İdare Mahkemeleri, istirahat saatlerinde idarece gorevlendirme yapılmak suretiyle kamu personeline gorev verilmesi durumunda bu goreve yonelik olarak personele odeme yapılmasının gerekeceği tartışmasız olduğundan mesai saatleri dışında yapılan seminerlere ek ders odenmesine karar vermektedir. Yargı; Anayasanın 18. maddesinde, kimsenin zorla calıştırılamayacağı, angaryanın yasak olduğu, 55. maddesinde ise ucretin emeğin karşılığı olduğu kuralı hatırlatılarak, olağan donemlerde Devletin calışanlara herhangi bir ucret odemeksizin onları istihdam etmesi olanağının bulunmadığı, kural olarak calışma saatlerinin mesai saatlerini taşmayacak şekilde belirlenmesin gerekeceği ancak hizmetin ozelliğin gerektirmesi durumunda bu gunlere de calışma konulmasına olanak tanındığı, ancak esasen istirahat saatlerinde idarece gorevlendirme yapılmak suretiyle kamu personeline gorev verilmesi durumunda bu goreve yonelik olarak personele odeme yapılmasının gerekeceği tartışmasız olduğundan mesai saatleri dışında yapılan seminerlere ek ders odenmesine karar vermektedir.
İşte ornek kararlar;
Karar-1; İlkoğretim okulu oğretmeni olan davacının, mesai saatleri dışında bilgisayar ve internet kursunda gorevlendirme karşılığı ek ders ucreti odenmesi talebinin; kurslarda gorev yapan eğitim gorevlileri dışındaki kursiyerlere mevzuat hukumleri uyarınca ucret odenmesinin mumkun bulunmadığı gerekcesiyle red edilmesi uzerine dava acılmıştır.
Soz konusu dava; Sivas İdare Mahkemesinin 2004/655 Esas, 2004/1161 Karar sayılı ve 21.10.2004 tarihli kararıyla kabul edilerek ek ders ucretinin idareye başvuru tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faizi ile birlikte davacıya odenmesine karar verilmiştir.
Mahkeme karar gerekcesinde; Ek dersle ilgili esaslarda gorevlendirme bicimi ve etkinliğin gercekleştirildiği donem acısından herhangi bir ayrıma gidilmediğinden davacının hak ettiği ek ders ucretinin davacıya odenmesine karar verilmiştir.
Sivas İdare Mahkemesi kararında aşağıdaki ifadelere yervermiştir.
"657 sayılı devlet memurları kanununun 176. maddesi ile 439 sayılı milli eğitim bakanlığına bağlı yuksek orta ve ilkoğretim oğretmenlerinin haftalık ek ders saatleri ve ek ders ucretleri hakkında kanunda ek ders ucreti duzenlenmiş, buna paralel bir duzenleme olan ve 98/12120 sayılı bakanlar kurulu kararı ekindeki milli eğitim bakanlığı oğretmen ve yoneticilerinin ders ve ek ders saatlerine ilişkin esasların 21/c-2 maddesindeki her turlu eğitsel gezi, konferans, kurs ve seminerlerde gorevlendirilenlerin bir yılda 6 ayı gecmemek uzere bu gorevleri suresince aylık karşılığı ek ders, ders niteliğinde yonetim ve ders dışı hazırlık ve planlama gorevlerini yapmış sayılacakları hukme bağlanmıştır.
Aktarılan duzenlemede gorevlendirme bicimi ve bu etkinliğin gercekleştirildiği donem acısından herhangi bir ayrıma gidilmediği acıktır.
Dosyanın incelenmesinden oğretmen olan davacının 1-28 nisan tarihlerinde bilgisayar ve Internet kursuna katıldığı bu etkinlik dolayısıyla talep ettiği ek ders ucretlerinin ise, ek ders ucretlerine ilişkin esasların 7. maddesinde kursiyerlere ek ders ucreti odenmesine ilişkin bir hukum bulunmadığı gerekce gosterilerek reddedildiği anlaşılmaktadır.

Yururlukteki mevzuat kapsamında mahkememizce yapılan değerlendirmede kurs calışmasına katılan ve ek ders ucretine hak kazanan davacının başvurusunun anılan gerekceyle reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık gorulmemiştir.
