Emekli bir memurun alabileceği en duşuk aylık odeme sistemi sosyal guvenlik hukukunda yer almaktadır. Sosyal Guvenlik Kurumu, kanunda yer alan hukum gereği, hak sahiplerine en az odeyeceği aylığı hesap etmektedir. Memur emeklilerine odenen aylıklarda alt sınır aylığı nedir, nasıl uygulanmaktadır?
Genel olarak en az aylık odenme durumuna giren memurlar, (1) tahsil seviyesi duşuk olan, (2) ek gostergesi bulunmayan, (3) hizmet suresi az olanlar ile bu durumda olanlardan (4) vefat halinde aylık bağlanan dul ve yetimler olmaktadır.
En az odenecek tutar neden belirlenmektedir.
Sistemsel olarak aylık bağlama tutarı, memurun derecesi, kademesi, ek gostergesi, kıdem aylığı, taban aylığı, emeklilik tazminatı, hizmet suresi, memur maaş katsayısı gibi unsurlar esas alınarak belirlenmektedir. Şayet bu unsurlar uzerinden belirlenerek ortaya cıkan tutar belirli bir tutarın altında ise hesaplanan tutar esas alınmayıp Sosyal Guvenlik Kurumu kanun hukmu gereği hesapladığı tutara yukseltilmektedir.
Bu işlemin, kişinin asgari hayatını surdurebilmesi icin yapılmaktadır. Belirlenen tutarlar her memur maaş katsayısı artışında da yeniden hesaplanmaktadır. Bu işlem, sosyal devlet ilkesinin gereği olmaktadır.
Asgari aylık tutarı nasıl belirlenmektedir.
5434 e tabi olanlar icin:
2008 yılı Ekim ayından once memur olanlar ile hak sahiplerine bağlanacak olan en az aylık odenmesi sistemi nasıl olacaktır?
Bununla ilgili 5434 sayılı Kanun ek madde 19 hukmu bulunur. Bu hukme gore;

Sosyal Guvenlik Kurumunca bağlanacak emekli, adi malulluk ve vazife malulluğu aylıklarının alt sınırı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 43 uncu maddesinde bulunan gosterge tablosunun 14. derecesinin 2. kademesi uzerinden 30 fiili hizmet yılı icin hesaplanacak emekli aylığı tutarı olmaktadır.
Ayrıca, Dul ve yetimlere odenecek aylıklarda da memurun kendisi icin yukarıda yapılan hesaplama sonucu bulunan tutarın;
- Dul ve yetim sayısı 3 ve daha fazla ise tamamından,
- Dul ve yetim sayısı 2 kişi ise %90'ından,
- Dul ve yetim sayısı l kişi ise %80'inden az olamaz.

Ayrıca, belirlenen bu tutar icerisinde 5454 sayılı Kanun gereği, % 4 oranında ek odeme katkısı da eklenmektedir. Bu ek odeme daha once vergi iadesi yerine gecen yeni bir sistemdir.
Bugun icin; Memurun kendisine yukarıda belirtilen sistem dahilinde 2020 ikinci yarı yıl icin uygulanan işlemlerde 2.815 TL tutarında en az emekli, adi malulluk aylığı bağlanacaktır.
Ornek olarak;
20 yıllık hizmeti olan, derecesi, kademesi de 5. Derece 1. Kademede olan bir memurun emekli olduğunda kendi durumu ile yapılan hesaplamada aylık tutarı 2390 TL. olsun, ancak kişiye odenecek olan emekli aylığı tutarı en az aylık odeme sistemi uygulandığında 2815 TL olacaktır.
25 yıllık hizmeti olan, yine derecesi, kademesi de 5. Derece 1. Kademede olan bir memurun emekli olduğunda kendi durumu ile yapılan hesaplamada aylık tutarı 2800 TL. olsun, ancak kişiye odenecek olan emekli aylığı tutarı en az aylık odeme sistemi uygulandığında 2815 TL olacaktır.

2020 ikinci yarı yılı memur maaş katsayıları esas alındığında;
Emeklinin kendisine veya hak sahibinin 3 kişi olması halinde odenecek olan en az aylık tutarı 2815 TL. dir.
Şayet;
Hak sahibi 2 kişi olursa bu tutar 2533 TL. olur, hak sahibi 1 Kişi olduğunda da 2252 TL. olur.
5510 a tabi olanlar icin:
2008 yılı Ekim ayından sonra ilk defa memur olanlar ile hak sahiplerine bağlanacak olan en az aylık odenmesi sistemi nasıl olacaktır.
Bu durum, 5510 sayılı Kanunun 55. Maddesinde belirlenmiştir.
5434 e gore, derece, kademe, ek gosterge vb. unsurlar hesaplamada esas alınırken 5510 sayılı Kanunda memurun calıştığı donemlerdeki prime esas kazancların alt sınırları dikkate alınır ve memurun emekli olmasını istediği veya memurun olumunun gercekleştiği yıla ait Ocak ayı itibariyle Sosyal Guvenlik Kurumunca belirlenen ortalama aylık kazancın % 35 inden, hak sahibi eş veya cocuğunun bulunması halinde ise % 40 ından az olmamaktadır. Şayet hak sahibi bir kişi olması halinde ise bu belirleme sonucu ortaya cıkan alt sınır aylığının % 80 inden, iki kişi olması halinde ise % 90 ından az olmamaktadır.
Ancak, bu belirleme tamamıyla kazanclar esas alınarak yapıldığından, 5434 e gore yapılan kıyaslama şekli yapılmamaktadır. 5434 e gore yapılan hesaplama sistemi her durumda 5510 a gore yapılan hesaplama sisteminden yuksek olmaktadır.
Ayrıca, emekli veya hak sahibi olarak aylık almakta olanlara her yıl 2 defa bayram ikramiyesi olarak verilen tutarlar da bu aylıklar dışında ayrıca odenmektedir.
Yine, 2019 yılında 5510 sayılı Kanuna eklenen Ek Madde 19 hukmu; "Bu Kanun veya bu Kanunla yururlukten kaldırılan ilgili kanun hukumlerine gore malulluk ve yaşlılık sigortasından odenen aylıklar ve aylıklar ile birlikte her ay itibarıyla yapılan odemeler toplamı dosya bazında, 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesi uyarınca yapılacak ek odeme dahil 1.500 Turk lirasından az olamaz. Olum sigortasından yapılan odemeler toplamı ise bu tutarın hak sahiplerinin hisseleri oranı esas alınarak tespit olunacak tutarından az olamaz.Bu Kanun kapsamında hesaplanan aylıklar, bu madde ile belirlenen tutardan duşukse aradaki fark Hazineden tahsil edilir. Uluslararası sosyal guvenlik sozleşmeleri gereğince bağlanan kısmi aylıklar icin bu madde hukumleri uygulanmaz." Şeklinde olup, hesaplamalar sonucu 1500 TL. nin altında bir aylık hesabı yapıldığında, bu tutarlar 1500 TL. olarak odenecektir.