Emeklilik işlemlerinde 18 yaşın dolundan onceki hizmet surelerinin değerlendirilip değerlendirmeyeceği ve yeni Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun bu konuda bir değişiklik getirip getirmediği sıkca tartışılmaktadır. Yaş Konusu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 57 nci maddesinde yer almaktadır. Bu maddede yer alan duzenleme onceki mevzuatta yer alan duzenlemelerle aynı olup, herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır. Konuya ilişkin bir değerlendirme icin başlığa tıklayınız. EMEKLİLİK İŞLEMLERİNDE VEYA DUL VE YETİM AYLIKLARINDA YAŞ KONUSUNDA ONCEKİ MEVZUAT VE İKİNCİ MEVZUAT UYGULAMASINDA BİR DEĞİŞİKLİK BULUNMAMAKTADIR

Onceki Mevzuat:

5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunun 105 inci maddesinde ?YAŞ? hukmu duzenlenmiştir.([1])
Bu hukme gore, 5434 sayılı Kanunun uygulanmasında;
- Devlet memuriyetine başlarken kurumlara gosterilen nufus huviyet cuzdanlarında yazılı doğum tarihleri,
- Eğer 18 yaşını tamamladıktan sonra yaş duzeltilmesi yapılmış ise 18 yaşının doldurulması tarihindeki doğum tarihleri,
- dul ve yetimler hakkındaki hukumlerinin uygulanmasında da, dul ve yetim aylıklarına veya (Toptan odeme) ye hak kazanıldığı tarihlerde bunların kayıtlı bulundukları nufus idarelerindeki doğum tarihleri,

esas alınmaktadır.
Yine:
- Nufus huviyet cuzdanlarındaki doğum tarihleri ile nufus kayıtlarındaki doğum tarihleri arasında fark varsa, nufus kayıtlarındaki tarih,
- Birden fazla nufus kaydı bulunanların bu kayıtları arasında fark varsa, tarihi eski olan kayıt,
- sonraki kayıt idare veya kaza mercilerinden verilmiş bir karar ile yapılmış veya duzeltilmiş ise, kararlar nufus kayıtlarına henuz gecirilmemiş olsa bile devlet memurları icin bu karar 18 yaşın doldurulmasından evvel alınmış olmak şartiyle bu kayıt,

esas alınmaktadır.
Ayrıca,
- Doğum tarihlerinde, iştirakciler icin 18 yaşın doldurulmasından sonra, dul ve yetimler icin de aylığa veya toptan odemeye istihkak tarihlerinden geriye doğru bir yıl icinde yapılan duzeltmeler, nazara alınmamaktadır.
- Ancak, Doğum tarihlerinde ay gosterilmemiş ise, o yılın Temmuz ayının birinci gunu, ay yazılı gun gosterilmemiş ise, o ayın birinci gunu, doğum gunu sayılmaktadır.


Turk Silahlı Kuvvetleri mensuplarında yaş hadleri esas alınarak emeklilik işlemleri; doğum tarihlerinde ay ve gun yazılı olmayanlar ile doğum gunleri 1 Eylulden once olanlar icin 1 Eylul, doğum gunleri 1 Eylul ve daha sonra olanlar icin muteakip yılın 1 Eylul tarihinde yapılmaktadır.
5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu hukumlerine tabi iştirakcilerden bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, Turk Medeni Kanunu hukumlerine gore kazai ruşt kararı almak suretiyle oğrenimleri ile ilgili gorevlere atananlarda 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmamaktadır. Bu hukum 5434 sayılı Kanunun ek 21. maddesinde duzenlenmiştir.

?Ek Madde 21 ? Bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, Turk Medeni Kanunu hukumlerine gore kaza i ruşt kararı almak suretiyle Turkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığına tabi ve oğrenimleri ile ilgili gorevlere atananlar hakkında,5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde yazılı 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmaz.?