Dolayısıyla davacının katıldığı kursa ilişkin ek ders ucretinin yasal faizi ile birlikte tazmini gerekmektedir."
Karar-2; Ortaokulda oğretmen olan davacının,"Calışanların Temel İş Sağlığı ve Guvenliği Eğitimi" kursuna kursiyer olarak katılması nedeniyle mesai saati dışındaki calışmalarının karşılığı olarak tarafına ek ders ucreti odenmesi yonunde yaptığı başvurunun zımnen reddine dair işlemin, gorevlendirmenin goruş alınmadan yapıldığı angarya niteliğinde bir uygulama olduğu ileri surulerek iptali ile hak ettiği ek ders ucretinin tarafına odenmesi talebinin; Mesai saatleri icesinden ders gorevlerinin bulunması nedeniyle eğitimlerin mesai saatleri dışında yapıldığı, seminerin oğretmene tebliğ edildiği oğretmeninde bu tebligata itiraz etmediği ve seminere ucret odenemeyeceği gerekcesiyle red edilmesi uzerine dava acılmıştır.
Soz konusu dava; Mersin 2. İdare Mahkemesinin 2016/959 Esas, 2017/697 Karar sayılı ve 20.04.2017 tarihli kararıyla kabul edilerek, davacının hak ettiği ek ders ucretinin davacıya odenmesine karar verilmiştir.
Mahkeme karar gerekcesinde; Anayasanın 18. maddesinde, kimsenin zorla calıştırılamayacağı, angaryanın yasak olduğu, 55. maddesinde ise ucretin emeğin karşılığı olduğu kuralı hatırlatılarak, olağan donemlerde Devletin calışanlara herhangi bir ucret odemeksizin onları istihdam etmesi olanağının bulunmadığı, kural olarak calışma saatlerinin mesai saatlerini taşmayacak şekilde belirlenmesinin gerekeceği ancak hizmetin ozelliğinin gerektirmesi durumunda bu gunlere de calışma konulmasına olanak tanındığı, ancak esasen istirahat saatlerinde idarece gorevlendirme yapılmak suretiyle kamu personeline gorev verilmesi durumunda bu goreve yonelik olarak personele odeme yapılmasının gerekeceği tartışmasız olduğundan davacının hak ettiği ek ders ucretinin davacıya odenmesine karar verilmiştir.

Mersin 2. İdare Mahkemesi kararında aşağıdaki ifadelere yer vermiştir.
"Dava, Mersin İli, Akdeniz İlcesi, Ersoy Ortaokulunda oğretmen olan davacının. Mersin İl Milli Eğitim Mudurluğunun 22.03.2016 tarih ve 3295659 sayılı olurlarına istinaden 30.03.2016 ve 31.03.2016 tarihlerinde duzenlenen "Calışanların Temel İş Sağlığı ve Guvenliği Eğitimi" kursuna kursiyer olarak katılması nedeniyle mesai saati dışındaki calışmalarının karşılığı olarak tarafına ek ders ucreti odenmesi yonunde yaptığı başvurunun zımnen reddine dair işlemin iptali ile hak ettiği ek ders ucretinin tarafına odenmesine karar verilmesi istemiyle acılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 89. maddesinde; "Her derecedeki eğitim ve oğretim kurumlan ile Universite ve Akademi (Askeri Akademiler dahil), okul, kurs veya yaygın eğitim yapan kuramlarda ve benzeri kuruluşlarda oğretmen veya oğretim uyesi bulunmaması halinde oğretmenlere, oğretim uyelerine veya diğer memurlara veyahut acıktan atanacaklara ucret ile ek ders gorevi verilebilir. Ucretle okutulacak ders saatlerinin sayısı, ders gorevi alacakların nitelikleri ve diğer hususlar ilgili Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulunun karan ile tespit olunur." hukmune yer verilmiş, yasanın, 99.maddesinde, memurların haftalık calışma suresinin genel olarak 40 saat olduğu, bu surenin Cumartesi ve Pazar gunleri tatil olmak uzere duzenleneceği, ancak oze! kanunlarla yahut bu kanuna veya ozel kanunlara dayanılarak cıkarılacak tuzuk ve yonetmeliklerle, kuramların ve hizmetlerin ozellikleri dikkate alınmak sureliyle farklı calışma surelerinin tespit olunabileceği kuralına yer verilmiş, aynı yasanın 176.maddesinde ise; " Bu Kanunun 89 uncu maddesine gore, kendilerine ders gorevi verilenlere, ders saati başına gunduz oğretimi icin 140, orgun ve yaygın eğitim kuramlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar gunleri ile saat 18.00'den sonra başlayan oğretim faaliyetleri icin 150 gosterge rakamının bu Kanuna gore belirlenen aylık katsayısı ile carpımından oluşan miktar uzerinden ek ders ucreti odenir." hukmune yer verilmiştir.
