Maliye Bakanlığı Kontrolorleri Derneklerinin kamu yonetiminin yeniden yapılandırılmasına ilişkin hazırladıkları ortak teklif metni
Maliye Bakanlığı Kontrolorleri Dernekleri








KAMU DENETİMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI








Ekim 2003

GİRİŞ

Kamu yonetiminde birikmiş ve ağırlaşmış sorunların cozulmesi, yolsuzlukların ve suiistimallerin onlenmesi, kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlayacak bir mali yonetim ve denetim sisteminin hayata gecirilmesi hususları AB Muktesabatına uyum kapsamında taahhut edilen birer gereklilik olması yanında kamuoyu tarafından da ilgiyle takip edilen ertelenemeyecek ulke ihtiyacları olarak guncelliğini korumaktadır.
Bu kapsamda gercekleştirilen ve kamuoyuna "Kamu Yonetiminde Reform" olarak yansıyan cok onemli kanun tasarı calışmaları yapılmaktadır. Bunlar; başta Kamu Yonetimi Temel Kanun Tasarısı olmak uzere, Kamu Mali Yonetimi ve Mali Kontrol, Kamu Denetimi Temel Kanunu Tasarısı taslaklarıdır.
Soz konusu kanunların, sorunlu ve eskimiş kamu yonetim sistemimizin cağdaş yonetim ve denetim yapısına kavuşturulmasında son derece onemi olduğu acıktır. Bu nedenle, kamu yonetimi ve denetiminde temel sorunun ne olduğu ortaya konulmalı ve cozum buna gore oluşturulmalıdır.
TURK TEFTİŞ VE DENETİM SİSTEMİNİN DURUMU
Mevcut teftiş ve denetim sistemimiz uzun suredir gerek yapılanması gerek fonksiyonları itibariyle ciddi eleştirilere maruz kalmaktadır. Yonetim ve denetim sistemi ve anlayışındaki carpıklık ve yanlışlıklar soz konusu eleştirilerin kaynağını oluşturmaktadır. Ancak, teftiş kurulu ve denetim birimleri mensuplarının, nitelikleri, mesleki kariyerleri, teftiş ve denetimdeki gayret ve azimleri, tarafsız ve adil olmada gosterdikleri titizlikleri goz onune alındığında bu eleştirilerin muhatabının meslek mensupları olmadığını belirtmek gerekmektedir.

