Devlet Personel Başkanlığı, zorunlu yer değiştirme yonetmeliği kapsamında bulunmayan memurların eş durumu tayinleri konusunda onemli bir goruş verdi. Başkanlığın 2013 yılı icinde yayınladığı Ozel Mutalaalar Bulteninde yer alan goruşe gore, biri Maliye Bakanlığında VHKİ diğer Sağlık Bakanlığında ebe olarak calışan eşler hakkında ek gostergeye bakılması gerektiğini belirtti. Başkanlık goruşunde "Ancak, ek gosterge rakamı ile aylık katsayının carpılması ile hesaplanan ek gosterge aylığı, ilgili personelin hizmet sınıfı, kadro unvanı ve derecesiyle doğrudan bağlantılıdır." ifadelerine yer verildi.
Ancak ek gostergenin de aynı olması veya her ikisinin de ek gostergesiz gorevlerde bulunulması halinde dahi, 2010/2 sayılı Başbakanlık Genelgesine atıfla sorunun yine de iki kurumun koordinasyonu cercevesinde cozulmesi gerektiği belirtilmiştir.
İŞTE DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞININ GORUŞU
Not: 217 sayılı KHK 10. maddesi gereğince DPB, personelle ilgili konularda uygulamaya esas goruşler vermekle yetkili tek kurumdur. Dolaysıyla bu goruş, bu yonuyle mahkemelerde emsal olarak kullanılabilir.
Ozet: Eş durumu tayininde, her ikisi de memur olan eşlerin hangisinin unvanına gore atama yapılması gerektiği hk. (08/12/2010-23125)



Zorunlu yer değiştirmeye tabi olmayan ve Maliye Bakanlığı bunyesinde veri hazırlama ve kontrol işletmeni olarak gorev yapan bir personel ile yine zorunlu yer değiştirmeye tabi olmayan ve Sağlık Bakanlığı bunyesinde ebe olarak gorev yapan bir diğer personelin eş durumu nedeniyle tayin talebinde bulunabilmeleri icin memuriyet unvanları dikkate alınarak eş durumu atamasında hangi memura gore atama yapılması gerektiğine ilişkin ilgi dilekce incelenmiştir.

Bilindiği uzere, 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72'nci maddesinde, "Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar; hizmetlerin gereklerine, ozelliklerine, Turkiye'nin ekonomik, sosyal, kulturel ve ulaşım şartları yonunden benzerlik ve yakınlık gosteren iller gruplandırılarak tespit edilen bolgeler arasında adil ve dengeli bir sistem icinde yapılır. Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabi tutulan memurun atandığı yere 74 ve 76 ncı maddelerde belirtilen esaslar cercevesinde yapılır. Yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilatın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun munhal bir gorev bulunmaması ve ilgilinin de talebi halinde, bu personele eşinin gorev suresi ile sınırlı olmak uzere aşağıdaki şartlarda izin verilebilir." hukmu; 74'uncu maddesinde, "Memurların bu Kanuna tabi kurumlar arasında, kurumların muvafakatı ile kazanılmış hak dereceleri uzerinden veya 68 inci maddedeki esaslar cercevesinde derece yukselmesi suretiyle, bulundukları sınıftan veya oğrenim durumları itibariyle girebilecekleri sınıftan, bir kadroya nakilleri mumkundur. Kazanılmış hak derecelerinin altındaki derecelere atanabilmeleri icin ise atanacakları kadro derecesi ile kazanılmış hak dereceleri arasındaki farkın 3 dereceden cok olmaması ve memurların isteği de şarttır. Aşağı dereceye atananların 68 inci maddede yazılı sure kaydı aranmaksızın eski derecelerine tekrar atanmaları caizdir." hukmu; 76'ncı maddesinde ise, "Kurumlar, gorev ve unvan eşitliği gOzetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar cercevesinde daha ust, kurum icinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler. Memurlar istekleri ile kurumlarında kazanılmış hak derecelerinin en cok uc derece altında aynı veya başka yerlerdeki kadrolara atanabilirler." hukmu getirilmiştir.
