5434'e tabi olup da, 10 yıllık hizmetini doldurduktan sonra istifa edenler, herhangi bir yerde calışmamak ve primlerini kendileri yatırmak kaydıyla, memurluk hizmetleri uzerinden emekli olabilmektedir. Memurların emekli olabilmeleri hizmet ve yaş gruplarının tamamlanması ile mumkun olur.
Calışma hayatına başlayan kişiler oncelikli olarak sosyal guvenlik kapsamına girerek emekli olmayı duşunurler. Ancak, zaman icerisinde oluşan kişisel koşullar bazen bu gorevlerini bıraktırmayı gerektirir. Belirli bir sure memurluk hizmeti yapmış ama bu gorevlerinden ayrılmak durumunda kalanların da yine sosyal guvenlik kapsamında kalmalarını sağlayıcı bir duzenleme olan ve 2004 yılına kadar bulunmayan bir sistem, 2004 yılından itibaren 5434 e tabi memurlar icin uygulanmaya başlanılmıştır.
Bu sistem, isteğe bağlı iştirakcilik bir başka deyişle kamu oyunda oluşan adıyla calışmadan emeklilik sistemidir. 5434 e tabi memurların isteğe bağlı iştirakcilik işlemiyle emeklilik hizmet suresini tamamlayarak yine memurluk statusunden emekli olmaları sağlanmıştır.
Bu şekilde memurlukla hizmet tamamlama işi sadece 5434 e tabi memurlar icin gecerli olup, ilk defa 5510 a tabi olarak memurlar icin gecerli değildir. 5510 a tabi memurlar icin de bu sistem bulunmakla birlikte, memurluktan ayrıldıktan sonra isteğe bağlı sigortalılık devam ettirilmek istendiğinde, bu sigortalılık durumu 4 b kapsamında hizmet sayılmaktadır. Yani, esnaf statusunde hizmet sayılmaktadır.
5434 sayılı Kanun Madde 12 hukmundeki kurala gore;
- Memurluk statusunde en az 10 yıl calışmış olmalı, 10 yıl hesabında yıpranma payı, borclanma yapılan sureler, ucretsiz izinli sureler esas alınmamaktadır.
- Bu ayrılma sadece istifa veya mustafi şeklinde olmalı,
- Şayet memurluktan cıkarılmış durumda ise veya 657 sayılı Kanun Madde 96 kapsamında ise bu işlemden yararlanamıyorlar.
- En az 10 yıl hizmet suresi bulunanın memurluktan ayrıldıktan sonra mutlaka 6 ay icinde Sosyal Guvenlik Kurumuna muracaat edip, bu sistemden yararlanmak istediğini belirtmesi gerekir. 6 ay gectikten sonra muracaat kabul edilmez.

- Bu şekilde işleminde bir bedeli bulunur, bu şekildeki işlemde her ay memurun intibakı yapılır ve bu intibak işlemine gore Sosyal Guvenlik Kurumu primleri belirlenir, bu tutarı da kişi her ay Sosyal Guvenlik Kurumuna odeyerek hizmet kazanır.
- Şayet toplu ya da fasılalı olarak toplam 6 aydan daha fazla bir sure prim borcunu odemezlerse, bu işlem ortadan kaldırılır.
- İsteğe bağlı iştirakciliğin diğer onemli bir durumu da, memurluktan ayrıldıktan sonra prim odemesini zorunlu bir sigortalılık haline calışmadan yapması gerekir. Yani memurluktan ayrıldıktan sonra kayıtlı bir işte (işcilik, esnaflık gibi) calışmaması gerekir. Ayrıca, buralardan bir aylık bağlanmış olmaması gerekir.
- Memurluktan ayrıldıktan sonra, sigortalı calışmaya başlayanlarda bu sistemden yararlanabilmektedirler. Bunların da sigortalı işten ayrıldıktan sonra 6 ay icinde muracaat hakları bulunmaktadır. Ancak, sigortalı calışıp isteğe bağlı iştirakcilik hakkını kullanmak isteyenlerin son 7 yıl kuralına yani son 1260 gun kuralına dikkat etmelerini tavsiye edebiliriz.
Peki bu sistem nasıl işlemektedir? Kimler kapsama dahildir? Faydası ve zararları varmı dır? Sistem kabul gormuş mudur?

