Devlet memuru olarak calışmakta iken bu gorevinden ayrılan ve serbest veya sigortalı calışanların emekli ikramilerinin nasıl odenecektir? Anayasa Mahkemesi, memura emekli ikramiyesi odenebilmesi icin, emekliye ayrılma sırasında son defa Emekli Sandığı Kanununa tabi bir gorevde bulunma şartını iptal etmiştir. İptal kararı nedeniyle bu husus, 5997 sayılı Kanunla yeniden duzenlenmiştir. Ancak duzenleme Anayasa Mahkemesi kararı ile değil eski hukumle aynı niteliktedir. Değerlendirme icin başlığa tıklayınız. DEVLET MEMURLARININ HİZMETLERİNE KARŞILIK ALMALARI GEREKEN EMEKLİLİK İKRAMİYELERİ

Emeklilik ikramiyesi nedir ?
Emeklilik ikramiyesi devlet memurlarının calışma hayatları sonunda, calışırken kendilerinden ve devlet katkısı olarak alınan ve Sosyal Guvenlik Kurumuna gonderilen kesenek ve karşılıkların, hesaplama yapılarak bir anlamda calışmalarının karşılığı odullendirme olarak verilmesi şeklinde değerlendirmemiz doğru olacaktır.
Emeklilik ikramiyesinin uygulama şekli 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununun 89 uncu maddesinde bulunmaktadır.
Emekli ikramiyesi hesaplanması ve tutarının ozunu 5434 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi ilk ve ikinci fıkrası acıklamaktadır. Fıkralar; ?Emekli, adi malûlluk veya vazife malûlluğu aylığı bağlanan veyahut toptan odeme yapılan; asker, sivil tum iştirakcilere, her tam fiili hizmet yılı icin, aylık bağlamaya esas tutarların bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilir.
Verilecek emekli ikramiyesinin hesabında, 30 fiili hizmet yılından fazla sureler nazara alınmaz.? ibaresini icermektedir.
Fıkralar hukumlerine gore;
Emeklilik ikramiyesi, 5434 sayılı Kanuna gore aylık bağlanan veya toptan odeme yapılan devlet memurlarına, aylık bağlamaya esas tutarlarının (bu tutarlar emekli kesenek ve karşılıkları esas alınmak suretiyle bulunan tutarları ifade etmektedir) tam fiili hizmet yıllarına karşılık odenmekte, azami 30 tam yıl ile sınırlı tutulmaktadır.

Ancak, farklı statulerde (Devlet memuru, işci, kendi nam hesabına calışanlar gibi) gorev yapanlardan, devlet memurluğunda gecen hizmetlerine karşılık emeklilik ikramiyesi odenmesi şartı ayrı bir kanun olan 2829 sayılı Sosyal Guvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Gecen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 12 nci maddesinde duzenlenmiştir.
Madde hukmu;
?Son defa T.C. Emekli Sandığına tabi gorevlerden emekliye ayrılan ve kendilerine bu Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet sureleri uzerinden aylık bağlananlara, T.C. Emekli Sandığına tabi daire,kuruluş ve ortaklıklarda prim veya kesenek odemek suretiyle gecen surelerinin toplamı uzerinden, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hukumlerine gore emekli ikramiyesi odenir. (Ek cumle: 24/7/2008-5793/6 md.) 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak gecen hizmet surelerine karşılık emekli ikramiyesi odenebilmesi icin, iş sozleşmesinin İş Kanunu hukumlerine gore kıdem tazminatı odenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olması; sozleşmeli personel olarak gecen surelere karşılık olarak emekli ikramiyesi odenebilmesi icin de, hizmet sozleşmesinin ilgili mevzuatına gore iş sonu tazminatına veya aynı mahiyette olmakla birlikte başka bir adla odenen tazminata hak kazanılmasına uygun olarak sona ermiş olması şarttır.
(Değişik ikinci fıkra: 24/7/2008-5793/6 md.) Ancak, ilgililere, her ne suretle olursa olsun evvelce iş sonu tazminatı veya bu mahiyette olmakla birlikte başka bir adla tazminat odenen sureler ile kıdem tazminatı ya da emekli ikramiyesi odenmiş olan sureler, emekli ikramiyesinin hesabında dikkate alınmaz.
Ayrıca, 8 inci maddenin birinci fıkrası gereğince aylık bağlananlara, emekli oldukları son gorevlerinden dolayı ilgili bulundukları sosyal guvenlik kurumu kanununun emekli ikramiyesine veya iş kanununun kıdem tazminatına ilişkin hukumleri uygulanır. (Ek cumle: 24/7/2008-5793/6 md.) Bu fıkraya gore emekli ikramiyesi odenmesinde, birinci fıkra hukumleri de dikkate alınır.? ifadelerini icermektedir.

Bu hukmun ifadelerine bakıldığında;
Devlet memurlarına emekli ikramiyesi odenebilmesi icin son gorev statusunun devlet memurluğu olması koşulu dikkat cekmektedir.
Bu şart dikkate alındığında, farklı statulerde gorev yapan, son defa devlet memurluğu statusunde iken emeklilik veya yaşlılık aylığı talebinde bulunan bir kişiye devlet memurluğu hizmetlerinin tam yıllarına karşılık 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu 89. madde hukmu uygulanmak suretiyle emekli ikramiyesi odenebilmekte,
Ancak, son defa gorev yaptığı statu devlet memurluğu olmayan kişilerin ise devlet memurluğu hizmetlerine karşılık emeklilik ikramiyesi almaları engellenmiş bulunmaktadır.
Hal boyle iken; Anayasa Mahkemesi 05.06.2009 tarih ve 27249 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 05.02.2009 tarih ve E.No:2005-40, K.No:2009-17 sayılı kararı ile, 2829 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci cumlesinde yer alan, ?Son defa T.C. Emekli Sandığına tabi gorevlerden emekliye ayrılan ve ...? ibaresinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline kararı vermiş, kararın yururluk tarihi olarak Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonraki tarihi Anayasa gereği belirlemiştir.

