Danıştay, yasal duzenlemelerde, sozlu sınavla ilgili herhangi bir kayıt sistemi kurulmaz şeklinde hukum yer alsa da, bazı şeylerin kayıt altına alınması gerektiğine karar verdi. Danıştay 2. Dairesi, sozlu sınavlarla ilgili onemli bir karar verdi.
Bazı kurumlar, yasal duzenlemelerle sozlu sınav yapabilmektedir. Bazı yasal duzenlemelerde ise, takdir hakkını sınırsız hale getirebilmek icin, "sozlu sınavla ilgili herhangi bir kayıt sistemi kurulmaz" şeklinde hukumler yer almaktadır.
Danıştay, vergi denetmen yardımcılığı sınavı ozelinde onemli bir karar verdi.
Sozlu sınavların yargısal denetime imkan verecek şekilde yapılması gerektiğini belirten Danıştay 2. Dairesi, sozlu sınav oncesinde şu hususların kayıt altına alınması gerektiğini belirtti.
1- Sınavda sorulacak soruların onceden hazırlanması,
2- Her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda gecirilmesi,
3- Adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon uyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gosterilmesi.
Danıştay ayrıca, sozlu sınavda gozlem ve kanaate dayalı kriterler yonunden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması mumkun olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belgeyle kanıtlanması gerekmektedir, dedi.
Danıştay 2. Dairesi, yukarıda belirtilen gerekcelerden dolayı, sozlu sınavdan başarısız sayılma işlemini iptal eti.
İŞTE EMSAL DANIŞTAY KARARI
T. C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE

ESAS : 2016/7249
KARAR : 2016/7249
TARİH : 27.03.2017
Davanın Ozeti: Ankara ili, Maltepe Vergi Dairesinde gelir uzmanı olarak gorev yapmakta iken, Maliye Bakanlığınca 07/09/2013 tarihinde gercekleştirilen vergi mufettiş yardımcılığı yazılı sınavında başarılı olan davacının, sozlu sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemle sınavın dayanağı olan ve 31/10/2011 gunlu, 28101 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Vergi Denetim Kurulu Yonetmeliğinin 17 nci maddesinin 4 uncu fıkrasının, 18 inci maddesinin 1 inci fıkrasının, 19 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında yer alan "Giriş sınavında başarılı olan adaylarla başarı sırasına gore en başarılı %5'in ad ve soyadlarıyla aday numaralarının yer aldığı listeler, uygun yerlere asılmak ve Başkanlık internet sitesinde yayımlanmak suretiyle duyurulur." cumlesinin, 19 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının 2. cumlesindeki "sınavda başarılı olan" ibaresinin iptali ve yurutulmesinin durdurulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi..Duşuncesi: Yurutmenin durdurulmasına ilişkin istemin kabulu gerektiği duşunulmuştur.
TURK MİLLETİ ADINA

Hukum veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Onaltıncı Dairesi tarafından 19/04/2016 gunlu, E:2015/14202, K:2016/2670 sayılı kararla Danıştay Beşinci Dairesine gonderilen, akabinde, Danıştay Başkanlık Kurulunun 01/08/2016 tarih ve K:2016/32 sayılı kararının "Ortak Hukumler" kısmının 1 inci fıkrası uyarınca, ayrıca bir gonderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada; Danıştay Onaltıncı Dairesi tarafından verilen 18/03/2015 gunlu, E:2015/14202 sayılı yurutmenin durdurulması isteğinin reddi yolundaki kararın davacı tarafından itirazen incelenmesi talebi uzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca verilen 07/10/2015 gunlu, YD İtiraz No:2015/957 sayılı karar ile; davacının sozlu sınavda başarısız sayılması işlemi yonunden itirazın kabulu, diğer kısımlar yonunden itirazın reddi yolunda verilen kararda belirtilen hususların araştırılmasından sonra sozlu sınavda başarısız sayılma işleminin yurutulmesinin durdurulması istemi hakkında yeniden karar verilmek uzere dosyanın Dairesine gonderilmesine karar verilmesi uzerine, Dairemizin 16/11/2016 gunlu ara kararı cevabı geldiği gorulerek işin gereği duşunuldu:
T.C. Anayasasının 2 nci maddesinde belirtilen Turkiye Cumhuriyeti Devletinin temel niteliklerinden olan "hukuk devleti" ilkesi, vatandaşlarına hukuk guvenliğini sağlayan, idarenin hukuka bağlılığını amac edinen, buna karşılık kamu gucunun sınırsız, olcusuz ve keyfi kullanılmasını onleyen en onemli unsurlarından biridir. Nitekim hukuk devleti ilkesinin yaşama gecirilmesini sağlayacak araclar arasında, Anayasanın 8 inci maddesinde, yurutme yetkisi ve gorevinin, Anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanılacağı ve yerine getirileceği; Anayasanın 125 inci maddesinde de, idarenin her turlu eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun acık olduğu kuralına yer verilmiştir.
