4 Aralık 2007 SALIResmî GazeteSayı : 26720
TEBLİĞ
Maliye Bakanlığından:
GELİR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO: 265)
1. Giriş
5615 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yapılan değişiklikler sonucu vergi sistemimize giren gercek ucretlerin vergilendirilmesinde asgarî gecim indirimi uygulaması ile ilgili acıklama ve duzenlemeler bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır.
2. Yasal Duzenleme
5615 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun1 2 nci maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mulga 32 nci maddesi 01/01/2008 tarihinden gecerli olmak uzere başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde yeniden duzenlenmiştir.
?Asgari gecim indirimi
Madde 32- Ucretin gercek usûlde vergilendirilmesinde asgarî gecim indirimi uygulanır.
Asgarî gecim indirimi; ucretin elde edildiği takvim yılı başında gecerli olan ve sanayi kesiminde calışan 16 yaşından buyuk işciler icin uygulanan asgarî ucretin yıllık brut tutarının; mukellefin kendisi icin % 50'si, calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi icin % 10'u, cocukların her biri icin ayrı ayrı olmak uzere; ilk iki cocuk icin % 7,5 diğer cocuklar icin % 5'idir. Gelirin kısmî doneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu sureye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî gecim indirimi, bu fıkraya gore belirlenen tutar ile 103 uncu maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın carpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.
İndirimin uygulamasında ?cocuk? tabiri, mukellefle birlikte oturan veya mukellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mukellefle birlikte oturanlar dÂhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış cocukları, ?eş? tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının tespitinde mukellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara gore hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ucret geliri elde eden aile fertlerinden her biri icin ayrı ayrı, cocuklar icin eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar icin indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları cocuk sayısı dikkate alınır.
Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ucretin yıllık brut tutarını aşmaması şartıyla ikinci fıkrada belirtilen asgarî gecim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
Asgarî gecim indiriminin uygulama donemleri ve mahsup şekli ile diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.?
3. Uygulamanın Esasları
Asgari gecim indirimi uygulamasından ucretleri gercek usulde vergilendirilen gercek kişiler yararlanabilecektir.
Asgari gecim indirimi, ucretin elde edildiği takvim yılı başında belirlenen 16 yaşından buyuk işciler icin uygulanan asgari ucretin yıllık brut tutarına;
· Mukellefin kendisi icin % 50'si
· Calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi icin % 10'u
· Cocukların her biri icin ayrı ayrı olmak uzere ilk iki cocuk icin % 7,5'i
· Diğer cocuklar icin % 5'i
olmak uzere ucretlinin şahsi ve medeni durumu dikkate alınarak hesaplanan indirim oranlarının uygulanması sonucu bulunacak tutarın, Gelir Vergisi Kanununun 103 uncu maddesinde yer alan Gelir Vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranla carpılması sonucu bulunacak indirim tutarının 1/12'sinin aylık olarak hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi suretiyle bulunacaktır.
Peşin olarak odenen ucretler, asgari gecim indirimi uygulaması yonunden, nakden veya hesaben odemenin yapıldığı donemin geliri sayılacaktır. Orneğin, 01/01/2008 tarihinden onceki donemde ucretlerin peşin olarak odenmesi nedeniyle, bu tarihten sonraki doneme isabet eden ucret gelirleri, tahakkuk esasının gecerliliği nedeniyle, 01/01/2008 tarihinden once elde edilmiş sayıldığından soz konusu ucretler icin asgari gecim indirimi uygulanmayacaktır.
Asgari gecim indirimi tutarının, ucretlinin aylık hesaplanan vergisinden fazla olması halinde, fazlası dikkate alınmayacaktır.
Asgari gecim indiriminden, ucret gelirlerini yıllık beyanname ile bildirenler de yararlanabilecektir.
Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesi kapsamında değerlendirilen ucret geliri elde edenler, orneğin sosyal guvenlik destekleme primi odemek suretiyle calışanlar ile kurumların yonetiminde gorevli olanlar da genel hukumlere gore asgari gecim indiriminden yararlanacaklardır.
Aşağıda sayılan ucret geliri elde edenler asgari gecim indirimi uygulamasından yararlanamayacaklardır.
· Ucretleri diğer ucret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı,
· Dar mukellefiyet kapsamında ucret geliri elde edenler,
· Başka bir kanun hukmu (3218, 4490, 4691 sayılı kanunlar v.b.) uyarınca
ucretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar,
· Ucret geliri elde etmeyen diğer gercek kişiler.
