5434 ve 5510' a gore belediye başkanlarının emeklilik haklarını inceliyoruz. 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği Belediye Başkanlarının Emeklilik Hakları nasıldır, yazımızda bu konuyu acıklamaktayız.
1-5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu uyarınca Belediye Başkanlarının emeklilik hakları;
Ek Gosterge;
5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 48 hukmu ile yapılan belirleme;
"Belediye Başkanı olarak iştirakcilikleri devam edenlere, genel idare hizmetleri sınıfında gorev yapan genel mudurler icin belirlenen ek gosterge rakamını ve oğrenim durumlarına gore yukselebilecekleri dereceyi gecmemek uzere emekli keseneklerine esas aylık dereceleri itibariyle mulki idare amirliği hizmetleri sınıfı icin tespit edilen ek gosterge rakamları uygulanır." İbareleriyle, belediye başkanları mulki idare amirliği hizmetleri sınıfında sayılmamış olsalar da, ek gostergeleri yapmış oldukları gorevleri itibariyle mulki idare amirliği hizmetleri sınıfı icin tespit edilen ek gostergeler esas alınarak belirleme yapıldığı gorulmektedir. 657 sayılı Kanununda yapılan tespit;
VIII. MULKİ İDARE AMİRLİĞİ HİZMETLERİ SINIFI
...
d) Kadroları bu sınıfa dahil olup da; yukarıda sayılanlar dışında kalanlar (1 inci derecenin kademelerinden aylık alanlar icin Genel İdare Hizmetleri Sınıfında aynı gorev unvanları icin belirlenen ek gosterge rakamlarından duşuk olmamak uzere)(2)
1 inci dere cenin 4 uncu kademesi
1
2

3
4
5
6
7

8
9


4800
4000
3600
3000
2300
2200

1600
1500
1300
1150
Makam, Gorev, Temsil Tazminatı;
5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu ek madde 68 hukmu ile yapılan belirleme, "Sandıkca emekli aylığı bağlanan buyukşehir belediye başkanlarına 7000, il belediye başkanlarına 6000, ilce ve ilk kademe belediye başkanlarına 3000, diğer belediye başkanlarına 1500 gosterge rakamı uzerinden, bu maddede belirtilen usul ve esaslar dahilinde makam tazminatı, buna bağlı olarak temsil veya gorev tazminatı odenir.
HUKUMLERİN YORUMU;
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yururluk tarihi olan 2008 yılı Ekim Ayı başından once 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu kapsamında Belediye Başkanı olarak sigortalılığını kuran Belediye Başkanları emekli aylık tutarlarında, ek gosterge ve makam, temsil veya gorev tazminatlarını alabiliyorlar.
2- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Belediye Başkanlarının Emeklilik hakları;
5434 sayılı Kanun uyarınca emekli olmayan Belediye Başkanları 5510 sayılı Kanunun 4 uncu maddesinin birinci fıkrasının ( c ) bendi kapsamında ister talep olsun, ister olmasın Belediye Başkanı olduklarında zorunlu sigortalı oluyorlar.
Emekli Belediye Başkanlarında talep aranıyor, talep ederlerse aylıkları kesilir ve 5510 sayılı Kanunun 4 uncu maddesinin birinci fıkrasının ( c ) bendi kapsamında sigortalı olurlar.
Aylık sistemi, 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu aylık sisteminden farklıdır. Aylık Sisteminde Ortalama Aylık Kazanc x Aylık Bağlama Oranı formulu uygulanmaktadır.
Prime esas kazancları 5510 sayılı Kanun Madde 80 hukmunde belirlenmiştir.
Ek gosterge, makam, temsil veya gorev tazminatı ayrı olarak emekli aylıklarında alınmıyor. Prime esas kazanclar icerisinde oluyor.
3- İşci veya Esnaf olarak aylık alanlar Belediye Başkanı olarak 5510 sayılı Kanunun 4 uncu maddesinin birinci fıkrasının ( c ) bendi kapsamında ilk defa sigortalı olurlarsa aylıkları nasıl hesaplanır?