Mufettiş, uzman, kontrolor, murakıp, denetmen ve denetci gibi kadro unvanlarıyla oluşturulan mevcut Turk teftiş ve denetim sistemi; uluslar arası standartlardan ve AB'nin ongorduğu sistemden cok farklı ozellikler gostermektedir.
Turk teftiş ve denetim sisteminin en temel sorunlarından birisi, denetim ve teftişin AB standardından farklı olarak, birlikte yapılması ve coğu kez teftişin denetim, denetiminde teftiş olarak algılanmasıdır.
Bu noktada, teftişin idari nitelikte ve her yonetim kademesinde, ustlerin astlar uzerindeki kontrol faaliyeti olmasına karşın, denetimin; idareden bağımsız objektif bir değerlendirme fonksiyonu olduğunu vurgulamak ve sistemi buna gore oluşturmak gerekli olmaktadır.
Her şeyden once denetim, idareden bağımsız bir fonksiyon olarak orgutlenememiştir. Yonetimlerin hesap verme anlayışı oluşmadığından denetim yeterli onemi kazanamamıştır. Ote yandan, farklı unvan ve statulerde cok sayıda denetim birimi oluşturulması, koordinasyonsuz, işbirliğinden uzak, gorev cakışmalı ve catışmalı bir yapı ortaya cıkarmıştır.
Turk Teftiş ve Denetim Sistemini cağdaş denetim sisteminden uzaklaştıran bazı ozellikler aşağıda sıralanmıştır.
o Teftiş ve denetim birimlerinin bir kısmı, en ust amire veya yonetim kademesinin en ustune, bir kısmı ise alt kademe yoneticilerine bağlıdır (Amire bağlı olma ve emirle iş yapma ve idareye tabi olma esası).
o Denetim elemanı onay veya gorevlendirme uyarınca iş yapabilmektedir. (Gorevler amirden onay alınarak veya amirce gorev verilerek yapılabilir).
o Denetim, idarelerin tum karar ve işlemleri uzerinde değil, tekil işlemler bazında yurutulmekte, faaliyetler bir butun olarak değerlendirilmemektedir.
o Denetim, sistematik ve surekli değil, kısmi ve belirsiz zamanlıdır.
o Denetim cıktılar yerine girdiler uzerine odaklanmaktadır (Yonetimlerin amac ve hedeflerine ne olcude ulaştığını değil hangi işlemleri ne olcude doğru yaptığını ele alır).
o Denetim guvencesi vermemektedir (Ucuncu kişilere ve kamuoyuna denetimi altındaki idarenin faaliyetlerinin ve mali raporlarının doğruluğunu garanti etmez ve bu yonde sorumluluk ustlenmez).
o Denetimler risk analizleri esas alınarak belirlenmiş konular uzerinde değil, tesadufi veya verilen gorev uzerinde yoğunlaşmaktadır.
o Teftiş esas itibariyle hata bulmak uzerine yoğunlaştığından cezalandırıcı ozellik taşır. Bazen hatalı veya subjektif yaklaşımlar sonucu telafisi guc sonuclar meydana gelebilmektedir. Bu nedenlerle teftiş, kacınılan ve istenmeyen bir durum olarak ortaya cıkmaktadır.
o Denetim raporlarının duzenlenmesi ve işleme tabi tutulması zaman alıcı ve cok aşamalı prosedure tabidir. Teftiş, denetim ve soruşturma raporları denetim elamanının birden cok iş ustlenmesi, yazımda ve belgelendirmedeki zorluklar nedeniyle cok uzun bir zamanda (6 ay, bir yıl, iki yıl gibi) hazırlanabilmektedir. Raporların işleme konulmasının hukuki duzenlemelerle acık ve kesin bicimde belirlenmemiş olması ve idarenin yaklaşımından kaynaklanan diğer nedenlerle coğu zaman raporlar doğrultusunda işlem tesisi mumkun olmamaktadır.
o Denetim sonucları kamuoyuna acık değildir (Teftiş, denetim ve soruşturma raporları gizlidir).
o Mali denetim, bağımsız ve uzmanlığa dayalı olarak yurutulmemektedir. Maliye Bakanlığının mali denetimdeki rolu acık olarak tanımlanmamıştır. Kimlerin mali denetim yapacağı kanunlarda acık olarak belirtilmemiştir.
o Teftiş kurulları ve denetim birimlerinin kendi aralarında ve bunlarla dış denetim organı arasında herhangi bir koordinasyon yoktur. Hatta aynı Bakanlık icerisindeki denetim birimleri arasında dahi koordinasyon, işbirliği ve iletişim yoktur.
