Sosyal Guvenlik Reformuna Ne Oldu?-17
Calışan emekliler destek primi oderler
Ulkemizde 3 ayrı sosyal guvenlik kurumu ve buna ilaveten 21 adet banka ve borsanın da kendi emeklilik sandıklarından emekli olanların yaş ortalaması cok duşuk ve emekli aylıkları da az olduğundan emeklilerin calışması da bir realitedir
Dunyada emeklisine calışma hakkı veren tek ulkeyiz
Normalde emeklilik uzun bir calışma suresinden sonra artık dinlenme zamanı gelmiş olduğunun tescilidir. Yine normal şartlarda emekli olanlar calışmaz, emekliler emekliliklerini bilirler, calışanlar da calışan olduğunu. 1986 yılına kadar emekli olanlara calışma hakkı yoktu, emekli olduktan sonra yeniden calışmaya başlayanların emekli aylıkları kesiliyor ve daha sonra isterlerse yine emekli olabiliyorlardı. Ancak, 38 yaşında kadınların, 43 yaşında erkeklerin emekli olabildiği sosyal guvenlik sistemimiz gereğince bu genc yaşta emekli olanların işhayatına devam ettikleri hem de kayıtdışı olarak devam ettikleri gorulunce, 1986 yılında emekli olanların hem emekli aylıklarını alıp hem de Sosyal Guvenlik Destek Primi (SGDP) odeyerek calışmaya devam etme imkanı getirilmiştir. Bu hakkı yani emeklisine calışma hem de emekli aylığını da vererek calışma hakkı tanıyan tek ulke biziz, bunun iki sebebinden ilki genc emekliler yani calışma istek ve arzusu henuz var olan insanların ulkesi olmamız, ikincisi de duşuk emekli aylığıdır.
1-Emekli olduktan sonra işci olarak calışanların durumu
Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi olup da emekli olduktan sonra işci olarak calışanların işverenleri ozetle SSK'ya her ay emekli işcileri icin SGDP (sosyal guvenlik destek primi) odemek zorundadırlar. Nereden emekli olursa olsun emekli olduktan sonra bir fabrikada veya işyerinde işci olarak calışmaya başlayan bir kişinin emekli aylığına hic dokunulmaz sadece işe başladığı işyerinde aldığı ucretin yuzde 30'u oranında Sosyal Guvenlik Destek Primi (SGDP) SSK'ya odenir. Bu yuze 30 oranının dortte biri işci ucretinden, yuzde 22.5'i da işverenden alınır.
Ornek 1: SSK'dan halen 800 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, bir markete işci olarak işe başlarsa calıştığı işyerinden brut 700 YTL. ucret alıyorsa, 52,50 YTL. SGDP kesintisi ve 101 YTL. Gelir Vergisi ile Damga Vergisi kesintisi ile eline 546 YTL. ucret verilir ve SSK emekli aylığı da aynen yani 800 YTL. olarak odenmeye devam olunur.
2-Emekli olup esnaf-tuccar işadamı-işkadını olarak calışanların durumu

Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi olup da emekli olduktan sonra işyeri acıp vergi mukellefi olan, limited şirket ortağı veya anonim şirket kurucu ortağı veya yonetim kurulu uyesi olanlar Bağ-Kur'a Sosyal Guvenlik Destek Primi (SGDP) odemek zorundadırlar.
Nereden emekli olursa olsun emekli olduktan sonra Bağ-Kur'a Sosyal Guvenlik Destek Primi (SGDP) odeyenlerin de emekli aylığına dokunulmaz ama sadece Bağ-Kur'dan emekli olup da yine aynı işlerine devam eden veya daha sonradan işyeri acıp vergi mukellefi olan, limited şirket ortağı veya anonim şirket kurucu ortağı veya yonetim kurulu uyesi olanların Bağ-Kur'dan aldıkları emekli aylıklarından yuzde 10 oranında SGDP kesilir.
A-Bağ-Kur emeklisi Bağ-Kur'lu olursa
Halen, Bağ-Kur'dan 600 YTL. emekli aylığı alan bir kişi Bağ-Kur'lu olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunursa (vergi mukellefi-şirket ortağı vs olursa ) kendisine Bağ-Kur'dan odenen emekli aylığı yuzde 10 eksiltilerek yani 60 YTL. (Sosyal Guvenlik Destek Primi kadar) eksiltilerek 540 YTL. olarak odenmektedir.
B-SSK veya T.C. Emekli Sandığı emeklisi Bağ-Kur'lu olursa