İşci veya esnaf olarak aylık alan kişiler Belediye Başkanı secildiklerinde, bu aylıklarını almaktan vazgecer ve Devlet memuru kapsamında sigortalı olmayı secerlerse, aylıkları 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu uyarınca aylık alan emsali belediye başkanları ile aynı olmaz. Aylıklarının hesaplanmasında sigortalı veya bağ-kurlu gecen sureler ile belediye başkanı olarak gecen surelerinin kazancları dikkate alınarak,
Ortalama Aylık Kazanc x Aylık Bağlama Oranı formulu esas alınacağından, arada buyuk bir fark olacağını soyleyebiliriz.
Ek gosterge, makam, temsil veya gorev tazminatı ayrı olarak emekli aylıklarında alınmıyor. Prime esas kazanclar icerisinde oluyor.
ORNEK AYLIK TUTARLARI;
5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanununa gore odenirse;
30 Yıl hizmeti olan bir İlce Belediye başkanının 5434 sayılı Kanuna gore alacağı aylıklarında 1 inci derece 4 uncu kademe ile 4800 ek gosterge, 3000 makam tazminatı ve 9000 de gorev tazminatı uygulanır. Bu rakamlar uygulandığında, İlce Belediye Başkanının aylık tutarı 3300 TL. olur.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa gore odenirse;
30 Yıl hizmeti olan bir İlce Belediye başkanının 5510 sayılı Kanuna gore alacağı aylıklarında derece, kademe, ek gosterge, makam ve gorev tazminatı uygulanmayacağından tahmini aylık tutarının ise 1000-1500 TL. arasında olacağını tahmin etmekteyiz.
5434 sayılı Kanunun belediye başkanına verdiği aylık ile 5510 sayılı Kanunun belediye başkanına verdiği aylık arasında, eski ve yeni aylık olarak 1500-1700 arasında bir fark olduğunu soyleyebiliriz.
4- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yururluk tarihi oncesinde belediye başkanı olmuş, SSK'dan, Bağ-Kurdan aylık almakta olanlara makam ve gorev tazminatı odeniyor.
5510 sayılı Kanunun Gecici Madde 4 hukmunde, sigorta veya bağ-kur emekli belediye başkanlarına da 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı emeklisi belediye başkanlarına verilen makam ve temsil veya gorev tazminatlarının aynısının verilmesi belirlenmiştir.
Bu hukum şu şekildedir.
Bu Kanunun yururluk tarihinden once, secimler neticesinde belediye başkanı olarak gorev yapmış olup, bu Kanunun yururluk tarihinden once 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yururlukten kaldırılan ek 68 inci maddesine gore makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil veya gorev tazminatı odenenler haric olmak uzere, sosyal guvenlik kanunlarına gore emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta olanlardan; 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yururlukten kaldırılan 39 uncu maddesine gore aylık bağlanması şartlarını haiz olanlara, bu Kanunun yururluk tarihinden itibaren, bu kişilerden bu Kanunun yururluk tarihi itibarıyla 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yururlukten kaldırılan 39 uncu maddesine gore aylık bağlanması şartlarını haiz olmayanlara ise bu şartları haiz oldukları tarihten itibaren 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yururlukten kaldırılan ek 68 inci maddesinde belirtilen şartlar da dikkate alınarak, emsali belediye başkanının almakta olduğu makam tazminatı ve buna bağlı olarak temsil veya gorev tazminatı tutarı, almakta oldukları emeklilik veya yaşlılık aylıklarına ilave edilmek suretiyle odenir. Bu Kanunun yururluk tarihinden once secimler neticesinde belediye başkanı olarak gorev yapmış olup, bu Kanuna gore sigortalı iken yaşlılık aylığı bağlananlardan; 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yururlukten kaldırılan 39 uncu maddesine