4. Uygulamanın Yururluğe Giriş Tarihi
Asgari gecim indirimi uygulaması, 2008 yılından itibaren elde edilecek ucret gelirlerine uygulanmak uzere, 01/01/2008 tarihinden itibaren yururluğe girecektir.
5. Asgari Gecim İndirimi Tutarının Hesaplanması
Asgari gecim indirimi (A.G.İ.) tutarı, ucretin elde edildiği takvim yılı başında gecerli olan ve sanayi kesiminde calışan 16 yaşından buyuk işciler icin uygulanan asgarî ucretin yıllık brut tutarına bu Tebliğin ?3. Uygulamanın Esasları? başlıklı bolumunde yer alan oranların uygulanması ile bulunan tutarın, gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine karşılık gelen oranla carpımı sonucu bulunur.
A.G.İ. Yıllık Tutarı = (Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı x A.G.İ. Oranı) x %15 2
Asgari gecim indirimi yıllık tutarı, ucretlinin asgari gecim indiriminden bir yıl boyunca faydalanacağı net menfaattir. Aylık yapılan ucret odemelerinde ise asgari gecim indirimi, hesaplanan yıllık tutarın 12'ye bolunmesi suretiyle uygulanacak ve bir ay icerisinde yararlanılabilecek asgari gecim indirimi tutarı, yıllık olarak hesaplanan tutarın 1/12'sini gecemeyecektir.
Asgari gecim indiriminin yıllık tutarı, her ucretli icin asgarî ucret uzerinden hesaplanan yıllık vergi tutarını aşamayacak ve yılı icerisinde asgari ucret tutarında meydana gelen değişiklikler, asgari gecim indirimi uygulamasında dikkate alınmayacaktır.
Ucretlinin faydalanacağı azami indirim tutarı, elde ettiği ucret geliri uzerinden hesaplanan gelir vergisi ile sınırlı olduğundan, mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde ucretliye herhangi bir iade yapılmayacaktır.
Onsekiz yaşını doldurmuş cocuklardan oğrenimi sona erenler, oğrenimin sona erdiği ayı takip eden aydan itibaren anne veya babasının asgari gecim indirimi hesabında dikkate alınmayacaklardır.
Yıl icinde işyeri veya işvereni değişen ucretliler, yeni işyerlerinde veya işverenleri nezdinde calışmaya başladıkları aydan itibaren asgari gecim indiriminden yararlanmaya devam edeceklerdir.
Ornek 13:
Calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi ile dort cocuğu bulunan bir asgari ucretlinin 2008 yılının Ocak ayında yararlanabileceği asgari gecim indirimi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. (Ucretlinin 2008/Ocak Ayında Hesaplanan Gelir Vergisi 71,72 YTL'dir.)
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50x12=) : 6.750,00 YTL
Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 85
Mukellefin kendisi icin % 50
Mukellefin eşi icin % 10
Mukellefin cocukları icin % 25
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00x% 85=) : 5.737,50 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı (5.737,50x% 15=) : 860,62 YTL
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan (860,62/12=) 71,72 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup edilecektir.
Bu ucretlinin Ocak ayı icin, asgari gecim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gercekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brut Ucreti : 562,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı : 478,13 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ucretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Gecim İndirimi Tutarı : 71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Odenecek Gelir Vergisi : 0,00 YTL'dir.
Buna gore, işveren mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarı kadar yani 71,72 YTL ucretliye daha fazla odeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ucretlinin net eline gecen tutar 403,03 YTL iken 474,75 YTL olmaktadır.
Net ucret uzerinden anlaşmak suretiyle calışanlar da asgari gecim indiriminden yaralanacak olup, hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarları net ucretleri ile birlikte ucretliye odenecektir.
Ornek 2:
Uc cocuğu icin nafaka vermekte olan bir baba 01/04/2008 tarihinden itibaren 695 YTL net ucret sozleşmesi ile ozel sektorde calışmaya başlamıştır. Bu durumda babanın, 2008/Nisan ayı asgari gecim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50 x 12=) : 6.750,00 YTL
Mukellefin Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 70
Mukellefin kendisi icin % 50
Mukellefin cocukları icin % 20
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 70=) : 4.725,00 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı ( 4.725,00 x % 15=) : 708,75 YTL'dir.
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan (708,75 YTL/12=) 59,06 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifat tutarından mahsup edilecektir.
Bu ucretlinin Nisan ayı icin, asgari gecim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gercekleştirilecektir.
- 2008 yılı Nisan Ayı Net Ucreti : 695,00 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Brut Ucreti : 970,00 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Tevkifat Matrahı : 824.49 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Ucretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 123,67 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Mahsup Edilecek A.G.İ. Tutarı : 59,06 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Odenecek Gelir Vergisi (123,67-59,06=) : 64,61 YTL'dir.