o Denetim birimleri arasında yetki ve gorev cakışması nedeniyle mukerrer denetim yapılmaktadır.
o Mufettiş, Kontrolor ve diğer denetim elemanlarının statuleri, gorev tanımları ve bağımsızlıkları acık olarak belirlenmemiştir.
o Denetim elemanlarının idari goreve gecişi belli esaslara bağlanmamış olduğundan teftiş kurulları ve denetim birimleri idareye geciş aracı olarak gorulmektedir. Diğer taraftan pasif gorev adına ve cezalandırıcı mahiyette idareden bu kurullara atama yapılabilmektedir. Bu nedenlerle meslek ve mesleki bağımsızlık zarar gormektedir.
o Teftiş ve denetim standartlara ve onceden hazırlanan rehberlere uygun olarak yurutulmemektedir. Her teftiş ve denetim birimi kendi mesleki eğitim ve teamullerine gore hareket etmektedir.
o Denetim elemanları, yetki, statu, unvan ve ozluk hakları yonunden birbirinden farklılaştırılmıştır. Bu nedenle cakışma ve catışmalar mesleğe ve ulkeye zarar verecek boyutlarda olumsuz bir rekabete yol acmaktadır.
o Denetim birimleri, idarenin hiyerarşik yapısına paralel bir yetki ve statuye tabi kılındığından, denetim elemanları arasında hiyerarşik bir yapı ve denetimde mukerrerlik ortaya cıkmakta, yetki ve statu karmaşası yaşanmakta, birimler arasında meslek ve unvan taassubu artmakta ve bunların sonucunda da denetimin bağımsızlığı ve saygınlığı zedelenmektedir.
o Siyasi ve idari amirlere bağlılık ve onlardan emir alma nedeniyle teftiş ve denetim sistemi siyasi baskı ve yonlendirmelere acıktır. Bazı guvencelere karşın siyasi amaclar doğrultusunda kullanılma veya baskı gorme riski yuksektir.
Teftiş ve denetim sistemimizin yukarıda belirtilen ozellikleri ve Turk Kamu yonetiminde belirlenmiş hedefler, amaclar ve bunları gercekleştirmek icin oluşturulmuş plan ve stratejilerin bulunmaması, yonetimlerin sorumlu ve hesap veren konumdan cıkmasına neden olmakta, denetimin onem ve etkinlik kazanmasını engellemektedir.
SONUC:Hesap vermeyen bir yonetim sistemiyle birlikte bir nevi kuşatılmış, sınırlandırılmış ve cağdaş sistemlerden uzaklaştırılmış teftiş ve denetim sistemi Kamuda Suiistimal, Yolsuzluk, İsraf, Kalitesiz Kamu Hizmeti ve Guven Kaybı.
COZUM: Yonetim ve denetim sisteminin yeniden yapılandırılması.
Yolsuzlukların onlenmesi, kamu kaynaklarının ekonomik ve verimli kullanımının sağlanması bakımından etkin bir yonetim ve denetim sistemi oluşturulması zorunluluğu bulunmaktadır. Bu bağlamda, Avrupa Birliği kriterlerinin yerine getirilmesi gereği karşısında, yonetim ve denetim sistemimizin yeniden yapılandırılması aciliyet arz etmektedir. Bu yonde yapılan calışmalarda, mesleki kariyerleri ve deneyimleri ile kendini kanıtlamış olan denetim elamanlarının yok sayılarak yeni bir sistem oluşturulmaya calışılması ulkemize zarar vereceğinden bunun yerine mevcut teftiş ve denetim yapısını, onceden belirlenmiş esaslar ve uluslar arası standart ve ilkelere gore yeni bir modele donuşturmek doğru bir yaklaşım olacaktır.
YENİDEN YAPILANDIRMADA DENETİM ESASLARI
Denetimin yeniden yapılandırılmasında goz onune alınması gereken esaslar aşağıda gosterilmiştir:
1. Denetimin vazgecilmez koşulu bağımsızlıktır. Bu nedenle, denetimin bağımsızlığını garanti edecek duzenlemelere yer verilmesi.
Denetim elemanının ozel bir statusunun olması, belirli sureyle atanması ve bu sureden once gorevden alınamaması, uzerinde hiyerarşik ust veya amir bulunmaması gibi bağımsızlığı sağlayan şartlar yerine getirilmeli)
2. Denetim birim ve organlarının idarenin hiyerarşik yapısı icersinde yer almaması ve denetlenen idari personel ile aynı ozluk ve personel rejimine tabi olmaması.