Bununla birlikte, 15/03/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilerek 18/04/1999 tarihli ve 23670 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Gorevde Yukselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yonetmelik"in 01/03/2010 tarihli ve 2010/192 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla değişik 2'nci maddesinde; bu Yonetmeliğin, 190 sayılı Genel Kadro ve Usulu Hakkında Kanun Hukmunde Kararname'nin eki (I) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kadrolarda, il ozel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, muessese ve işletmelere ait memur kadrolarında, duzenleyici ve denetleyici kurumlara ait memur kadrolarında, ozelleştirme kapsam ve programında bulunan kuruluşlar da dahil olmak uzere kamu iktisadi teşebbusleri ve bağlı ortaklıklarına ait memur kadroları ile sozleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilen personelin, mudur ve daha alt gorevlere gorevde yukselme mahiyetindeki asaleten atamaları ile en az ortaoğretim duzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin unvan değişikliği mahiyetindeki asaleten atamaları hakkında uygulanacağı hukmune yer verilmiştir. Aynı Genel Yonetmeliğin 15'inci maddesinde, "Kurumlar, bu Yonetmeliğin kapsamına giren gorevlere atanacaklarda aranacak oğrenim duzeyi ile hizmet suresi, alt gorevlerde bulunma suresi ve disipline ilişkin şartlar ile bunlar icin verilecek gorevde yukselme eğitiminin ilanı, şekli, suresi, konuları, ağırlıkları ve kapsama dahil edilecek diğer unvanlar ve bunlara ilişkin secme kriterlerini, yapılacak sınavlara ilişkin usul ve esaslar ile bu konulara ilişkin diğer hususları Devlet Personel Başkanlığının olumlu goruşunu alarak cıkaracakları yonetmelikle duzenler. Bu Yonetmeliğin uygulanması sırasında doğacak tereddutleri gidermeye Devlet Personel Başkanlığı yetkilidir." hukmu getirilmiş olup, ek 3'uncu maddesinin birinci fıkrasında ise, bu Yonetmelik kapsamındaki personelin, en az ortaoğretim duzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin gorevlere atanmalarının, anılan Yonetmeliğin ucuncu bolumunde belirtilen usul ve esaslar cercevesinde eğitime tabi tutulmaksızın yapılacak unvan değişikliği sınavı sonundaki başarısına gore gercekleştirileceği hukme bağlanmıştır.
Ote yandan, soz konusu Yonetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4'uncu maddesinde "Aynı duzeyde gorev: Kurumların; hiyerarşi, gorev, yetki ve sorumluluk acısından aynı grupta ya da grup icinde alt gruplar olması halinde aynı alt grupta gosterdikleri gorevleri,", "Ust gorev: 27.9.1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanunda belirtilen hiyerarşik kademeler cercevesinde daha ust hiyerarşi icindeki gorevleri,", "Alt gorev: 27.9.1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanunda belirtilen hiyerarşik kademeler cercevesinde daha alt hiyerarşi icindeki gorevleri... ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır.