İkincil Mevzuat

İkincil mevzuatta Yaş Konusu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 57 nci maddesinde yer almaktadır.
Bu maddede yer alan duzenleme onceki mevzuatta yer alan duzenlemelerle aynı olup, herhangi bir değişiklik olmadığı gorulmektedir. Yine 18 yaşından once devlet memuru olacakların da bu yaştan onceki hizmet surelerinin yine kazai ruşt kararı almak ve oğrenimleri ile ilgili gorev almak şartıyla kabul goreceği, 5510 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinde yer almıştır.
5510 sayılı Kanunun 6 ve 57 nci maddeleri aşağıya alınmıştır.

?Yaş
MADDE 57- İş kazasıyla meslek hastalığı halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelirlerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nufus kutuğunde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınır.
Malûlluk, yaşlılık ve olum sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hukumlerin uygulanmasında, sigortalıların ve hak sahibi cocuklarının, mulga 2/6/1949 tarihli ve 5417 sayılı Kanun ve mulga 4/2/1957 tarihli ve 6900 sayılı Kanun ile 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mulga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı kanunlara, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun gecici 20 nci maddesine tÂbi sandıklara veya bu Kanuna gore ilk defa malûlluk, yaşlılık ve olum sigortalarına tÂbi olduğu tarihte, nufus kutuğunde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının bu Kanuna gore ilk defa calışmaya başladığı tarihten sonra doğan cocuklarının ise nufus kutuğune ilk olarak yazılan doğum tarihleri esas alınır.
İş kazası, meslek hastalığı, malûlluk, yaşlılık ve olum sigortalarından gelir ve aylık tahsisleri ile sermaye değerinin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim raporuyla ilk defa tespit edildiği veya sigortalıların bu Kanuna ve bu Kanunla yururlukten kaldırılmış kanunlara tÂbi olarak ilk defa calışmaya başladığı tarihten sonraki yaş duzeltmeleri dikkate alınmaz.
Nufus kayıtlarında doğum ay ve gunleri yazılı olmayanlar 1 Temmuz'da, doğum ayı yazılı olup da gunu yazılı olmayanlar o ayın birinde doğmuş sayılır.
Turk SilÂhlı Kuvvetleri mensuplarının 5434 sayılı Turkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesinde belirlenen yaş hadleri sebebiyle emeklilik işlemleri, doğum tarihlerinde ay ve gun yazılı olmayanlar ile doğum gunleri 1 Eylulden once olanlar icin 1 Eylul, doğum gunleri 1 Eylul ve daha sonra olanlar icin muteakip yılın 1 Eylul tarihinde yapılır.?