Buna gore, işveren Nisan ayından itibaren mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarı kadar yani 59,06 YTL ucretliye daha fazla odeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ucretlinin net eline gecen tutar 695,00 YTL iken 754,06 YTL olmaktadır.
Ancak, ucretli Nisan ayında işe başladığı icin yıl icinde ucret geliri elde etmediği Ocak, Şubat ve Mart ayları icin asgari gecim indirimi tutarından yararlanamayacaktır.
Ornek 3:
Eşi calışan ve iki cocuğu olan bir asgari ucretlinin 2008 yılı asgari gecim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50x12=) : 6.750,00 YTL
Mukellefin Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 65
- Mukellefin kendisi icin % 50
- Mukellefin cocukları icin % 15
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 65=) : 4.387,50 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı ( 4.387,50x% 15=) : 658,13 YTL'dir.
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan (658,13/12=) 54,84 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup edilecektir.
Bu ucretlinin ocak ayı icin, asgari gecim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gercekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brut Ucreti : 562,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı : 478,13 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ucretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Gecim İndirimi Tutarı : 54,84 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Odenecek Gelir Vergisi (71,72-54,84=) : 16,88 YTL'dir.
Buna gore, işveren mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarı kadar yani 54,84 YTL ucretliye daha fazla odeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ucretlinin net eline gecen tutar 403,03 YTL iken 457,87 YTL olmaktadır.
Ornek 4:
Bekar olan ve ikinci derece (aylık 280 YTL4) sakatlık indiriminden faydalanmakta olan bir ucretlinin 2008 yılı asgari gecim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50x12=) : 6.750,00 YTL
Mukellefin Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 50
- Mukellefin kendisi icin % 50
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 50=) : 3.375,00 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı ( 3.375,00 x% 15=) : 506,25 YTL'dir.
Bu ucretlinin ocak ayı icin, asgari gecim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gercekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brut Ucreti : 562,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı : 478,13 YTL
- İkinci Derece Sakatlık İndirimi : 280,00 YTL
- Sakatlık İndirimi Duşuldukten Sonra Kalan Tevkifat Matrahı : 198,13 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ucretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 29,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilebilecek A.G.İ. Tutarı : 42,19 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Odenecek Gelir Vergisi : 0,00 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayında yararlanılacak A.G.İ. Tutarı : 29,72 YTL'dir.
Bu ucretlinin gelir vergisi matrahı hesaplanırken sakatlık indirimi de mahsup edilecek, sakatlık indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı uzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari gecim indirimi tutarının 1/12'si olan (506,25/12=) 42,19 YTL mahsup edilecektir. Ancak mahsup edilecek tutar, kalan gelir vergisi tutarını aşamayacağından yalnızca 29,72 YTL'lik kısmı ucretliye odenecek ve (42,19-29,72=) 12,47 YTL asgari gecim indirimi farkı diğer donemlerde de değerlendirilmeyecektir.
Buna gore, işveren mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarı kadar yani 29.72 YTL ucretliye daha fazla odeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ucretlinin net eline gecen tutar sakatlık indirimi tutarı ile birlikte 445,03 YTL iken 474,75 YTL olmaktadır.
Ornek 5:
Eşi calışan ve bir cocuğu bulunan bir asgari ucretlinin, 2008 Ocak ayında 15 gunluk sure calışması halinde, asgari gecim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50 x 12=) : 6.750,00 YTL
Mukellefin Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 57,5
- Mukellefin kendisi icin % 50
- Mukellefin cocuğu icin % 7,5
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 57,5=) : 3.881,25 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı ( 3.881,25 x % 15=) : 582,19 YTL'dir.
Bu ucretlinin ocak ayı icin, asgari gecim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gercekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brut Ucreti : 281,25 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı : 239,06 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ucretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 35,86 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Gecim İndirimi Tutarı : 48,52 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Odenecek Gelir Vergisi : 0,00 YTL'dir.
Gelirin kısmî doneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu sureye isabet eden indirim tutarları esas alınacağından hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan (582,19/12=) 48,52 YTL'si Ocak ayına ait gelir vergisi tutarından (35,86 YTL) mahsup edilecektir.
Asgari gecim indirimi tutarı, hesaplanan gelir vergisi tutarından fazla olamayacağından bu ucretli, asgari gecim indiriminden 48,52 YTL yerine gelir vergisi tutarı olan 35,86 YTL kadar yararlanacak olup mahsup edilecek kısmın fazla olması nedeniyle iade yapılmayacaktır.