16.12.2006 gunlu. 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yururluğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Yonetici ve Oğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın 16.maddesinde; "(1) Bir oğretim yılında 90 gunu gecmemek uzere, bu Karar kapsamında bulunan personelden;
a)Bakanlıkca veya verilen yetki uyarınca valiliklerce yurt icinde duzenlenen her turlu eğitsel gezi, konferans, kurs ve seminerlerde gorevlendirilenler; fiilen yerine getirdikleri bu gorevleri suresince, gorevlendirildikleri tarihte kendilerine verilmiş ek ders gorevleri varsa bu gorevlerini yapmış sayılırlar ve buna ilişkin ek ders ucretleri kadrolarının bulunduğu kuramca odenir.

b)İl duzeyinde milli ve mahalli bayramların kutlamaları icin kurulan hazırlık komitelerinde gorevlendirilen yonetici ve oğretmenler, milli ve mahalli bayramların hazırlık calışmalarına katılan yonetici ve oğretmenler, soz konusu bayramların hazırlık calışmalarına ve torenlerine sınıf veya okul butunluğunde katılan oğrencilerin oğrenim gorduğu eğitim kuramlarının yonetici ve oğretmenleri ile milli bayramlar nedeniyle tatil edilen gunlerde (1) ders gorevlerini yerine getiremeyen yonetici ve oğretmenler, bu surelerde uzerlerinde bulunan aylık karşılığı ders, varsa ek ders, ders niteliğinde yonetim ve hazırlık ve planlama gorevlerini yapmış sayılırlar." kuralı duzenlenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden. Mersin İl Milli Eğitim Mudurluğunun 22.03.2016 tarih ve 3295659 sayılı olurlarına istinaden 30.03.2016 ve 31.03.2016 tarihlerinde "Calışanların Temel İş Sağlığı ve Guvenliği Eğitimi" kursunun duzenlendiği, Akdeniz İlcesi, Ersoy Ortaokulunda oğretmen olan davacının da bu eğitime kursiyer olarak katıldığı, bilahare davacının kursa katılması nedeniyle tarafına ek ders ucreti odenmesi yonunde 22.04.2016 tarihinde okul mudurluğune muracaatta bulunduğu, başvurusunun zımnen reddedilmesi uzerine bakılmakta olan davanın acıldığı anlaşılmaktadır.
Anayasanın 18.maddesinde, kimsenin zorla calıştırılamayacağı, angaryanın yasak olduğu, 55.maddesinde ise. ucretin emeğin karşılığı olduğu kurallarına yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hukumleri değerlendirildiğinde, olağan donemlerde Devletin calışanlara herhangi bir ucret odemeksizin onları istihdam etmesi olanağının
bulunmadığı,kural olarak calışma saatlerinin mesai saatlerini taşmayacak şekilde belirlenmesinin gerekeceği ancak hizmetin ozelliğinin gerektirmesi durumunda bu gunlere de calışma konulmasına olanak tanındığı, ancak esasen istirahat saatlerinde idarece gorevlendirme yapılmak suretiyle kamu personeline gorev verilmesi durumunda bu goreve yonelik olarak personele odeme yapılmasının gerekeceği tartışmasızdır.
Bu durumda, davacının, soz konusu seminere katıldığı acık olduğundan, anılan gorevlendirme nedeniyle davacıya ek ders odemesi yapılması gerekirken bu yolda yapılan davacı başvurusunun zımnen reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır."