gore aylık bağlanması şartlarını haiz olanlara bu Kanunun gecici 2 nci ve gecici 4 uncu maddeleri hukumleri de dikkate alınarak bu fıkrada belirtilen şartlar dahilinde soz konusu tazminatlar aylıklarına ilave edilmek suretiyle odenir. Bu Kanunun yururluk tarihinden once secimler neticesinde belediye başkanı olarak gorev yapmış olanlardan olenlerin bu Kanunun 32 nci maddesinde belirtilen şartlara sahip olmaları halinde, 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yururlukten kaldırılan ek 68 inci maddesinde belirtilen şartlar da dikkate alınarak, hak sahiplerine bu Kanunun 34 uncu, gecici 1 inci, gecici 2 nci ve gecici 4 uncu maddeleri hukumlerine gore soz konusu tazminatlar bu Kanunun yururluk tarihinden once olenler icin bu Kanunun yururluk tarihinden itibaren, bu Kanunun yururluk tarihinden sonra olenler icin ise olum tarihinden itibaren olum aylıklarına eklenmek suretiyle odenir. Bu Kanunun yururluğe girdiği tarihten once secimler neticesinde belediye başkanı olarak gorev yapmış olanlardan; malulluk aylığı almakta olanlar ile malulluk aylığına hak kazanacaklar 5434 sayılı Kanunun bu Kanunla yururlukten kaldırılan 39 uncu maddesinde belirtilen aylık bağlamaya ilişkin şartlar dikkate alınmaksızın yukarıda belirtilen tazminat haklarından yararlandırılır. Bu fıkraya gore tazminat tutarları odendikce Hazineden tahsil edilir.
BELEDİYE BAŞKANLARININ VE MEMURLARIN DURUMUYLA İLGİLİ GENEL DEĞERLENDİRMEMİZ;
Devlet memurlarında olduğu şekilde, belediye başkanları icin de, 2008 yılı oncesi ve sonrası şeklinde farklı uygulamalar bulunmaktadır.
Aynı işi yapan bir devlet memuru, belediye başkanı vb. Unvanları 2008 yılı oncesinde 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu bunyesinde yapmış ise emekli olduğunda farklı bir aylık tutarı alacaktır. 2008 yılı sonrasında 5510 sayılı Kanun bunyesinde yapmış ise emekli olduğunda bu kez farklı bir aylık tutarı alacaktır.
Bu durum, eski ve yeni memur statusunu ortaya cıkarmakta ve eskiler icin avantajlı, yeniler icin ise dezavantajlı olmaktadır. Yenilerde prime esas kazanclarının aldıkları aylıklarla bağıntılı olarak yuksek olması, aylık tutarını buyuk olcude olumlu olmasını, az olması durumunda buyuk olcude olumsuz olmasını etkileyecektir.
SSK. Veya Bağ-Kur sigortalıları icin cok buyuk bir değişiklik olmadığını soyleyebiliriz.
Bu bağlamda, eski, yeni ayrımını ortadan kaldırıp, memur emeklilerinin emekli aylık sisteminin aynı olması,
Eski aylık sisteminin yeniler icin devam ettirilmesi duşunulurse, sitemizde sıklıkla yer verdiğimiz emekli aylıklarını olumlu etkileyecek yasal duzenlemelerin de yapılması (ek gosterge artışları, kıdem aylık artışları, makam, gorev, temsil tazminatı almayanlara verilmesi şeklinde),
Yeni aylık sisteminindeki bağlanacak aylık formulunun değiştirilmesi, ortalama kazanc sisteminden vazgecilmesi ve yuksek primlerin aylık bağlama oranındaki payının yuksek olmasını sağlayacak yasal bir duzenlemenin yapılmasının uygun olacağını değerlendirmekteyiz.
Temennimiz, sitemizde sıklıkla gundemde tuttuğumuz, sosyal devlet ilkesinden hareketle, calışma hayatından sonra emeklilik hayatlarının rahat, huzurlu, emekli olduğumda nasıl gecinirim duşuncesinden uzak bir ortamda gecirmelerini sağlayacak derecede emekli aylık tutarlarının ayarlanması, emeklilik ikramiyelerinin hesabında kullanılan formulun değiştirilmesi, kıdem tazminatında olduğu gibi gorev aylık tutarlarının emekli ikramiyesinde de uygulanması, calışma suresi kadar emekli ikramiyelerinin odenmesi,
Bu konulardaki beklentileri buyuk olcude karşılamış olacaktır.