Mustafa Kemal’in şu ana kadar bilinen en eski fotoğrafı bugun vizyona girecek “Mustafa” filminde yayımlanıyor.
Bu fotoğrafın varlığından ilk kez Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etud Başkanlığı’ndaki calışma sırasında haberdar oldum.
Bugun vizyona girecek filmimiz “Mustafa” icin belge araştırmasındaydık.
Bizimle ilgilenen Albay, Mustafa Kemal’in Harbiye oğrencisiyken cekilmiş fotoğrafını gorup gormediğimi sordu.
“-Hayır gormedim” dedim.
Mustafa Kemal’in bildiğimiz en eski fotoğrafı, 1902 yılında Harbiye’den mezun olurken cektirip annesine yolladığı fotoğraftı.
Orada 21 yaşında, kılıc kuşanmış, bıyıklı bir teğmendi.
Oğrencilik yıllarını hic gormemiştik.
107 yıllık fotoğraf
Heyecan icinde fotoğrafın yerini sordum.
İstanbul’da Harbiye Askeri Muzesi’nde olduğunu soylediler.
Hemen gerekli izinleri alıp Harbiye Muzesi’ne koştuk.
Arşiv acıldı ve dile kolay tam 107 yıl acığa cıkmamış bu fotoğraf ortaya cıktı.
Mustafa Kemal ve arkadaşlarının bu fotoğrafı Harbiye ikinci sınıfta cektirdiği sanılıyor.
Yani yıl 1901 olmalı...
Mustafa Kemal, oturduğu yer, oturuş bicimi ve paltosuyla hemen fark ediliyor.
Bıyıkları yeni terlemiş daha...
Henuz kılıc kuşanmamışlar ama hepsinin ellerinde kitap var.
Hep omuz omuza
Fotoğraftakilere gelince...
Mustafa Kemal’in hemen solunda oturan genc, Ali Fuat olmalı...
Ali Fuat (Cebesoy) “Sınıf Arkadaşım Ataturk” başlıklı anılarında Mustafa Kemal’le tanıştıkları cuma akşamını ayrıntılarıyla anlatır. Okuldaki 2 bin oğrenci icinde bu ikili yakın dost olmuşlardır. Dostlukları omur boyu iniş cıkışlarla surecek, Ali Fuat, surgunlerde, cephelerde de hep fotoğraftaki gibi Mustafa Kemal’in yanında olacaktır. Suikast davasıyla bozulan ilişkileri zamanla duzelecek ve Fuat Paşa, Savarona’da ona eşlik eden bir avuc insandan biri olacaktır.
Fotoğrafta Mustafa Kemal’in sağ yanında oturan devrik fesli genc de omur boyu onun yanında olacak dostlarından biri:
Kazım Ozalp...
O, Ataturk’ten bir yıl sonra Manastır İdadisi’ne girmişti. Orada tanışmışlar, grup icinde arkadaşlık etmişler, lokumuna tavla oynamışlardı. Kazım, Mustafa Kemal’in “tavlada bile kaybetmeye tahammulu olmayan kişiliğini” orada fark etmişti. (“Ataturk’ten Anılar”, Turkiye İş Bankası Y, 1992)
Sonra Harbiye’ye de bir yıl sonra onun peşinden gitmişti. Bu kez Babıali’deki Stefan’ın kıraathanesinde veya Sirkeci’deki Yani’nin kahvehanesinde buluşuyorlar, tartışıyorlar, bilardo oynuyorlardı.
Fotoğraf, tam o donem cekilmiş olmalı...
Universiteli Mustafa Kemal
20. yuzyıl başından 1938’e dek suren bir dostluk tablosunu belgeleyen bu fotoğraf, bizi universite oğrencisi Mustafa Kemal’le tanıştırıyor.
Kuşkusuz bundan boyle okul kitaplarında yerini alacaktır.
Yarından itibaren onun gencliğinden başlayarak hayatının belli donemlerinde tuttuğu not defterlerinden secme satırları da yayımlayacağız burada...
Bir kısmına “Mustafa” filminde de yer verdiğimiz bu satırlar, onu daha yakından tanımanızı sağlayacak.
__________________