Karar-3; İlkokulda sınıf oğretmeni olarak gorev yapan davacının "Sınıfında Yabancı Uyruklu Oğrenci Bulunan Oğretmenlerin Eğitimi" kursuna kursiyer olarak katılması ve gorevlendirmenin mesai saatleri dışında yapılması nedeniyle mesai saati dışındaki calışmalarının karşılığı olarak tarafına ek ders ucreti odenmesine karar verilmesi talebinin; Kurs ve seminer nedeniyle ek ders ucretinin yalnızca kurs/seminer ders gorevi verilenlere odenebileceği, davacının ise kursiyer olduğu, gerekcesiyle red edilmesi uzerine dava acılmıştır.
Sozkonusu dava; Konya 2. İdare Mahkemesinin 2018/298 Esas, 2018/1350 Karar sayılı ve 30.10.2018 tarihli kararıyla kabul edilerek, davacının hak ettiği ek ders ucretinin davacıya odenmesine karar verilmiştir.
Mahkeme karar gerekcesinde; Anayasanın 18. maddesinde, kimsenin zorla calıştırılamayacağı, angaryanın yasak olduğu, 55. maddesinde ise ucretin emeğin karşılığı olduğu kuralı hatırlatılarak, olağan donemlerde Devletin calışanlara herhangi bir ucret odemeksizin onları istihdam etmesi olanağının bulunmadığı, kural olarak calışma saatlerinin mesai saatlerini taşmayacak şekilde belirlenmesin gerekeceği ancak hizmetin ozelliğin gerektirmesi durumunda bu gunlere de calışma konulmasına olanak tanındığı, ancak esasen istirahat saatlerinde idarece gorevlendirme yapılmak suretiyle kamu personeline gorev verilmesi durumunda bu goreve yonelik olarak personele odeme yapılmasının gerekeceği tartışmasız olduğundan davacının hak ettiği ek ders ucretinin davacıya odenmesine karar verilmiştir.
Konya 2. İdare Mahkemesi kararında aşağıdaki ifadelere yer vermiştir.
"Dava, Konya ili, Selcuklu ilcesi, Nesrin ve Ayşegul Kardeşler İlkokulu'nda sınıf oğretmeni olarak gorev yapan davacının 23.10.201701.11.2017 tarihleri arasında duzenlenen "Sınıfında Yabancı Uyruklu Oğrenci Bulunan Oğretmenlerin Eğitimi" kursuna kursiyer olarak katılması nedeniyle mesai saati dışındaki calışmalarının karşılığı olarak tarafına ek ders ucreti odenmesi istemiyle yaptığı 21.11.2017 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ile hak ettiği ek ders ucretinin tarafına odenmesine istemiyle acılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 89. maddesinde; "Her derecedeki eğitim ve iğretim kurumları ile Universite ve Akademi (Askeri Akademiler dahil), okul, kurs veya avgın eğitim yapan kurumlarda ve benzeri kuruluşlarda oğretmen veya oğretim uyesi ulunmaması halinde oğretmenlere, oğretim uyelerine veya diğer memurlara veyahut acıktan atanacaklara ucreti ile ek ders gorevi verilebilir Ucretle okutulacak ders saatlerinin sayısı, ders gorevi alacakların nitelikleri ve diğer hususlar ilgili Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulunun kararı ile tespit olunur." hukmune yer verilmiş, yasanın, 99. maddesinde, memurların baltalık calışma suresinin genel olarak 40 saat olduğu, bu surenin Cumartesi ve Pazar gunleri tatil olmak uzere duzenleneceği, ancak ozel kanunlarla yahut bu kanuna veya ozel kanunlara dayanılarak cıkarılacak tuzuk ve yonetmeliklerle, kuruluların ve hizmetlerin ozellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı calışına surelerinin tespit olunabileceği kınalına yer verilmiş, aynı yasanın 176. maddesinde ise; "Bu Kanunun 89 uncu maddesine gore kendilerine ders gorevi verilenlere, ders saati başına gunduz oğretimi icin 110. orgun ve yaygın eğitim kuramlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar gunleri ile saat 18.00'den sonra başlayan oğretim faaliyetleri icin 150 gosterge rakamının bu Kanuna gore belirlenen aylık katsayısı ile carpımından oluşan miktar uzerinden ek ders ucreti odenir." hukmune yer verilmiştir.