3. Denetim sonuclarını gosteren raporların kurumların en ust yonetim kademesine, doğrudan TBMM veya dış denetim yapan Sayıştaya verilebilmesi.
4. Mesleki bağımsızlığın korunması ve etkinleştirilmesi bakımından denetim birimlerinin ihtiyaclarının kendi butce odeneklerinden karşılanabilmesi.
5. Denetim elemanlarının idarenin yonetim kademelerinde gorev yapmaları veya ozel sektorde kamudaki goreviyle ilgili iş yapmalarının sınırlandırılması ve gecişin ozel olarak duzenlenmesi.
6. Denetimin performansının olculmesi ve değerlendirilmesi icin bir duzenleme yapılması.
7. Tum kamu kurum ve kuruluşlarının tek bir denetim sistemine tabi olması.
8. Hesap verme sorumluluğu cercevesinde her bir kamu idaresinde bir ic denetim organı oluşturulması ve ayrıca ic denetimi koordine edecek bir merkezi kurul ve idari birim kurulması.
9. İc denetim organlarının fonksiyonel olarak idareden bağımsızlıklarının sağlanması.
10. Mali kontrol ve mali denetimdeki onem ve rolu bakımından Maliye Bakanlığının harcama oncesi mali kontrol ve harcama sonrası ic mali denetimin koordinasyonunu ustlenmesi.
11. Denetim ile teftiş faaliyetlerinin fonksiyonel olarak birbirinden ayrılması, denetime ilişkin esas ve usullerin AB standartlarına uygun hale getirilmesi.
12. Denetimin kendi arasında ve dış denetimle koordinasyonunun sağlanması.
Bu esaslara gore, farklı yetki, statu ve unvandaki denetim organı ve unvanı yerine tek bir denetim organı oluşturulması ve tek bir unvanının kullanılması, Bakanlıklarda birden fazla denetim organı oluşturulmaması bakımından ana hizmet birimleri bunyesindeki kontrolorluklerin kaldırılması onem kazanmaktadır.
TASARILARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Tasarı veya Taslaklarda denetime ilişkin duzenlemelerin soz konusu esaslara ne olcude uyduğu ve denetimin sorunlarına cozum olup olmayacağına ilişkin değerlendirmelere aşağıda yer verilmiştir.
1. Kamu Mali Yonetimi ve Kontrol Kanunu Tasarı Taslağı
Tasarıyla ongorulen sistem, ic denetimi uluslararası standartlara uygun olarak tanımlamakta ancak, ic denetcinin yanı sıra mevcut mufettiş, kontrolor, murakıp, denetci, uzman, denetmen kadro ve yapılanmasını muhafaza etmek suretiyle cok başlı, koordinasyonsuz ve mukerrer denetim mekanizması korunmakta ve yeni bir denetim birimi daha oluşturularak karmaşayı ve sorunu buyutmektedir.
2. Denetim Temel Kanunu Tasarı Taslağı
Denetim Temel Kanunu Tasarı Taslağında ise, denetim sistemimizin sorunlarını cozmek, denetim birimlerini yeniden yapılandırmak, uluslar arası standartlara uygun ve Avrupa Birliği kriterlerini karşılayacak bir sistem ve model belirlemek yerine, mevcut sistemin yeni kavramlar ilave edilerek korunması hatta daha da pekiştirilmesine yonelik gayret ve anlayışın hakim olduğu gorulmektedir.
3. Kamu Yonetimi Temel Kanunu Tasarı Taslağı
Tasarıda, uluslararası tanımlara uygun bir denetim tanımı yapılmış ve denetimin ceşitleri sayılmıştır. Taslak, tanımlar bakımından olumlu duzenlemeler icermekte, ancak mevcut teftiş ve denetim birimleri ile Kamu Mali Yonetimi ve Kontrol Kanunu tasarısında yer alan denetim birimlerini yok saymaktadır.
Bu nedenle, teftiş ve denetim birimlerinin kuruluşu ve bunların gorev ve calışma esaslarına ilişkin bazı duzenlemelere ihtiyac bulunmaktadır.
Bahsi gecen uc kanun tasarısının birbiriyle celişen hukumler ihtiva ettiği ve sistemdeki karmaşayı ve sorunu cozmediği gibi daha da artıracağı gorulmektedir.
Bu nedenle, uluslararası standartlara gore tanımlanmış ve orgutlenmiş bir denetim sisteminin etkili olabileceği ve denetim guvencesi sağlayacağı acıktır.