T.C. Emekli Sandığı'ndan veya SSK'dan emekli olup ayda 500 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, Bağ-Kur'lu olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunursa (vergi mukellefi-şirket ortağı olursa) Bağ-Kur'un 12' nci basamağının gelir tutarının yuzde 10'u kadar yani 66.10 YTL. sosyal guvenlik destek primini her ay goturup Bağ-Kur'a odemek zorundadır. Bu şekilde calışanların, SSK'dan veya T.C. Emekli Sandığı'ndan aldığı emekli aylığından bir değişiklik yapılmaz ve olmaz.
C-Reform yururluğe girseydi
Bağ-Kur'dan, SSK'dan veya T.C. Emekli Sandığı'ndan emekli olup da, Sosyal Guvenlik Reform Kanunu olan 5510 Sayılı Kanun'un 4/b maddesine tabi (Bağ-Kur'lu) olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunan kişilerin (vergi mukellefi-şirket ortağı vs) sosyal guvenlik destek primi ile calışmalarında bir engel olmayacaktı ama odeyecekleri primler de artmalar olacaktı.
-Emekli kişi vergi mukellefi veya şirket ortağı ise;
Asgari ucret alt sınır olmakla birlikte asgari ucretin 6.5 katı da ust sınır olarak kendisine gore her ay dilediği rakam uzerinden beyan edeceği kazancları uzerinden beyan ettiği rakamın yuzde 33.5'i oranında SGDP odemekle mukellef olacaktı.

Ornek 2: BaĞ-Kur'dan 500 YTL. emekli aylığı alan bir kişi, bir fabrikaya işci olarak girerse ve calıştığı işyerinden brut 1000 YTL. ucret alıyorsa;
Bağ-Kur emekli aylığı da herhangi bir eksiltmeye tabi tutulmadan 500 YTL. olarak odenmeye devam olunur. Fabrikadan aldığı brut 1000 YTL. ucretinden, 75 YTL. SGDP kesintisi ve 145 YTL. Gelir Vergisi ile Damga Vergisi kesintisi ile eline 780 YTL. ucret verilir.
İşveren de her ay bu emekli işci icin 225 YTL. prim katkısı sağlar.
3-Emekli olup kamuda calışanların durumu
Nereden (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya diğerleri) emekli olursa olsun ne kadar ucret alıyor olursa olsun kamuda memur veya işci olarak işe başlayanların emeklilere, 5335 Sayılı Kanun gereğince EMEKLİ AYLIĞI odenmez. Yani emekliler kamuda hem emekli aylıklarını hem de SGDP odeyerek calışamazlar. Sosyal Guvenlik Reformu yururluğe girseydi bile bu durum değişmeyecekti.
Sosyal Guvenlik Destek Primi (SGDP) ne işe yarar?
SSK'ya SGDP odeyen emekli, iş kazası veya meslek hastalığı gecirir ve yuzde 10'dan fazla uzuv kaybına uğrarsa kendisine surekli işgoremezlik geliri bağlanmaktadır. Yani odenen SGDP sadece işkazası-meslek hastalığı primine sayılmaktadır. Ancak, sosyal guvenlik reformu 01.01.2007 gununden sonra yururluğe girebilseydi, hem surekli işgoremezlik geliri alacaklar hem de istirahatli kalırlarsa veya hastanede yatarlarsa her gun icin 2/3 oranında yevmiye alacaklardı.
Bağ-Kur'a SGDP odeyenler ise halen bu odedikleri primlerden (SGDP'den) hicbir fayda elde edemezken, sosyal guvenlik reformu yururluğe girebilseydi iş kazası veya meslek hastalığı gecirir ve uzuv kaybına uğrarsa kendisine surekli işgoremezlik geliri bağlanacak ve ayrıca istirahatli kalırlarsa veya hastanede yatarlarsa her gun icin 2/3 oranında yevmiye alacaklardır.
Reform yururluğe girseydi
01.01.2007 gununden sonra reform yururluğe girebilseydi emekli olanlar yine işci olarak calışmaya devam edebilecekti. Bağ-Kur, SSK veya T.C. Emekli Sandığı'ndan emekli olduktan sonra bir markette işci olarak calışmaya başlayan bir kişilerin emekli aylığına hic dokunulmayacaktı, halen yuzde 30 olan SGDP oranı yuzde 33.5 olarak alınmaya devam edilecek ve bu yuzde 33.5 'in yuzde 14'u işci ucretinden, yuzde 19.5 'i da işveren alınacaktı.
Ali Tezel/ Akşam