Gelinen nokta; Anayasa Mahkemesinin iptal kararı 05.6.2010 tarihinde yururluğe girmiştir. Ancak, 19.06.2010 tarihli ve 27616 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5997 sayılı Kanun 14 uncu maddesi ile farklı statulerde gorev yapan devlet memurlarının emeklilik ikramiyeleri acısından Yasama organının bir duzenleme yapmış bulunduğunu, 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununun 89 uncu maddesinin birinci fıkrasında yapılarak, yururluk tarihini de 1.06.2010 tarihine cekildiğini gormekteyiz. Duzenleme metni;
5997 sayılı Kanunun 14, maddesi;
?5434 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin birinci fıkrası ?Hizmet surelerinin tamamı bu Kanun ve/veya 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun gecici 4 uncu maddesi kapsamında gecenlerden emekli, adi malûlluk veya vazife malûlluğu aylığı bağlanan veyahut toptan odeme yapılan asker ve sivil tum iştirakcilere, her tam fiili hizmet yılı icin aylık bağlamaya esas tutarların bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilir. Son defa bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun gecici 4 uncu maddesi hukumlerinin uygulanmasını gerektiren gorevlerde calışmakta iken emekliye ayrılan ve kendilerine mulga 2829 sayılı Sosyal Guvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Gecen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet sureleri uzerinden aylık bağlananlara ise, bu Kanuna tabi daire, kuruluş ve ortaklıklarda prim veya kesenek odemek suretiyle gecen hizmet surelerinin toplamı uzerinden bu madde hukumlerine gore emekli ikramiyesi odenir. Mulga 2829 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının birinci cumlesi ile ucuncu fıkrasının son cumlesinin bu maddeye aykırı hukumleri uygulanmaz.? şeklinde değiştirilmiştir.?
5997 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi;
?8 inci, 10 uncu ve 11 inci maddeler 1/10/2008 tarihinden gecerli olmak uzere yayımı tarihinde, 12 nci madde ile 5510 sayılı Kanuna eklenen gecici 27 nci madde 1/4/2002 tarihinden gecerli olmak uzere yayımı tarihinde, 14 uncu madde 1/6/2010 tarihinden gecerli olmak uzere yayımı tarihinde, diğer maddeleri ise yayımı tarihinde yururluğe girer.?
Bu değişiklinin anlamı nedir, nasıl bir uygulama yapılacaktır, farklı statude gorev yapan devlet memurları emeklilik ikramiye tutarlarını alabilecekler midir, bu konularda değerlendirmelerimizi şu şekilde yapmak mumkun olacaktır.
Yeni duzenleme, farklı statulerde gorev yapan devlet memurlarının birleştirilen hizmet sureleri uzerinden aylık bağlandığında, son statusunun yine devlet memuru olması şartı gerekmektedir. Eski uygulama dışında bir farklılık olmadığı, aynı şekilde devam etmesi yonunde bir duzenleme yapıldığı gorulmektedir. Sonuc olarak, son defa gorev statusunun devlet memurluğu olmadığı muddetce devlet memurluğunda gecen hizmetlerine karşılık emeklilik ikramiyesi odenmeyecektir.
Yeni duzenleme de mulga 2829 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasının birinci cumlesi ile ucuncu fıkrasının son cumlesinin bu maddeye aykırı hukumlerinin uygulanmayacağı yonunde bir ibareye yer verilmiştir. Bu da, Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği ibare sonucunda yeni haliyle mulga 2829 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin birinci cumlesinin uygulanamaz hale getirildiği anlamını taşıdığını değerlendirmekteyiz.
Anayasa Mahkemesi iptal kararı sonucunda mulga 2829 sayılı Kanunun 12, maddesinin yeni hali 5.6.2010 tarihinde yururluğunu kazanmıştır. Yasama organı bu tarihten sonra yeni duzenleme yapmıştır. Duzenlemenin yururluk tarihini de 1.,6.2010 tarihine taşımıştır. Bu durumda ne olacaktır;
Anayasa Mahkemesinin iptal kararının yururluğe girmesinden once Yasama Organınca yeni bir yasal duzenleme yapılmıştır.
Yeni duzenleme tum kapsama dahil kişileri kapsamaktadır.
Yeni duzenlemenin resmi gazete de yayımlanmasından once kendilerine emeklilik ikramiyesi odenmesi talebinde bulunan kişiler de dahil olmak uzere yeni duzenlemeye dahil olacakları ortaya cıkmaktadır.

Sonuc değerlendirmemiz: Devlet memurluğunda gecen hizmet surelerine karşılık emeklilik ikramiyesi alamayan kişilerin Sosyal Guvenlik Kurumuna muracaat etmeleri, red cevabının alınması durumunda yargı yoluna başvurmaları, yargının vereceği kararı beklemelerinde fayda gorduğumuzu belirtebiliriz.
Not: Yanlış anlaşılmaması acısından bir hatırlatma yapmak gerekecektir. Bu duzenleme sigortalı, bağ-kur lu hizmetleri olmayan devlet memurlarının veya bu hizmetleri olmakla birlikte son devlet memurluğu gorevinde bulunmakta iken emekliye ayrılan kişilere emeklilik ikramiyesi odenmeyeceği sonucunu getirmemektedir. Bu durumdaki kişiler, yukarıda acıklanan konu kapsamına dahil olmayıp, 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununun 89 uncu maddesinin birinci cumlesine gore emeklilik ikramiyelerini alabileceklerini soylememiz doğru olacaktır.