Ayrıca, 25/06/1983 tarihli ve 18088 sayısı Resmi Gazete'de yayımlanan, "Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yonetmelik"in 9'uncu maddesinde, "Yer değiştirme suretiyle atanmalar, Devlet Memurlarının dengeli bir şekilde dağılımını sağlamak icin oğrenimi, uzmanlığı, iş tecrubesi, mesleki bilgisi gibi ozellikleri ile boş kadro durumu gozonunde bulundurularak kurumlarınca hazırlanan bir plan dahilinde yapılır. Yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından, eş ve sağlık durumları ilgili kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak dikkate alınır. Aynı kurumda calışıp da her ikisi de yer değiştirmeye tabi olan eşlerden ast durumunda olanın gorev yeri ust durumda olana bağlı olarak değiştirilir. Farklı kurumlarda calışıp da her ikisi de yer değiştirmeye tabi olan eşlerden unvan, kadro ve gorev bakımından daha aşağıda bulunanın gorev yeri yukarıda bulunana bağlı olarak değiştirilir. Aynı veya farklı kurumlarda calışıp da eşlerden birinin yer değiştirmeye veya bu yonetmelik hukumlerine gore yer değiştirmeye tabi olmaması hallerinde, yer değiştirmeye tabi olmayan veya ozel yonetmeliklerine gore yer değiştirmeye tabi olan eşin gorev ve unvanı ile hizmetin ozelliği dikkate alınır. Bu yonetmelik hukumlerine gore zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan memurun, memur olan eşinin yer değiştirme talebi oncelikle yerine getirilir." hukmu duzenlenmiştir.
Diğer taraftan, 22/09/2000 tarihli ve 24178 sayısı Resmi Gazete'de yayımlanan, "Maliye Bakanlığı Personelinin Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yonetmelik"in 11'inci maddesinin yedinci fıkrasının (b) bendinde, "217 sayılı Devlet Personel Başkanlığı Kuruluş ve Gorevleri Hakkında Kanun Hukmunde Kararname kapsamına giren başka bir kurumda memur statusunde calışanların eşlerinin atama ve nakilleri, eşlerin unvan, kadro ve gorev itibariyle konumları gozonunde bulundurulmak suretiyle, ilgili kurumla koordine edilerek gercekleştirilir." hukmu; 08/06/2004 tarihli ve 25486 sayısı Resmi Gazete'de yayımlanan, "Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yonetmeliği"nin 20'nci maddesinin altıncı fıkrasında, "Eşlerden biri bir başka kurumda calışıyor ise; varsa o kurumla yapılan protokol hukumleri donem beklenilmeden uygulanır. Ancak, başka kurumda calışan eşin, Bakanlık personelinden Genel Yonetmelik hukumleri cercevesinde unvan, kadro ve gorev bakımından ust olması veya zorunlu yer değiştirmeye tabi personel olması halinde eş durumu ataması değerlendirilerek yapılır. Teşkilatın bulunmaması veya bir başka yerde istihdamı mumkun olmayan hallerde, Bakanlık ilgili Kurumla koordinasyon sağlayarak eş durumu atama talebini değerlendirir. Bu hallerde atama yapılamıyor ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72 nci maddesi hukumleri uygulanır." hukmu yer almaktadır.

Yukarıda yer alan hukum ve acıklamaların birlikte değerlendirilmesi neticesinde;
-Kamu kurum ve kuruluşlarının gorevde yukselme ve unvan değişikliği yonetmeliklerinde, veri hazırlama ve kontrol işletmeni unvanlı kadro "idari hizmetler grubu"nda yer almakta olup, ebe unvanlı kadro ise, "unvan değişikliğine tabi kadrolar" arasında duzenlenmiştir. 27/09/1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanun cercevesinde soz konusu unvanlı kadrolar arasında hiyerarşik bir ilişki kurulması mumkun bulunmamaktadır. Ebe unvanlı kadroya atanma hususu ozel bir meslek bilgisi gerektiriyor olmakla birlikte, soz konusu unvanların kendi arasındaki atanmalarının gorevde yukselme mahiyetinde bir atanma olmadığı ,