Tasarılarda, denetim sistemine ilişkin olarak aşağıdaki secenekler cercevesinde duzenlemeler yapılması sorunları ortadan kaldıracak, sağlıklı bir sistem oluşturulmasına ve AB standartlarına yaklaşılmasına katkı sağlayacaktır.
DENETİMİN YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN ONERİLER
o Kamu denetiminin ic ve dış denetimden oluşması, bunun yanı sıra mali denetimin tanımlanması.
(Kanunlarda denetimle ilgili uluslararası ilke ve standartlarına uygun tanımlamalara ve sistemin genel esaslarına yer verilmesi ve bu cercevede uygulamaya ilişkin duzenlenmelerin cıkarılacak bir tuzuğe bırakılması.)
o İc denetime ilişkin olarak her bakanlıkta, bağlı, ilgili veya ilişkili kurum ve kuruluşlarda tek denetim organı oluşturulması.
o Mevcut teftiş ve denetim birimlerinde, mufettiş, kontrolor, uzman, murakıp, denetci, denetmen unvanlarında gorev yapanların gecici maddede yapılacak bir duzenlemeyle ic ve dış denetim organlarına atanması.
o Mali suclar ile yolsuzluklarla mucadele kapsamında AB ulkelerinde olduğu gibi (OLAF benzeri) bağımsız bir kurul (Başbakanlık bunyesinde) oluşturulması ve buraya teftiş ve soruşturma deneyimi bulunan mevcut kadrolardan atama yapılması ve bunların CMUK gore hazırlık soruşturması yapabilmesi ve hakim guvencesine sahip olması sağlanması.
o Maliye Bakanlığının mali denetimdeki rolu gereği, bunyesinde; ic denetimin koordinasyonu ve rehberlik hizmetlerinin yurutulmesi amacıyla "Kamu İc Mali Denetim Kurulu" oluşturulması ve maliye merkez denetim elemanlarından durumu uygun olanların bu kurula atanması.
DENETİMİN YAPILANDIRILMASINDA AB NORMLARINA UYGUN MODEL SECENEKLERİ
1. Secenek:
Teftiş kurulları ve denetim birimleri kaldırılarak, denetimin sadece ic ve dış denetim olarak ayrılıp orgutlenmesi ve mevcut farklı unvan ve statudeki denetim elemanlarının durumlarına ve taleplerine uygun bir şekilde ic ve dış denetim organlarında gorevlendirilmesi, teftişin ise idarelerin kendi hiyerarşisi icerisinde her yonetim kademesinde gercekleştirilmesi.
Ote yandan, dış denetimin işlevini yerine getirebilmesi icin Sayıştayın dış denetim ve yargı fonksiyonlarının ayrılarak yeniden yapılandırılması.
Ayrıca, ic denetimin koordinasyonunu yurutmek icin Maliye Bakanlığı bunyesinde Kamu İc Mali Denetim Kurulu oluşturulması.
2. Secenek:
Dış denetimin yanı sıra her bakanlıkta "Teftiş ve Denetim Kurulu" adı altında bir kurul oluşturularak bakanlıklardaki mevcut denetim birimlerinin tek bir catı altında birleştirilmesi ancak, teftiş ve denetim fonksiyonlarının birbirinden ayrı şekilde ve farklı unvanlar altında yurutulmesi ve bunların aynı konum ve statude istihdam edilmesi, ayrıca vergi, gumruk, milli emlak, tasfiye gibi ozel ihtisas gerektiren denetimlerin bu kurul altında oluşturulması.
Diğer yandan, Teftiş ve Denetim kurullarına ilaveten ic mali denetimin koordinasyonunun Maliye Bakanlığı bunyesinde oluşturulacak "Kamu İc Mali Denetim Kurulu" tarafından, teftiş ve soruşturmanın koordinasyonunun ise Başbakanlık bunyesinde oluşturulacak bir "Yolsuzlukla Mucadele ve Soruşturma Kurulu" tarafından sağlanması.

