonlendiricilerin asıl sorumluluğu, paket yonlendirmesi sayesinde kuresel internete bağlı bilgisayarlar arasında paket değişimine olanak sağlamaktır. Binlerce ağ yolu ile cihazlar arası bağlantı sağlanmaktadır. Ağa bağlanan cihaz sayısının da artışı ile son yıllarda yonlendiriciler oldukca onemli hale gelmiştir. Kendisine gelen paketin IP adresine bakarak hangi arayuzden gonderileceğine karar vermek, yonlendiricinin gorevidir. Yonlendiricilerin ağ yonetimi konusunda etkileri, diğer tum cihazlardan fazladır. Yoneticiler, yonlendiricileri gerekli şekillerde programlayarak ağın topolojisine uygun davranmalarını, bağlı bulundukları alt ağları tanımalarını ve yonlendirme tablolarını oluşturmalarını sağlamaktadırlar.