Sosyal Guvenlik Kurumu (SGK), kağıt uzerinde sigortalı gosterilen kişiler ile sahte işyerlerine yonelik denetimleri sıklaştırdı. Sahte işyerlerinde calışan adına bildiren hizmetler iptal edilirken, odenen emekli aylıkları yasal faiziyle geri alınıyor
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasasının ardından sahte sigortayla emekli olan ya da olmaya calışan cok sayıda sahtekar yakayı ele verdi. Sahte işyerlerinde calışan adına bildirilen hizmetler iptal ediliyor.
Orneğin, uc yıl sahte sigorta yaptıran gecmişte yatırdığı primleri kaybediyor, emekli aylığı olarak aldığı butun parayı faiziyle geri devlete oduyor. Bu işyerlerinden bildirilen hizmetler emekli aylığı bağlama işlemlerinde dikkate alınmıyor. Emekli olduktan sonra sahte işyeri tanımlaması yapıldıysa bu hizmetler gecersiz sayılıyor.
SGK'DAN YAKIN TAKİP
Sosyal Guvenlik Kurumu (SGK), kağıt uzerinde sigortalı gosterilen kişiler, sahte işyerlerine yonelik denetimleri sıklaştırırken, usulsuz yollarla devleti zarara uğratanlara goz actırmıyor. Yapılan incelemelerde sahte sigortada bircok farklı yonteme başvurulduğu ortaya cıktı.
Emeklilik icin gun sayısını doldurmak, sigorta ve vergi teşvikinden yararlanmak, asgari işcilik uygulamasındaki barajı doldurmak icin yasal olarak faaliyette gorunen işyerine gitmediği halde calışıyor gorunuyor ya da kağıt uzerinde sigorta yapılıp calışmadan prim yatırılıyor.
5 YIL HAPİS İSTEMİ
Sahte işyeri acıp insanları sahte sigortalı yapanlar hakkında sahtecilikten 5 yıla kadar hapis istemiyle dava acılıyor. İşverenden sahte işyerinin acık kaldığı doneme ilişkin vergiler cezasıyla alınıyor.
Yapılan soruşturmaların ardından, usulsuz işlemlerle sahte sigortalı gosterilmelerine yardımı olan, para karşılığında işyerlerinde prim yatırmadan sahte sigortalılık sağlayıp Kurumu dolandıran personel hakkında da yasal işlem yapılıyor.
EYT'den yararlanabilmek icin 8 Eylul 1999 tarihinden once sigortalı olarak işe başlamış olmak gerekiyor. EYT başvurularında yapılan incelemelerde bazı calışanların prim gunleri usulsuz sigorta girişleri nedeniyle iptal ediliyor.
DOKUMLER İNCELENIYOR
SGK, gercek calışmaya dayanmayan yani sahte sigortalı bildirimi yaptığı tespit edilen, şuphe oluşan işyerleri icin "sahte, kontrollu veya şupheli" işyeri tanımlaması yapıyor. Hakkında bu şekilde tanımlama yapılan işyerlerinden sigortalı bildirimi yapılmış kişilerin sigortalı hizmet dokumlerinde de bu işyerlerinden bildirilmiş olan sigortalı hizmetlerin olduğu satırların başına (S), (K), (Ş) harflerinden biri konuluyor.
Calışanların e-devlet uzerinden hizmet dokumlerinde işyeri kodlarını kontrol etmelerinde fayda bulunuyor. Sahte işyeri olarak tanımlanan işyerinin e-sigorta kullanıcı kodu, şifresi otomatik olarak askıya alınıyor. Bu işyerlerinden internet uzerinden sigortalı girişi yapılması veya prim belgesi verilmesi imkanı da ortadan kalkıyor. Asıl işverenin sahte tanımlaması kaldırılmadığı surece alt işverenin de sahte tanımlaması kalkmıyor.
Sahte işleri tanımlaması yapılan işyerlerinden bildirilen hizmetler iptal ediliyor. Emekliliğe hak kazanılsa dahi sahte sigortalı olarak yapılan hizmet bildirimleri dikkate alınmıyor. Bu hizmetler silinmesinin ardından emekli aylığı icin gecerli prim gun sayısı yeniden hesaplanıyor. Sahte sigortalar iptal edilirken, yatırılan surenin primleri de siliniyor, emekli aylığı olarak alınan butun para faiziyle geri alınıyor.
Henuz şupheli işyeri kapsamında yer alıp rapor duzenlenmeyen işyerlerinde ise hizmet sureleri silinmiyor, emeklilik işlemleri etkilenmiyor. Denetim sonucu beklenmeden emekli aylığı bağlanabiliyor. İşyerinin sahte olduğunun belirlenmesi halinde buradan bildirilen sureler mevcut hizmet surelerinden duşuluyor. Geride kalan primler emekliliğe yeterli değilse odenen aylıklar faiziyle alınıyor.
SİGORTANIN TAM YATIRILMASI ŞART
Bir calışanın işe girdiği gun de dahil olmak uzere cıkış yaptığı gune kadar sigortasının tam olarak yatırılması zorunlu. SGK'ya her ay verilmesi gereken aylık prim, hizmet belgesi, işcinin calıştığı gun sayısı ile brut odemelerin toplamı olarak bildiriliyor. Gercek ucret yerine daha duşuk ucretten veya asgari ucretten bildiriim yapılırsa, işverenler idari para cezalarıyla karşılaşıyor. Ayrıca işveren eksik bildirdiği primleri de odemek zorunda.
SSK'lı olarak calışanların emekli aylıkları calışma hayatları suresince Kuruma beyan edilen kazanca gore belirleniyor. Kazancın yuksek bildirilmesi daha cok prim odenmesi ve daha yuksek emekli aylığına hak kazanılması anlamına geliyor. Primi duşuk yatırılanlar da duşuk emekli aylığına mecbur kalıyor. Emeklilikte mağdur olmamak icin kazancın bordroya tam olarak yansıyıp yansımadığı takip edilmeli.
EKSİK UCRET OYUNUNA SON
Sosyal Guvenlik Kurumu, prime esas kazancın mesleğe uygunluğunu denetlerken, yanlış kod beyanıyla duşuk ucrete de goz actırmıyor. Ozel sektorde prime esas kazancı bir onceki aya gore yuzde 20 ve uzerinde azalan calışanlar tek tek belirleniyor. SGK prime esas kazancı duşurulen veya eksik bildirilen sigortalılara "prime esas kazancınız azaldı" mesajı gonderiyor.
Boylece işveren calışanın bilgisi olmadan eksik prim yatıramıyor. Maaşı duşuk gosteren işveren hem tazminat hem de ceza oduyor. Ayrıca eksik bildirdiği primleri de yatırmak zorunda. Kayıt dışı istihdam ve eksik ucret bildirimi konusunda riskli olduğu tahmin edilen işyerlerine mektup yazılıyor.
HAZAL ATEŞ