MALİYE BAKANLIĞI KONTROLORLERİ DERNEKLERİ:
Butce Kontrolorleri Derneği
Muhasebat Kontrolorleri Derneği
Gelirler Kontrolorleri Derneği
Milli Emlak Kontrolorleri Derneği




EK

DENETİMİN YENİDEN YAPILANDIRILMASINDA AB NORMLARINA UYGUN MODEL SECENEKLERİ VE DUZENLEME ONERİLERİ
1. SECENEK:
Teftiş kurulları ve denetim birimleri kaldırılarak, denetimin sadece ic ve dış denetim olarak ayrılıp orgutlenmesi ve mevcut farklı unvan ve statudeki denetim elemanlarının durumlarına ve taleplerine uygun bir şekilde ic ve dış denetim organlarında gorevlendirilmesi, teftişin ise idarelerin kendi hiyerarşisi icerisinde her yonetim kademesinde gercekleştirilmesi.
Ote yandan, dış denetimin işlevini yerine getirebilmesi icin Sayıştayın dış denetim ve yargı fonksiyonlarının ayrılarak yeniden yapılandırılması.
Ayrıca, ic denetimin koordinasyonunu yurutmek icin Maliye Bakanlığı bunyesinde Kamu İc Mali Denetim Kurulu oluşturulması.
SECENEĞE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK ONERİLERİ:
a) Kamu Yonetimi Temel Kanunu Tasarısı Taslağına aşağıdaki hukumlerin eklenmesi:
Madde ..: Bu Kanunun yayımlandığı tarihte Başbakanlık ve Bakanlıklar ile bunların bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarında mufettiş, hesap uzmanı, kontrolor, murakıp, denetmen ve denetci kadrolarında bulunanlar, tercihlerine gore 190 sayılı Kanun Hukmunde Kararname eki cetvele eklenen ic denetci kadrolarına veya kazanılmış hak aylık derecelerine uygun Sayıştay Uzman Denetcisi, Sayıştay Baş Denetcisi, Sayıştay Denetcisi ve Sayıştay Denetci Yardımcısı kadrolarına atanırlar.
Bunların atandıkları yeni kadroların aylık, ek gosterge, ikramiye, her turlu zam ve tazminatları ile benzer odemeler toplamının net tutarı, eski kadrolarına gore almaları gereken aylık, ek gosterge, ikramiye, her turlu zam ve tazminatları ile benzer odemeler toplamı net tutarından az olduğu takdirde, aradaki fark hicbir vergi ve kesintiye tabi olmaksızın tazminat olarak odenir.
Gecici MaddeSayıştayın dış denetim ve yargı fonksiyonlarının birbirinden ayrılması icin gerekli kanuni duzenlemeler, 31.12.2005 tarihine kadar tamamlanır.
Gecici Madde -
Bu kanunla getirilen değişikliklere uygun olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 190 sayılı Kanun Hukmunde Kararname ve ilgili kurumların teşkilat kanunlarında 31.12.2003 tarihine kadar gerekli değişiklikler yapılır.
b) Kamu Mali Yonetimi ve Kontrol Kanunu Tasarı Taslağında aşağıdaki duzenlemelerin yapılması.
Kamu Mali Yonetim ve Kontrol Kanununun 66'ncı maddesinin başlığında ve maddede gecen "İc Denetim Koordinasyon Kurulu" ibaresinin, "Kamu İc Mali Denetim Kurulu" olarak değiştirilmesi. Ucuncu maddesinin sonuna aşağıdaki fıkranın eklenmesi.
"Kamu İc Mali Denetim Kurulu bunyesinde calıştırılmak uzere, ic denetci olma niteliklerini haiz, butce, muhasebe ve mali kontrol konularında deneyimi bulunanlar arasından istekleri uzerine mali denetci atanır."
Gecici Madde- Bu kanunla getirilen değişikliklere uygun olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 190 sayılı Kanun Hukmunde Kararname ve ilgili kurumların teşkilat kanunlarında 31.12.2003 tarihine kadar değişiklikler yapılır.











2. SECENEK:
Dış denetimin yanı sıra her bakanlıkta "Teftiş ve Denetim Kurulu" adı altında bir kurul oluşturularak bakanlıklardaki mevcut denetim birimlerinin tek bir catı altında birleştirilmesi ancak, teftiş ve denetim fonksiyonlarının birbirinden ayrı şekilde ve farklı unvanlar altında yurutulmesi ve bunların aynı konum ve statude istihdam edilmesi, ayrıca vergi, gumruk, milli emlak, tasfiye gibi ozel ihtisas gerektiren denetimlerin bu kurul altında oluşturulması.
Diğer yandan, Teftiş ve Denetim kurullarına ilaveten ic mali denetimin koordinasyonunun Maliye Bakanlığı bunyesinde oluşturulacak "Kamu İc Mali Denetim Kurulu" tarafından, teftiş ve soruşturmanın koordinasyonunun ise Başbakanlık bunyesinde oluşturulacak bir "Yolsuzlukla Mucadele ve Soruşturma Kurulu" tarafından sağlanması.
SECENEĞE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK ONERİLERİ
a) Kamu Yonetimi Temel Kanunu Taslağında aşağıdaki değişikliklerin yapılması.
Denetim ve Teftiş
Madde 37 - Denetim; kamu kurum ve kuruluşlarında hataların onlenmesine yardımcı olmak, calışanların ve kuruluşların gelişmesine, yonetim ve kontrol sistemlerinin gecerli, guvenilir ve tutarlı hale gelmesine rehberlik etmek amacıyla, hizmetlerin surec ve sonuclarını mevzuata, onceden belirlenmiş amac ve hedeflere, performans olcutlerine ve kalite standartlarına gore; tarafsız olarak analiz etmek, karşılaştırmak ve olcmek, kanıtlara dayalı olarak değerlendirmek, elde edilen sonucları rapor haline getirerek ilgililere duyurmaktır.
Teftiş; belli bir donemde gercekleştirilen iş, işlem ve hesapların mevzuatla belirlenen amac ve kurallar doğrultusunda yurutulup yurutulmediğinin belge ve kayıtlar uzerinde incelenmesi, para ve para hukmundeki evrak ve senetler ile taşınır ve taşınmaz malların miktar ve tutarlarının kayıtlara uygunluğunun tespitidir.