Bahsi gecen hukuk devleti ilkesi karşısında idarenin, yargısal denetim yapılmasını ortadan kaldıracak ya da bu denetimin yapılmasını imkansız kılacak işlem ve eylemlerde bulunması mumkun değildir.
657 sayılı Yasanın 3 uncu maddesinde, "sınıflandırma" , "kariyer" ve "liyakat" ilkeleri bu Kanunun temel ilkeleri olarak belirlenmiş; kariyer ilkesi, Devlet memurlarına yaptıkları hizmetler icin luzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları icinde en yuksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlamak; liyakat ilkesi ise, Devlet kamu hizmetleri gorevlerine girmeyi, sınıflar icinde ilerleme ve yukselmeyi, gorevin sona erdirilmesini yeterlilik sistemine dayandırmak ve sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında Devlet memurlarını guvenliğe sahip kılmak olarak tanımlanmıştır.
Gorulduğu uzere Yasa, devlet memurluğunu bir meslek olarak kabul etmekte ve bunlara sınıfları icinde en yuksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlanmasını, sınıflar icinde ilerleme ve yukselme istemlerinin liyakat sistemine dayandırılmasını ongormektedir.

Bu iki ilkenin temelinde, objektif kurallar cercevesinde işin ehline verilmesi ve hak etme kavramı yatmakta olup, kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde gercekleştirilmesinin tek guvencesinin de, hizmetin yetişmiş, ehil kamu gorevlilerince yerine getirilmesinden gececeği de tabiidir.
Kamu hizmetlerinin ehil ve yetişmiş kamu gorevlileri eliyle yurutulmesi icin yapılan sozlu sınavların, kariyer ve liyakat ilkelerine uygun, objektif ve aynı zamanda yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları yonunden yargısal denetime imkan tanıyacak şekilde yapılması esas olmalıdır.
İdari işlemin yetki ve şekil gibi salt usule ilişkin unsurlarıyla sınırlı olmak uzere yapılan bir yargısal denetimin, hukuk devleti ilkesinin sağladığı guvenceyi temin etmeyeceği acıktır.
Nitekim, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulu Kanununun 2 nci maddesinin (1/a) bendi gereğince iptal davalarında, idari işlemlerin yetki ve şekil, sebep, konu ve maksat unsurları yonunden yargısal denetime tabi tutulması zorunlu bulunmaktadır. Dolayısıyla sozlu sınavda başarısız sayılma işleminin yargısal denetimini sağlayacak alt yapının tum unsurlarıyla oluşturulmasını sağlamak hukuka bağlı idarenin gorevidir.
178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında KHK'nın Ek 29 uncu maddesinde, Vergi Mufettişlerinin, en az dort yıllık yuksekoğretim veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakulteleriyle yonetmelikle belirlenen yuksekoğretim kurumlarından veya bunlara denkliği Yuksekoğretim Kurulunca kabul edilmiş yuksekoğretim kurumlarından mezun olup, sınavın yapıldığı tarih itibarıyla otuz beş yaşını doldurmamış olan ve yapılacak ozel yarışma sınavını kazananlar arasından, Bakan onayıyla mesleğe Vergi Mufettiş Yardımcısı olarak atanacağı duzenlemesine yer verilmiştir.