-Soz konusu personelin her ikisinin de kadro derece ve kademelerinin aynı olduğu hususu, ilgi yazı ekinden anlaşılmaktadır. Devlet Memurları Kanununun 147'nci maddesinde, aylık, "Bu Kanuna tabi kurumlarda gorevlendirilen memurlara hizmetlerinin karşılığında, kadroya dayanılarak ay itibariyle odenen para" şeklinde tanımlanmaktadır. Aylık, kadroya dayanılarak odenilmesine karşın, aylığın unsurlarının tamamı kadroyla bağlantılı değildir. Ancak, ek gosterge rakamı ile aylık katsayının carpılması ile hesaplanan ek gosterge aylığı, ilgili personelin hizmet sınıfı, kadro unvanı ve derecesiyle doğrudan bağlantılıdır. Devlet Memurları Kanununun "Hizmet Sınıfları İtibariyle Unvan veya Aylık Alınan Derecelere Gore Ek Gostergeler" başlıklı eki I sayılı Cetvelde, Genel İdare Hizmetleri Sınıfında olup, diğer maddelerde sayılmayanlardan yuksek oğrenim gorenler icin 5'inci derecede herhangi bir ek gosterge rakamı duzenlenmemiştir. Aynı şekilde, Sağlık Hizmetleri Sınıfında olup, sayılan bazı unvanlar dışında kalan sağlık bilimleri lisansiyerlerinden 5'inci derecede bulunanlar icin (1200) ek gosterge ongorulmuştur. Sağlık Hizmetleri Sınıfında yer alıp, diğer maddelerde duzenlenmemiş bulunan personel icinse, 5'inci derecede herhangi bir ek gosterge rakamı duzenlenmemiştir. Diğer bir deyişle, 5'inci dereceli ebe kadrosunda gorev yapan personel, mezun olduğu lisans programı ebelik ise (1200) ek gostergeden yararlanacak; değilse herhangi bir ek gostergeden yararlanamayacaktır. İlgi yazı ekinden, soz konusu personelin hangi lisans programından mezun olduğu anlaşılamamaktadır. 5'inci dereceli veri hazırlama ve kontrol işletmeni kadrosunda gorev yapan personel ise her koşulda ek gostergeden yararlanamayacaktır. Bu durumda, ebelik lisans programından mezun olması kaydıyla, ebe olarak gorev yapan personelin unvan ve kadrosunun, ek gosterge rakamları olcut alındığında, veri hazırlama ve kontrol işletmeni unvan ve kadrosundan daha yukarıda olduğunun soylenebileceği,
-Soz konusu personelin karşılaştırılmasında, yalnızca işgal ettikleri kadroların gorevde yukselme mevzuatı acısından birbirine gore durumu ile kadro dereceleri ve hizmet sınıfları esas alınırsa, bu personelin unvan, kadro ve gorev bakımından birbirine gore ustunluğunun bulunmadığı mutalaa edilmektedir.
Ayrıca, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yonetmelikte, yer değiştirmeye tabi bulunmayan personelin atanmalarında esas alınması zorunlu olan herhangi bir hukum bulunmamakta olup, soz konusu personelin atanmalarında, eşlerin unvan, kadro ve gorev bakımından karşılaştırılması zorunluluğu yoktur.





Bu itibarla, Turkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Ailenin korunması" başlıklı 41 inci maddesinde yer alan; "Aile Turk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile ozellikle ananın ve cocukların korunması ve aile planlamasının oğretimi ile uygulanmasını sağlamak icin gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar." hukmu ve 30/01/2010 tarihli ve 27478 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanan 2010/2 sayılı Başbakanlık Genelgesinde yer alan " 7-Kamu kurum ve kuruluşları, Devlet memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yonetmelik kapsamında yapacakları atama işlemlerinde, ilgili mevzuat hukumlerine uygun olarak eş, oğrenim ve sağlık durumuna dayalı atama taleplerinin gercekleştirilmesine azami ozen gostereceklerdir." hukmu dikkate alınarak, ilgi dilekcede durumları belirtilen personelin aile birliğinin sağlanması hususunda Devlet memurlarının dengeli bir şekilde dağılımını sağlamaya yonelik olarak, ilgili kurumlarca personelin oğrenimi, uzmanlığı, iş tecrubesi, mesleki bilgisi gibi ozellikleri ile boş kadro durumu goz onunde bulundurulmak suretiyle işlem tesis edilerek sorunlarına cozum bulunmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.