Denetim ve Teftişin Kapsamı
Madde 38Kamu kurum ve kuruluşlarının denetimi; uygunluk denetimi, mali denetim ve performans denetimini kapsar.
Mali denetim; gelir, gider ve mallara ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun, mali tabloların uygunluğunun, mali yonetim ve kontrol sistemlerinin,
Performans denetimi; yonetimin butun kademelerinde gercekleştirilen faaliyet ve programların planlanması, uygulanması ve kontrolu aşamalarında ekonomikliğin, verimliliğin ve etkililiğin,
denetlenmesini,
Teftiş; idarenin eylem ve işlemlerinin ilgili kanun, tuzuk, yonetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun kontrolunu,
ifade eder.

Denetim ve teftişe yetkili kurumlar
Madde 39Kamu kurum ve kuruluşları ic ve dış denetime tabidir. Kamu kurum ve kuruluşlarının ic denetimi; hataların onlenmesi, risk ve zayıflıkların belirlenmesi, iyi uygulama orneklerinin yaygınlaştırılması, yonetim sistemlerinin ve sureclerinin etkinliğinin değerlendirilmesi, analiz edilmesi ve geliştirilmesi amacıyla ozel eğitimden gecerek sertifika almış denetciler tarafından yapılır.
Teftiş; belli bir donemde gercekleştirilen iş, işlem ve hesapların mevzuatla belirlenen amac ve kurallar doğrultusunda yurutulup yurutulmediğinin belge ve kayıtlar uzerinde incelenmesi, para ve para hukmundeki evrak ve senetler ile taşınır ve taşınmaz malların miktar ve tutarlarının kayıtlara uygunluğunun tespiti amacıyla her kademedeki idareciler (veya mufettişler) aracılığıyla yapılır.
Her kamu idaresinde sadece bir teftiş ve denetim kurulu oluşturulur. Bu kurul, teftiş ve soruşturma yapmakla gorevli mufettişler, ic denetimle gorevli ic denetciler varsa ozel ihtisas gerektiren konularda gorevli denetcilerden oluşur. Bu gorevler arasında geciş ancak gorev alanıyla ilgili eğitimin başarıyla tamamlanması halinde mumkundur.
Merkezi idareye dahil kurum ve kuruluşlarla il ozel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı kuruluşlar ve mahalli idare birliklerinin dış denetimi Sayıştay tarafından yapılır veya Sayıştay'ca belirlenecek usul ve esaslar cercevesinde yaptırılır, sorumluların hesapları kesin hukme bağlanır. Bu amacla Sayıştay'ın teşkilat yapısı icinde ozel ihtisas daireleri oluşturabileceği gibi, bolge duzeyinde taşra birimleri de kurulabilir.
Koyler ile koylerin kendi aralarında kurdukları birlikler, mulki idare amirleri eliyle denetlenir.

Gecici Madde 3'e ek" Başbakanlık, bakanlık, musteşarlık, genel mudurluk ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının merkez ve taşradaki tum denetim ve teftiş birimleri 31.12.2003 tarihine kadar kaldırılır. Buralarda gorevli mufettiş, hesap uzmanı, kontrolor, murakıp, denetmen ve denetci olanlar başka bir işleme gerek kalmaksızın kamu idarelerinde 31.12.2003 tarihine kadar oluşturulacak denetim ve teftiş kurullarına atanmış sayılırlar. Bunların bu kurullarda hangi gorevlerde calıştırılacakları, orgutlenmeleri, yetki ve sorumlulukları, calışma esas ve usulleri ayrı bir kanunla duzenlenir.
Bunların atandıkları yeni kadroların aylık, ek gosterge, ikramiye, her turlu zam ve tazminatları ile benzer odemeler toplamının net tutarı, eski kadrolarına gore almaları gereken aylık, ek gosterge, ikramiye, her turlu zam ve tazminatları ile benzer odemeler toplamı net tutarından az olduğu takdirde, aradaki fark hicbir vergi ve kesintiye tabi olmaksızın tazminat olarak odenir.
Bu kanunla getirilen değişikliklere uygun olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 190 sayılı Kanun Hukmunde Kararname ve ilgili kurumların teşkilat kanunlarında 31.12.2003 tarihine kadar gerekli değişiklikler yapılır.
b) Kamu Mali Yonetim ve Kontrol Yasası Taslağında aşağıdaki değişikliklerin yapılması.
63. maddenin son cumlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmelidir;
"İc denetim, kurumların denetim ve teftiş kurullarındaki ic denetciler tarafından yapılır."