"Sozlu sınavı" başlıklı Ek 33 uncu maddesinde ise, 43'uncu madde, Ek 29'uncu madde ve 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yonetimi ve Kontrol Kanununun 60'ıncı maddesi uyarınca yapılacak giriş sınavlarının sozlu aşaması ile 42'nci maddenin (c) fıkrası uyarınca yapılacak sınavların sozlu aşamasının, adayın;
a) Bir konuyu kavrayıp ozetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gucunun,
b) Liyakati, temsil kabiliyeti, bilgi duzeyi, davranış ve tepkilerinin mesleğe veya goreve uygunluğunun,
c) Ozguveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığının,
c) Genel yetenek ve genel kulturunun,
d) Bilimsel ve teknolojik gelişmelere acıklığının,
değerlendirilmesi suretiyle yapılacağı, sınav komisyonunun, adaylar hakkında yukarıda yazılı ozelliklerin her biri icin değerlendirme yapacağı, yapılan değerlendirmeye gore verilen puanların tutanağa gecirileceği, bunun haricinde sozlu sınavla ilgili herhangi bir kayıt sistemi kullanılmayacağı hususları hukme bağlanmıştır.
Yukarıda yer alan mevzuat hukmunun incelenmesinden, değerlendirme kriterlerinden bir kısmının somut bilgi ve belgeye dayandırılması zorunluluğu bulunmakta iken, bir kısmının gozlem ve kanaate dayalı olduğu acıktır. Bu duzenlemeye dayalı olarak yapılan ve davacının başarısız sayıldığı sınavda gozlem ve kanaate dayalı kriterler yonunden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması mumkun olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belgeyle kanıtlanması gerekmektedir. Bunun da, adayların katıldığı sozlu sınav oncesinde, sınavda sorulacak soruların hazırlanması, her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda gecirilmesi ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon uyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gosterilmesi halinde mumkun olduğu acıktır.
Dosyanın incelenmesinden; 07/09/2013 tarihinde gercekleştirilen vergi mufettiş yardımcılığı yazılı sınavında başarılı olan ve sozlu sınava girmeye hak kazanan davacının, komisyon uyeleri tarafından takdir edilen sozlu notu ortalamasının 65 puanın altında kalması nedeniyle sozlu sınavda başarısız olduğu, sınav komisyonu uyeleri tarafından 178 sayılı KHK'nın Ek 33 uncu maddesi uyarınca yapılan değerlendirmenin sonucunu iceren puanlama cetvelinde, beş komisyon uyesi tarafından her bir kriter icin davacıya 50 puan verildiği, notların gerekcelerinin kayıt altına alınmadığı, sınavda sorulan soruların ve adaylarca verilen cevapların tutanağa bağlanmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda; davacının katıldığı, kariyer ve liyakat ilkeleri uyarınca kamu hizmetinin ehil kamu gorevlileri eliyle yurutulmesi icin yapılan sozlu sınavda, olcme ve değerlendirme esaslarına uygun ve objektif bir değerlendirme yapılmadığı anlaşıldığından davacının vergi mufettiş yardımcılığı sozlu sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu saptanmasına rağmen uygulamanın surdurulmesi, tum eylem ve işlemleri hukuka uygunluk karinesine dayanan hukuk devleti ilkesine aykırı bir durum yaratacak, davacı yonunden telafisi guc zarara neden olacaktır. Zira işlemin yurutulmesinin durdurulmasına karar verilmemesi halinde, hukuka aykırı bulunan işlemin etki alanına bağlı olarak ilgili acısından oluşacak zarar, işlemin uygulanmasına devam olunmasıyla artacak, yargılamanın sonunda verilmesi olası iptal kararıyla onceki halin iadesi olanaksızlaşacaktır.
Acıklanan nedenlerle; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulu Kanununun 27 nci maddesinin 6352 sayılı Yasayla değiştirilen 2 nci fıkrasında sayılan koşullar gercekleşmiş olduğundan davacının vergi mufettiş yardımcılığı sozlu sınavında başarısız sayılmasına yonelik işlemin yurutulmesinin durdurulmasına; tebliğini izleyen gunden itibaren yedi gun icinde bir defaya mahsusen Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna itiraz yolu acık olmak uzere, 27.03.2017 tarihinde oycokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulu Kanununun 6352 s. Kanunla değişik 27 nci maddesinin 2 nci fıkrasında ongorulen koşullar gercekleşmemiş olduğundan, davacının, vergi mufettiş yardımcılığı sozlu sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemin yurutulmesinin durdurulması isteminin reddi gerektiği oyuyla, aksi yonde verilen coğunluk kararına katılmıyorum.