-Bu sistem memurluktan ayrılıp yine memur olarak emekli olmak isteyenler icin bir fırsat uygulamadır.
-Bu sistemi uygulatmak isteyen memurlar sadece emeklilik icin istenilen kadın ise 20, erkek ise 25 yılını tamamlayacakları sureye kadar veya daha fazlasını Sosyal Guvenlik Kurumuna prim karşılığı olan tutarı odeyebilmektedirler. Emeklilik icin istenilen yaş grubuna kadar odeme zorunluluğu bulunmuyor. Yani, bu sistem genel olarak kadın ise 20 erkek ise 25 yıl, veya 8 Eylul 1999 tarihinden sonra goreve başlamışlarsa kadın ve erkek icin 25 hizmet yıllarını tamamlayacakları yıllara kadar surdurebilecekleri bir sistem olmaktadır. Calışırken bu sureleri tamamlayıp yaşı beklemek icin istifa edecek olanların tercih edecekleri bir sistem değildir.
-İntibak işlemlerinden sadece ek gostergeyi etkilemeyen emekli keseneğine esas aylık işleminde uygulanır ve prim kesintisi intibak işlemi yapıldıkca artar. Buradaki işlemde memurun sanki calışıyormuş gibi intibak işlemleri yukseltilir ve yukseltilme sonucuna gore de Sosyal Guvenli Kurumuna odeyecekleri prim tutarları artar.
-Bu sistem suresince gecen sureler icin bir emekli ikramiye odemesi yapılmaz.
Sistemin uygulanabilirliği hakkında değerlendirmemiz;

Bu sistem calışmadan memur olarak emekli olmak isteyenleri kapsamına almaktadır. Ancak, hicbir surette zorunlu bir sigortalılık haline tabi calışmadan, herhangi bir gelir elde etmeden uzunca bir sure Sosyal Guvenlik Kurumuna borclanmak kolay bir işlem olmaz. Yani 10 yılı doldurmuş bir kadın memur en az 10 yıl her ay borclanacak ve emeklilik yaşı geldiğinde emekli olacak. 10 yılı doldurmuş bir erkek memur 15 yıl her ay borclanacak ve emeklilik yaşı geldiğinde emekli olacak.
Ayrıca, bu sistemin daha sağlıklı yuruyebilmesi icin 10 yıl hizmet aranması erken bir hizmet olarak gorunmektedir. 8 Eylul 1999 tarihinden sonra goreve girenlerden hem kadın hem erkek memur icin 25 yıl hizmet arandığından, bu sistemden yararlanabilmek icin gorevden ayrılmada aranılacak hizmet suresinin biraz daha yuksek, yani 20 yıl hizmet suresine cıkarılması en azından 25 hizmet yılını tamamlamak icin az bir surenin kalacak olmasının sistemin uygulanabilirliğini artıracağını değerlendirmekteyiz.
Tavsiyemiz: Bu sistemden yararlanmak icin 10 yıl hizmet olduktan sonra istifa etmek erken bir zaman. Duşuncemiz, isteğe bağlı iştirakcilik erkek ise 25 yıl, kadın ise 20 yıllık veye her iki grup icin de 25 hizmet surelerini tamamlamaya az bir sure kalan (3 yıl, 5 yıl gibi) ve emeklilik koşullarından birisi olan yaş hadlerini de az bir sure beklemek durumda kalanların tercih edeceği bir yontem olması gerektiğini değerlendirmekteyiz.
Hizmet suresi az olanların ve de genc yaşta bulunanların isteğe bağlı iştirakcilik duzenlemesini tercih etmeleri, kendilerini calışma hayatından pasifize etmeleri demek olduğunu da belirtmemiz doğru bir yaklaşım olacaktır.