64. maddenin birinci fıkrası şu şekilde değiştirilmelidir;
"Kamu idarelerinin yıllık ic denetim programı kamu idaresi başkanının onerileri de dikkate alınarak ic denetciler tarafından hazırlanır ve kuruluşun en ust amiri tarafından onaylanır."

64. maddenin son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmelidir;
"İc denetcilerce duzenlenen raporlar, denetim ve teftiş kurulu başkanlığı aracılığıyla kurumun en ust yoneticisine verilir. Bu raporlar, en ust amir ve kamu idaresi başkanı tarafından değerlendirilir ve gereği icin ilgili birimlerle mali hizmetler birimine gonderilir. İc denetim raporları ile bunlar uzerine yapılan işlemler, kamu idaresi başkanı tarafından en gec iki ay icinde Kamu İc Mali Denetim Kurulu'na gonderilir."
66. maddenin başlığında ve maddede gecen "İc Denetim Koordinasyon Kurulu" ibaresi, "Kamu İc Mali Denetim Kurulu" olarak değiştirilmelidir.
Ucuncu fıkrasından sonra gelmek uzere aşağıdaki fıkra eklenmelidir.
"Kamu İc Mali Denetim Kurulu bunyesinde calıştırılmak uzere, ic denetci olma niteliklerini haiz olanlar arasından, istekleri uzerine mali denetci atanır."
Gecici Madde 5-c) Başbakanlık Mufettişi, Yuksek Denetleme Kurulu Denetcisi, Maliye Mufettişi, Hesap Uzmanı, Butce Kontroloru, Muhasebat Kontroloru, Gelirler Kontroloru, Milli Emlak Kontroloru, Tasfiye Kontroloru, Hazine Kontroloru kadrolarında calışmakta olanlar ile daha once en az 5 yıl bu gorevlerde bulunanlar, Sayıştay denetci veya kamu idarelerinin denetim ve teftiş kurullarına,
Başbakanlık, Bakanlık, Musteşarlık ve Genel Mudurluklerde Mufettiş veya Kontrolor olarak gorev yapanlar ve daha once bu gorevlerde en az 5 yıl bulunmuş olanlar, kendi idareleri ile ozel butceli idarelerin, yerel idarelerin ve sosyal guvenlik kurumlarının denetim ve teftiş kurullarına,

Belediye Mufettişi ve Hesap İşleri Murakıbı olanlar ile bu gorevlerde daha once en az 5 yıl bulunanlar yerel idarelerin denetim ve teftiş kurullarına,
Sayıştay denetcisi, baş denetci ve uzman denetci kadrolarında bulunanlar kurumların teftiş ve denetim kurullarına,
ic denetci olarak atanabilirler.
Atamalarda ilgilinin muvafakatı alınır. Bu goreve atananlar bu Kanunun ongorduğu denetimin yurutulmesine yonelik eğitime tabi tutulurlar.
Bunların atandıkları yeni kadroların aylık, ek gosterge, ikramiye, her turlu zam ve tazminatları ile benzer odemeler toplamının net tutarı, eski kadrolarına gore almaları gereken aylık, ek gosterge, ikramiye, her turlu zam ve tazminatları ile benzer odemeler toplamı net tutarından az olduğu takdirde, aradaki fark hicbir vergi ve kesintiye tabi olmaksızın tazminat olarak odenir.
Gecici Madde- Bu kanunla getirilen değişikliklere uygun olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 190 sayılı Kanun Hukmunde Kararname ve ilgili kurumların teşkilat kanunlarında 31.12.2003 tarihine kadar gerekli değişiklikler yapılır.


MALİYE BAKANLIĞI KONTROLORLERİ DERNEKLERİ