Buna gore, işveren mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarı kadar yani 35,86 YTL ucretliye daha fazla odeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ucretlinin net eline gecen tutar 201,52 YTL iken 237,38 YTL olmaktadır.
Ornek 6:
Eşi calışmayan ve cocuğu bulunmayan 850 YTL brut maaşla calışmakta olan bir ucretlinin, 2008 yılı asgari gecim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50x12=) : 6.750,00 YTL
Mukellefin Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 60
- Mukellefin kendisi icin % 50
- Mukellefin eşi icin % 10
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 60=) : 4.050,00 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı ( 4.050 x % 15=) : 607,50 YTL'dir.
Bu ucretlinin ocak ayı icin, asgari gecim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gercekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brut Ucreti : 850,00 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı : 722,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ucretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 108,38 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Gecim İndirimi Tutarı : 50,63 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Odenecek Gelir Vergisi (108,38-50,63=) : 57,75 YTL'dir.
Buna gore, işveren mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarı kadar yani 50,63 YTL ucretliye daha fazla odeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ucretlinin net eline gecen tutar 609,02 YTL iken 659,65 YTL olmaktadır.
6. Medeni Durum ve Eşin Gelirinin Olmadığının Tespiti
Ucretliler, medeni durumları ve cocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında Tebliğ ekinde yer alan ?Aile Durumu Bildirimi? (EK:1) ile işverenlerine bildirimde bulunacaklardır. Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, olum, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene bir ay icerisinde bildireceklerdir. Asgari gecim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, soz konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibariyle uygulanacak olup, eşlerin her ikisinin de ucretli olması halinde cocuklar yalnızca sosyal guvenlik yonunden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilecektir.
Bu uygulamada eşin calışmadığı ve herhangi bir gelirinin olmadığına ilişkin olarak (aksi tespit edilmediği surece) ucretlinin beyanı yeterli olacaktır.
Sadece ucret geliri elde eden eş, ?calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş? kapsamında değerlendirilmeyecektir. Bunlar dışındakiler ise calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş kapsamında değerlendirilecek olup, munhasıran emekli maaşı alanlar da calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul edilecektir.
Ornek 7:
Eşi calışan ve bir cocuğu bulunan bir baba, aylık 48,52 YTL asgari gecim indiriminden yararlanmaktadır. 05/04/2008 tarihinde bir cocuğu dunyaya geldiğini işverenine bildiren bu ucretlinin 2008 yılı Nisan ayı ve takip eden aylara ilişkin asgari gecim indirimi şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50 x 12=) : 6.750,00 YTL
Mukellefin Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 65
- Mukellefin kendisi icin % 50
- Mukellefin cocukları icin % 15
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 65=) : 4.387,50 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı (3.375,00 x % 15=) : 658,13 YTL'dir.
Ocak ayı itibariyle hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan 48,52 YTL, ilk 3 ay (Ocak-Şubat ve Mart ayları) icin aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup edilirken, doğum nedeniyle yeni indirim tutarı olan aylık (658,13/12=) 54,84 YTL, kalan 9 ay icin aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup edilecektir.
Aynı şekilde annenin elde ettiği ucret gelirine ilişkin asgari gecim indirimi ise; (orneğimizdeki cocukların sosyal guvenlik yonunden babaya tabi olmaları ve babanın calışması nedeniyle) aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50 x 12=) : 6.750,00 YTL
Mukellefin Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 50
- Mukellefin kendisi icin % 50
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 50=) : 3.375,00 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı (3.375,00 x % 15=) : 506,25 YTL'dir.
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan (506,25/12=) 42,19 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifat tutarından mahsup edilecektir.
Bu durumda, annenin asgari ucretli olarak calışması halinde ocak ayı icin, asgari gecim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gercekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brut Ucreti : 562,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı : 478,13 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ucretinden Hesaplanan Gelir Vergisi : 71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Gecim İndirimi Tutarı : 42,19 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Odenecek Gelir Vergisi (71,72-42,19=) : 29,53 YTL'dir.
Buna gore, işveren mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarı kadar yani 42,19 YTL Anneye daha fazla odeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ucretlinin net eline gecen tutar 403,03 YTL iken 445,22 YTL olmaktadır.
7. Asgari Gecim İndirimine Ait Bordronun Duzenlenmesi
Asgari gecim indirimi bordrosunun duzenlenmesine ilişkin ilkeler aşağıda gosterilmiştir.
· İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum ve cocuk sayısı ile ilgili bilgiler doğrultusunda, her yıl Ocak ayı itibariyle orneği Tebliğe ekli "Asgari Gecim İndirimine Ait Bordro" yu (EK:2) duzenleyeceklerdir.