16.12.2006 gunlu, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yururluğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Yonetici ve Oğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın 16. maddesinde; "(1) Bir oğretim yılında 90 gunu gecmemek uzere, bu Karar kapsamında bulunan personelden;
a)Bakanlıkca veya verilen yetki uyarınca valiliklerce yurt icinde duzenlenen her turlu eğitsel gezi, konferans, kurs ve seminerlerde gorevlendirilenler; fiilen yerine getirdikleri bu gorevleri suresince, gorevlendirildikleri tarihte kendilerine verilmiş ek ders gorevleri varsa bu gorevlerini yapmış sayılırlar ve buna ilişkin ek ders ucretleri kadrolarının bulunduğu kurumca odenir.
b)İl duzeyinde milli ve mahalli bayramların kutlamaları icin kurulan hazırlık komitelerinde gorevlendirilen yonetici ve oğretmenler, milli ve mahalli bayramların hazırlık calışmalarına katılan yonetici ve oğretmenler, soz konusu bayramların hazırlık calışmalarına ve torenlerine sınıf veya okul butunluğunde katılan oğrencilerin oğrenim gorduğu eğitim kuramlarının yonetici ve oğretmenleri ile milli bayramlar nedeniyle tatil edilen gunlerde (I) ders gorevlerini yerine getiremeyen yonetici ve oğretmenler, bu surelerde uzerlerinde bulunan aylık karşılığı ders, varsa ek ders, ders niteliğinde yonetim ve hazırlık ve planlama gorevlerini yapmış sayılırlar." kuralı duzenlenmiştir.
Dava dosyanın incelenmesinden, Konya ili, Selcuklu ilcesi. Nesrin ve Ayşegul Kardeşler İlkokulu'nda sınıf oğretmeni olarak gorev yapan davacının 23.10.201701.11.2017 tarihleri arasında duzenlenen "Sınıfında Yabancı Uyruklu Oğrenci Bulunan Oğretmenlerin Eğitimi" kursuna kursiyer olarak katılması nedeniyle mesai saati dışındaki calışmalarının karşılığı olarak tarafına ek ders ucreti odenmesi istemiyle yaptığı 21.11.2017 tarihli başvurunun zımnen reddedilmesi uzerine bakılmakta olan davanın acıldığı anlaşılmaktadır.
Anayasanın 18. maddesinde, kimsenin zorla calıştırılmayacağı, angaryanın yasak olduğu, 55. maddesinde ise, ucretin emeğin karşılığı olduğu kurallarına yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hukumleri değerlendirildiğinde, olağan donemlerde Devletin calışanlara herhangi bir ucret odemeksizin onları istihdam etmesi olanağının bulunmadığı, kural olarak calışma saatlerinin mesai saatlerini taşmayacak şekilde belirlenmesin gerekeceği ancak hizmetin ozelliğin gerektirmesi durumunda bu gunlere de calışma konulmasına olanak tanındığı, ancak esasen istirahat saatlerinde idarece gorevlendirme yapılmak suretiyle kamu personeline gorev verilmesi durumunda bu goreve yonelik olarak personele odeme yapılmasının gerekeceği tartışmasızdır.
Bu durumda davacının, soz konusu seminere katıldığı acık olduğundan, anılan gorevlendirme nedeniyle davacıya ek ders odemesi yapılması gerekirken bu yolda yapılan davacı başvurusunun zımnen reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamakladır."
Ahmet KANDEMİR
Danıştay, mesai saati dışındaki seminerle ilgili son kararını verdi Oğretmenler mesai saatleri dışında seminerlere cağrılamaz Hizmetici eğitim faaliyetlerine resen gorevlendirme yapılabilir mi? MEB; Seminerlere katılmada gonulluluk esastır Oğretmen seminer ucreti mucadelesini yargıda kazandı Hizmet ici eğitim kurs ve seminerlere katılan oğretmenin ek ders ucret kayıpları karşılanır mı?