
Yaş farkı 30'dan fazla ise, olum halinde memurun eşine yarım aylık odenir. Ancak evlilikten sonra 10 yıl gecmiş veya cocuk olmuş ise bu halde, olum halinde emekli aylığı normal odenir
Bazı evlilikler, genc yaşta olanlarla ileri yaşlarda olanlar arasında da gercekleşebilmektedir.
İşte bu durumda sosyal guvenlik hukuku duzenlemeleri bu durumları da goz onune alarak 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hukumlerinde bu konuya da yer vermiş durumdadır.
Madde hukmu şu şekildedir:
"Madde 71İştirakci karı veya koca eşinden 30 yaş veya daha buyuk ise olumunde eşine yarı nispetinde aylık bağlanır. Ancak, evlenme akdi en az 10 yıl evvel yapılmış veya cocukları olmuş ise bu indirme yapılmaz.Emekli olduktan sonra evlenenler hakkında dahi aynı hukumler uygulanır."
Hukmun Yorumu:
Bu hukum ozellikle ileri yaştaki emeklilerin, olumleri halinde maaşlarının başka birine aktarılması icin yapılan hulle evlilikler nedeniyle konulan bir hukum olarak gorunmektedir. Bir anlamda dul aylığı bağlanması icin evli eşler arasında azami 30 yaş farkının onemli olması, bazı haksız kazancların onune gecilmesi olduğunu soylememiz doğru olacaktır. Bu hukmun iptali icin acılan dava da Anayasa Mahkemesince reddedilmiştir. Yani bu hukum 2008 yılı Ekim ayından onceki memurların vefatları halinde dul eşleri hakkında uygulanmaya devam edilmektedir.
Emeklilik olaylarında cok ilginc uygulamalar yaşanabilmektedir. Orneğin, 80 yaşında emekli bir memur kendisinden 30 veya daha kucuk yaşlarda bir kişiyle evlenebilmektedir. Emekli memur vefat edince de, vefat eden memurdan evli eşin dul aylığı alması durumu oluşabilmektedir. Maddenin bu gibi durumların onune gecmek duşuncesiyle hazırlanmış olduğunu tahmin ediyoruz.
Hukmun uygulanma şekli:
-Memur karı veya memur kocalar evlendikleri eşlerin yaşı ile kendi yaşları arasında 30 yaş veya daha fazla bir fark ise bu memur vefat ederse hayatta olan eşine bağlanacak aylık oranı yarı oranda olur. Yani normal yaş farkı cok yuksek olmayan durumlarda vefat eden eşin aylığını alan dul eşe % 75 oranında aylık bağlanırken, boyle yaş farkının fazla olması durumunda ise % 37,5 oranında aylık bağlanmaktadır.
-Şayet boyle buyuk yaş farkı olan evlilikler memurun vefatından en az 10 yıl evvel yapılmış olması veya bu evlilik neticesinde cocuklarının olması halinde aylık oranı % 75 olur, bir indirim olmaz.
Madde hukmunun var olması karşısında odenecek olan dul aylığı tutarı TL. olarak nedir?
Dul aylığının normal oranı, olen kişiden dolayı % 75 oranıdır.
Şayet evli kişiler arasında doğum tarihleri itibariyle 30 yaş farkı olması halinde, olen kişiden dolayı aylık oranı % 37'5 olacaktır.
Dul aylığı alacak kişi, 30 yaş farkı var ise dul aylığını ornek olarak 1500 TL. alacak iken, alacağı aylık tutarı 750 TL. ye duşecektir.
Not: 5434 sayılı Kanunun Madde 71 hukmu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yururluk tarihi oncesi (2008 yılı Ekim ayı başı oncesi) devlet memurluğu hizmetleri bulunanlar hakkında gecerli olduğunu hatırlatmamızda fayda bulunmaktadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun esas maddelerinde, aynı şekilde bir hukum bulunmamaktadır. Bu durum, "2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa devlet memurluğu hizmetine giren kişilerin evliliklerinde 30 yaş farkının olup olmadığına bakmadan vefat eden eşten dolayı aylık alınabilir" anlamına gelmektedir.