· Her bir ucretlinin yararlanacağı asgari gecim indirimi ayrı ayrı hesaplanarak bordroda ilgili aya ait sutunda gosterilecektir.
· Yıl icerisinde meydana gelen değişiklikler icin ayrı bir bordro duzenlenebileceği gibi değişiklikler aynı bordro uzerinde de gosterilebilecektir.
· Bordro işveren nezdinde muhafaza edilecek olup, istendiği takdirde yetkililere ibraz edilecektir.
8. İşverenlerce Yapılacak İşlemler
8.1. Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce Yapılacak İşlemler
İşverenler, her yılın Ocak ayında duzenleyecekleri asgari gecim indirimine ait bordroda, her aya ilişkin ucretliler icin hesaplayacakları asgari gecim indirimi tutarını gostereceklerdir. Mevcut bilgilere gore hesaplanan yıllık asgari gecim indirimi tutarının her aya isabet eden kısmı, ucret uzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Ucretliye yansıtılacak tutar ucret odemesinin yapıldığı donemde ucret bordrosunda acılan ?Asgari Gecim İndirimi? satırında gosterilecek ve işveren tarafından ilgili aya ilişkin verilecek muhtasar beyannamede tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamından mahsup edilerek kalan tevkifat tutarı odenecektir.
Mahsup edilecek asgari gecim indirimi, ucretlinin o aydaki ucretinden kesilen gelir vergisinden fazla olamayacaktır. Aşması halinde ise aşan kısım icin herhangi bir iade uygulaması yapılmayacaktır.
Muhtasar beyanname uzerinde asgari gecim indirimi tutarının mahsup edilebilmesi icin, soz konusu tutarın mutlak suretle ucretlilere odenmiş olması gerekmektedir. Ucretlilere odenmeyen tutarların mahsup edilmesi halinde bu tutar işverenlerce muhtasar beyanname uzerinden eksik beyan edilmiş ve odenmemiş gelir vergisi tevkifatı olarak addolunacaktır.
Uc aylık donemler halinde muhtasar beyanname veren işverenler de her yılın Ocak ayından itibaren asgari gecim indirimi tutarını her ay ucret odemesi sırasında ucretliye peşin olarak odeyeceklerdir. Orneğin, Ocak-Şubat-Mart donemine ilişkin asgari gecim indirimi tutarı, Nisan ayında verilecek muhtasar beyannamede mahsup konusu yapılacaktır.
8.2. Muhtasar Beyanname Vermek Zorunda Olmayan İşverenlerce Yapılacak İşlemler
Genel butceye dahil olan daireler, yaptıkları gelir vergisi tevkifatı icin Gelir Vergisi Kanununun 100 uncu maddesine gore muhtasar beyanname vermemektedir. İşverenler, her yılın Ocak ayında duzenleyecekleri asgari gecim indirimine ait bordroda, her aya ilişkin ucretliler icin hesaplayacakları asgari gecim indirimi tutarını gostereceklerdir. Bu daireler, hak kazanılan asgari gecim indirimi tutarını, calışanlarına odeyecekleri ucretler uzerinden tevkif edecekleri vergiden mahsup edecekler, boylece de ucretlilere, mahsup edilen vergi tutarı kadar odeme yapılmış olacaktır.
9. Yıllık Beyanname Veren Ucretlilerde Asgari Gecim İndirimi Uygulaması
9.1. Tevkifata Tabi Olmayan Ucret Geliri İcin Yıllık Beyanname Verilmesi
Gelir Vergisi Kanununun 95 inci maddesi gereği ucretlerinden vergi tevkif usulu cari olmayan ve bu nedenle ucretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ucretlilerde asgari gecim indirimi, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle gercekleştirilecektir.
Asgari gecim indiriminden faydalanmak isteyen ucretli; Tebliğ ekinde yer alan ?Aile Durumu Bildirimi?ni (EK: 1) doldurarak yıllık beyannameye ekleyecektir.
Ote yandan, tevkifata tabi olmayan ucretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ucretliler bu beyannameye diğer gelir unsurlarını da dahil etmeleri halinde asgari gecim indirimi, yıllık beyannamede beyan edilen ucret gelirlerine isabet eden vergiden mahsup edilecektir.
Ornek 8:
Yabancı bir ulke konsolosluğunda calışan ve ucret istisnasından yararlanmayan Turk uyruklu bir hizmet erbabı 2008 yıllında 30.000 YTL ucret geliri elde etmektedir. Bu mukellef aynı zamanda 20.000 YTL işyeri kira geliri elde etmiştir. Hizmet erbabının eşi calışmamakta ve bir cocuğu bulunmaktadır.