? Sigortalı sayılmayanlar
MADDE 6- Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hukumlerinin uygulanmasında;
a) İşverenin işyerinde ucretsiz calışan eşi,
b) Aynı konutta birlikte yaşayan ve ucuncu derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut icinde yapılan işlerde calışanlar,
c) (Değişik: 17/4/2008-5754/4 md.) Ev hizmetlerinde calışanlar (ucretle ve surekli olarak calışanlar haric),
d) Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu oğrencileri,
e) Yabancı bir ulkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Turkiye'ye bir iş icin gonderilen ve yabancı ulkede sosyal sigortaya tÂbi olduğunu belgeleyen kişiler ile Turkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız calışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ulke sosyal guvenlik mevzuatına tÂbi olanlar,
f) Resmî meslek ve sanat okulları ile yetkili resmî makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yuksek okullarda fiilen normal eğitim sureleri icinde yapılan, tatbikî mahiyetteki yapım ve uretim işlerinde calışan oğrenciler,
g) Sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite edilen, hasta veya malûller,
h) (Değişik: 17/4/2008-5754/4 md.) 4 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri gereği sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar,
ı) Kamu idareleri haric olmak uzere, tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle sureksiz işlerde calışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız calışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar duşuldukten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, bu Kanunda tanımlanan prime esas gunluk kazanc alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler,
j) (Mulga: 17/4/2008-5754/4 md.)
k) (Değişik: 17/4/2008-5754/4 md.) Kendi adına ve hesabına bağımsız calışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkÂr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar duşuldukten sonra kalan tutarı, prime esas gunluk kazanc alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler,
l) Kamu idarelerinin dış temsilciliklerinde istihdam edilen ve temsilciliğin bulunduğu ulkede surekli ikamet izni veya bu devletin vatandaşlığını da haiz bulunan Turk uyruklu sozleşmeli personelden, bulunduğu ulkenin sosyal guvenlik kurumunda sigortalı olduğunu belgeleyenler ile kamu idarelerinin dış temsilciliklerinde istihdam edilen sozleşmeli personelin uluslararası sosyal guvenlik sozleşmeleri cercevesinde ve temsilciliğin bulunduğu ulkenin ilgili mevzuatının zorunlu kıldığı hallerde, işverenleri tarafından bulunulan ulkede sosyal sigorta kapsamında sigortalı yapılanlar, (1)
4 uncu ve 5 inci maddelere gore sigortalı sayılmaz.
(h) bendinin uygulanmasıyla ilgili olarak, bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Turk Medenî Kanunu hukumlerine gore mahkemece ergin kılınmak suretiyle, oğrenimleriyle ilgili gorevlerde calışanlar hakkında 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmaz.
Birinci fıkranın (ı) bendinin uygulanmasında, Turkiye Ziraat Odaları Birliğinin goruşu alınır.
Bu maddenin uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından cıkarılacak yonetmelikle duzenlenir.?
Değerlendirme: Devlet memurlarından 18 yaşın dolumu tarihinden once gecen sureler hizmet kabul edilmemektedir. 18 yaşın dolumundan sonra yapılan yaş tashihleri ya da duzeltmeleri kabul edilmemektedir.
Ancak, 18 yaşının dolumu tarihiniden once kaza i ruşt kararı almak ve oğrenimleri ile ilgili mesleğe atanmak koşulu ile 18 yaşından once devlet memurluğunda gecen hizmet sureleri kabul edilmektedir.
([1] ) 5434 SK. MADDE 105
Bu kanunun iştirakcilere ait ceşitli hukumlerinin tatbikında; emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye ilk defa tayin sırasında kurumlara gosterilen nufus huviyet cuzdanlarında yazılı doğum tarihleri, eğer 18 yaşını tamamladıktan sonra yaş duzeltilmesi yapılmış ise 18 yaşının doldurulması tarihindeki doğum tarihleri, dul ve yetimler hakkındaki hukumlerinin uygulanmasında da, dul ve yetim aylıklarına veya (Toptan odeme) ye hak kazanıldığı tarihlerde bunların kayıtlı bulundukları nufus idarelerindeki doğum tarihleri esas tutulur.
Nufus huviyet cuzdanlarındaki doğum tarihleri ile nufus kayıtlarındaki doğum tarihleri arasında fark varsa, nufus kayıtlarındaki tarih ve birden fazla nufus kaydı bulunanların bu kayıtları arasında fark varsa, tarihi eski olan kayıt; sonraki kayıt idare veya kaza mercilerinden verilmiş bir karar ile yapılmış veya duzeltilmiş ise, kararlar nufus kayıtlarına henuz gecirilmemiş olsa bile iştirakciler icin bu karar 18 yaşın doldurulmasından evvel alınmış olmak şartiyle bu kayıt esas olur.
Ancak, doğum tarihlerinde, iştirakciler icin 18 yaşın doldurulmasından sonra, dul ve yetimler icin de aylığa veya toptan odemeye istihkak tarihlerinden geriye doğru bir yıl icinde yapılan duzeltmeler, nazara alınmaz.
Doğum tarihlerinde ay gosterilmemiş ise, o yılın Temmuz ayının birinci gunu, ay yazılı gun gosterilmemiş ise, o ayın birinci gunu, doğum gunu sayılır.
(Ek: 15/7/1965670/5 md; Değişik: 12/12/19802358/2 md.) Turk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının bu Kanunun 40 ncı maddesinde gosterilen yaş hadleri sebebiyle emeklilik işlemleri; doğum tarihlerinde ay ve gun yazılı olmayanlar ile doğum gunleri 1 Eylulden once olanlar icin 1 Eylul, doğum gunleri 1 Eylul ve daha sonra olanlar icin muteakip yılın 1 Eylul tarihinde yapılır.