Bu gelirleri icin 2009 yılında vereceği yıllık beyannamede asgari gecim indirimi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50x12=) : 6.750,00 YTL
Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 67,5
- Mukellefin kendisi icin % 50
- Mukellefin eşi icin % 10
- Mukellefin cocukları icin % 7,5
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 67,5=) : 4.556,25 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı (4.556,25 x % 15=) : 683,44 YTL'dir.
Ucret geliri ve işyeri kira geliri nedeniyle verilen yıllık beyanname uzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarı 9.230,00 YTL'dir5. Yıllık beyannamede hesaplanan vergi toplamından ucret gelirine isabet eden vergi tutarı olan 5.811,50 YTL'den asgari gecim indirimi tutarı olan 683,44 YTL beyanname uzerinden mahsup edilecektir. Boylece yıllık beyanname ile bildirilen ucret gelirine isabet eden vergiden, asgari gecim indirimi tutarı mahsup edilerek indirim tutarı ucretliye yansıtılacaktır.
Diğer taraftan, ucret gelirine isabet eden vergi tutarının, asgari gecim indirimi tutarından az olması halinde sadece ucret gelirine isabet eden vergi kadar kısım mahsup edilecek olup, aşan kısım diğer gelirlere isabet eden vergiden mahsup edilmeyecektir.
9.2. Birden Fazla İşverenden Ucret Alınması Dolayısıyla Ucret Gelirinin Yıllık Beyanname İle Beyan Edilmesi
Asgari gecim indirimi uygulaması işverenler aracılığıyla gercekleştirileceğinden tevkifata tabi ucretlerini yıllık beyanname ile beyan eden ucretliler yıllık beyannamelerinde indirim uygulamasına ilişkin olarak herhangi bir bildirimde bulunmayacaklardır.
Ucretlerinden vergi tevkifatı yapılan ve işverenler aracılığıyla yıl icinde asgari gecim indiriminden yararlanan mukelleflerin, tevkifata tabi ucret gelirlerini yıllık beyannameye dahil etmeleri halinde, beyan edilen gelir uzerinden hesaplanan vergiden, yıl icinde kendisine odenen ucret uzerinden kesilen gelir vergisinin asgari gecim indirimi mahsup edilmeden onceki tutarı mahsup edilecektir. Boylelikle kaynakta vergileme sırasında ucretliye odenmiş olan asgari gecim indirimi tutarlarının, yıllık beyanname uzerinden yapılan vergileme sonucunda da ucretlide kalması sağlanmış olacaktır.
Ornek 9:
Eşi calışan ve uc cocuğu olan bir ucretli; birinci işverenden 2008 yılında 24.000 YTL, ikinci işverenden ise 21.000 YTL ucret geliri elde etmiştir. Ucretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.
Birden sonraki işverenden alınan ucret (21.000 YTL), 2008 yılı icin gecerli olduğu varsayılan 20.000 YTL'lik beyan sınırını aştığı icin, 45.000 YTL'lik ucret gelirinin tamamı beyan edilecektir.
2008 yılında Asgari Ucretin Yıllık Brut Tutarı (562,50 x 12 =) : 6.750,00 YTL
Asgari Gecim İndirimi Oranı : % 70
- Mukellefin kendisi icin % 50
- Mukellefin cocukları icin % 20
Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 70=) : 4.725,00 YTL
Asgari Gecim İndiriminin Yıllık Tutarı (4.725,00 x % 15=) : 708,75 YTL
Asgari gecim indirimi tutarı, ucretlinin yıl icinde net ucreti hesaplanırken tevkif edilecek vergi tutarından mahsup edilmek suretiyle mukellefe yansıtılmıştır.
Yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi nedeniyle beyanname uzerinden hesaplanan 8.622,50 YTL'lik6 odenecek gelir vergisinden, asgari gecim indirimi mahsup edilmeden onceki vergi tevkifatı tutarları toplamı olan (3.803,00 + 3.195,03=) 6.998,00 YTL beyanname uzerinden mahsup edilecektir. Boylece mukellef, 1.624,50 YTL gelir vergisi odeyecektir.
10. Asgari Gecim İndirimi Uygulamasına İlişkin Diğer Hususlar
10.1. Birden Fazla İşverenden Ucret Alan Ucretlilerde Asgari Gecim İndirimi Uygulaması
Aynı zamanda birden fazla işverenden ucret alınması halinde, asgari gecim indirimi uygulaması, en yuksek ucretin elde edildiği işveren tarafından gercekleştirilecektir.
Ucretliler medeni durumu ve cocuk sayısı hakkında bildirimlerini, en yuksek ucret geliri elde ettikleri işverene vererek uygulamanın ilgili işverence yerine getirilmesini sağlayacaklardır. En yuksek ucretin hangi işverenden alınacağının belli olmaması halinde, indirimden yaralanacağı işvereni ucretli kendisi belirleyecektir. Ucretlinin aynı anda birden fazla işverenden dolayı asgari gecim indiriminden faydalandığının tespiti halinde; oluşan vergi ziyaı, ucretliden cezalı olarak tahsil edilecektir.
10.2. Odenmesi Gereken Gelir Vergisinin Eksik Hesaplanması Halinde Uygulanacak Cezai Mueyyideler
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 341 inci maddesinde aşağıdaki hukme yer verilmiştir.
"Vergi ziyaı, mukellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili odevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yuzunden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder.
Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerceğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi ziyaı hukmundedir.
Yukarıdaki fıkralarda yazılı hallerde verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması veyahut haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmez."
Buna gore, işverenler tarafından hizmet erbabının ucret gelirlerinden kesilen gelir vergisinden mahsup edilen asgari gecim indirimi tutarının, o ayki ucretiyle birlikte ucretliye nakden odenmesi gerekir. Aksi takdirde, ucretliye nakden odenmeyen asgari gecim indirimi, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktır.
Bu nedenle, yukarıda belirtilen şekilde ucretliye nakden odenmeyen asgari gecim indirimi o ayda eksik beyan edilmiş vergi tevkifatı olarak kabul edilerek, bu vergiler icin de işverenler hakkında cezalı tarhiyat yapılacaktır.
Tebliğ olunur.
Ekler
1: Aile Durumu Bildirimi
2: Asgari Gecim İndirimine Ait Bordro
------------------------------
1 04/04/2007 tarih ve 26483 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.
2 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 103 uncu maddesinde yazılı tarifenin birinci gelir dilimine karşılık gelen orandır.
3 Tebliğde yer alan orneklerde, 2008 takvim yılı icin asgarî ucret tutarı, tebliğin yayımı tarihinde resmi olarak ilan edilmediğinden, 2007 yılı takvim yılı başında belirlenen asgari ucret tutarı olan 562,50-YTL dikkate alınmıştır. 2008 takvim yılı icin, yılbaşında gecerli olacak yeni asgarî ucret tutarının dikkate alınacağı tabiidir.
Ucretin net tutarı tespit edilirken SSK primleri ile damga vergisi de dikkate alınmıştır.
4 2008 yılı icin belirlenen sakatlık indirimi tutarları tebliğin yayımı tarihinde resmi olarak belirlenmemiş olduğundan, 2007 yılında uygulanan sakatlık indirimi tutarları dikkate alınmıştır.
5 (Ucret matrahı: 25.500 YTL + GMSİ Matrahı: 15.000 YTL=) 40.500 YTL gelir vergisi matrahı uzerinden Gelir Vergisi Kanununun 103 uncu maddesinde yer alan vergi tarifesi esas alınarak 9.230,00 YTL gelir vergisi hesaplanmıştır.
6 İki ucret icinde SSK primi odendiği dikkate alınarak gelir vergisi hesap edilmiştir.
AİLE DURUMU BİLDİRİMİ
Bildirimi Verenin T.C./Vergi Kimlik No Sosyal Guvenlik No/Sicil No/Kurum Sicil No Adı Soyadı Gorevi Medeni Hali Bekar ÿ Evli ÿ Diğer ÿ EŞİN Adı Soyadı İş Durumu Gelirine/Gelirlerine İlişkin Acıklama Calışıyor Calışmıyor Geliri Olan Geliri Olmayan ÿ ÿ ÿ ÿ MUKELLEFLE OTURAN VEYA MUKELLEF TARAFINDAN BAKILAN COCUKLARIN DURUMU Adı Soyadı T.C. Kimlik No Doğum Tarihi (Varsa ay ve gunu de yazılacaktır) Cinsiyet Baba Adı Ana Adı Oz, Uvey, Evlat Edinilmiş, Nafakası Sağlanılan Cocuk, Ana Babasını Kaybetmiş Torun Oğretime Devam Ediyorsa Acıklama Kayıt Tarihi Okul Adı Sınıfı Alt Satırdaki hususları da goz onune almak suretiyle duzenlediğim asgari gecim indirimine ait bildirimdir. Duzenleyenin Adı Soyadı İmzası/Tarih ?/?/?... EK: 11- Bu bildirim, işverenlerce yukarıdaki muhteviyatına uygun olarak coğaltılıp kullanılabilecektir.
2- Bildirim, ilk işe girişte verilir. Calışanın asgari gecim indiriminden yararlanan eş veya cocuk durumunda bir değişiklik meydana gelmesi halinde bildirim yeniden verilir.
3- Nafakasını sağladıkları cocuklara ait asgari gecim indiriminden yararlanacak olan eş tarafından, mahkeme ilamının onaylı bir orneği bildirime eklenir.
4- Cocuklar, sosyal guvenlik yonunden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilir.
5- İndirimin uygulamasında ?cocuk? tabiri, mukellefle birlikte oturan veya mukellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mukellefle
birlikte oturanlar dÂhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış cocukları, ?eş? tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
6- Sadece ucret geliri elde eden eş, ?calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş? kapsamında değerlendirilmeyecektir. Bunlar dışındakiler ise calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş
kapsamında değerlendirilecek olup, munhasıran emekli maaşı alanlar da calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul edilecektir.
ASGARİ GECİM İNDİRİMİNE AİT BORDRO
ASGARİ GECİM İNDİRİMİNE AİT BORDRO EK: 2 Asgarî Ucretin Yıllık Brut Tutarı : ???...?..YTL (*) ??...?YILI 1 2 3 4 Yararlanılan Asgari Gecimi İndirimi Tutarı (*****) Sıra No Ucretlinin Adı Soyadı Asgari Gecim İndirimi Oranı (%) (**) Asgari Gecim İndirimine Esas Tutar (***) Aylık Asgari Gecim İndirimi Tutarı [ (3.sutun) x % 15 ] 12 (****) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLUL EKİM KASIM ARALIK 1 2 3 4 5 6 7 8 10 11 12 TOPLAM Not : Bu bordro, işverenlerce yukarıdaki muhteviyatına uygun olarak coğaltılıp kullanılabilecektir. Her yıl icin ayrı bordro duzenlenecektir. * Ucretin elde edildiği takvim yılı başında gecerli olan ve sanayi kesiminde calışan 16 yaşından buyuk işciler icin uygulanan asgarî ucretin yıllık brut tutarı yazılacaktır. ** Asgari ucretin yıllık brut tutarının; mukellefin kendisi icin % 50'si, calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi icin % 10'u, ilk iki cocuk icin % 7,5, diğer cocuklar icin % 5' idir . *** Ucretin elde edildiği takvim yılı başında gecerli olan asgarî ucretin yıllık brut tutarının asgari gecim indirimi oranı ile carpılması sonucu elde edilen tutar bu sutuna yazılacaktır **** Bu sutuna, (3) no.lu sutunda yer alan asgari gecim indirimine esas tutarın , Gelir Vergisi Kanununun 103 ncu maddesinde yer alan tarifenin ilk dilimine ait oranın uygulanması ile elde edilen tutarın 12' ye bolunmesiyle bulunan tutar yazılacaktır. ***** Bu sutuna, (4) no.lu sutundaki tutarlar yazılacaktır. Mahsup edilecek asgari gecim indirimi tutarı, yıl icinde aylar itibariyle bu sutunlarda izlenecektir. Not : Bu bordro, işverenlerce yukarıdaki muhteviyatına uygun olarak coğaltılıp kullanılabilecektir. Her yıl icin ayrı bordro duzenlenecektir.
* Ucretin elde edildiği takvim yılı başında gecerli olan ve sanayi kesiminde calışan 16 yaşından buyuk işciler icin uygulanan asgarî ucretin yıllık brut tutarı yazılacaktır.
** Asgari ucretin yıllık brut tutarının; mukellefin kendisi icin % 50'si, calışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi icin % 10'u, ilk iki cocuk icin % 7,5, diğer cocuklar icin % 5' idir.
***Ucretin elde edildiği takvim yılı başında gecerli olan asgarî ucretin yıllık brut tutarının asgari gecim indirimi oranı ile carpılması sonucu elde edilen tutar bu sutuna yazılacaktır
**** Bu sutuna, (3) no.lu sutunda yer alan asgari gecim indirimine esas tutarın, Gelir Vergisi Kanununun 103 ncu maddesinde yer alan tarifenin ilk dilimine ait oranın uygulanması ile elde edilen tutarın 12' ye bolunmesiyle bulunan tutar yazılacaktır.
***** Bu sutuna, (4) no.lu sutundaki tutarlar yazılacaktır. Mahsup edilecek asgari gecim indirimi tutarı, yıl icinde aylar itibariyle bu sutunlarda izlenecektir.