5 Haziran 2009 CUMAResmî GazeteSayı : 27249
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2008/3
Karar Sayısı : 2009/44
Karar Gunu : 5.3.2009
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN:
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu
İTİRAZIN KONUSU:
30.4.1992 gunlu, 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Kanun'un 53. maddesinin 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa ile eklenen ucuncu fıkrasının Anayasa'nın 7. ve 128. maddelerine aykırılığı savıyla iptali ve yururluğunun durdurulması istemidir.
I- OLAY
İdari soruşturma sonucu yapılan atama işleminin iptali istemiyle acılan davaya ilişkin Danıştay 2. Dairesi'nin kararının temyizi aşamasında, itiraz konusu kuralın Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu iptali ve yururluğunun durdurulması icin başvurmuştur.
II- İTİRAZIN GEREKCESİ
Başvuru kararının gerekce bolumu şoyledir:?(3797 sayılı) Yasanın ?Taşra Teşkilatı? başlıklı 53. maddesinde;
Bakanlık, Bakanlıkların Kuruluş ve Gorev Esasları Hakkında Kanun, Genel Kadro ve Usulu Hakkında Kanun Hukmunde Kararnameler ve İl İdaresi Kanunu hukumlerine uygun olarak taşra teşkilatı kurmaya yetkilidir.
Her ilde ve ilcede bir milli eğitim mudurluğu bulunur, ilce milli eğitim mudurlukleri gorev ve hizmetleri yuruturken, il milli eğitim mudurluklerine karşı da sorumludur, il ve ilcelerin sosyal ve ekonomik gelişme durumları, nufusları ve oğrenci sayıları gozonunde bulundurularak bu mudurlukler farklı tip ve statulerde kurulabilir ve farklı yetkiler verebilir. İş durumuna ve ihtiyaca gore Bakanlık ana hizmet birimleri, milli eğitim mudurluklerine bağlı olarak ayrı il ve ilce birimleri de kurabilir.
(Ek:3.4.1998 ? 4359/9 md.) İl Milli Eğitim Mudurlukleri bunyesinde ilkoğretim Mufettişleri Başkanlığı oluşturulur. İlkoğretim Mufettişleri en az dort yıl sureli yuksek oğrenimli oğretmenler arasından yarışma sınavı ile yardımcı olarak mesleğe alınırlar. Bu gorevde uc yıllık yetişme donemini takiben yapılacak yeterlik sınavını başaranlar ilkoğretim mufettişi kadrolarına atanırlar, ilkoğretim mufettişlerinin ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumlulukları ile calışma usulu, nitelikleri, yetişme şekil ve atanmalarına ilişkin esas ve usuller yonetmelikle duzenlenir, kuralına yer verilmiştir.
Anayasa'nın 128. maddesinde, ?Devletin kamu iktisadi teşebbusleri ve diğer kamu tuzelkişilerinin genel idare esaslarına gore yurutmekle yukumlu oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve surekli gorevler, memurlar ve diğer kamu gorevlileri eliyle gorulur.
Memurların ve diğer kamu gorevlilerinin nitelikleri, atanmaları, gorev ve yetkileri, hakları ve yukumlulukleri, aylık ve odenekleri ve diğer ozluk işleri kanunla duzenlenir.Ust kademe yoneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları kanunla ozel olarak duzenlenir.? denilmektedir.
Anayasanın anılan hukmune gore, kamu hizmetlerini yuruten memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin orgutlenme ve faaliyet alanlarının, hangi hizmetlerin kimlerce yurutuleceğinin ve personel rejimine ilişkin temel ilke ve esasların yasayla duzenlenmesi Anayasal bir zorunluluktur. Yasama organı, belirtilen konularda, temel ilke ve esasları koyup, konunun cercevesini cizdikten sonra, sınırlı ve belirli konuları, olcutlerini belirlemek suretiyle idarenin duzenlenmesine bırakabilir.
3797 sayılı, Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Kanun'un 27. maddesinde Milli Eğitim Bakanlığı mufettişlerinin gorev ve yetkileri belirlenmiş olmasına karşın 53. maddesinin 3. fıkrasında; İl Milli Eğitim Mudurlukleri bunyesinde oluşturulan ilkoğretim mufettişlerinin nitelikleri ve goreve alınma usullerine ilişkin cerceve duzenlemeye yer verilirken, ilkoğretim mufettişlerinin ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumluluklarının duzenlemesi herhangi bir cerceve cizilmeksizin, temel ilke ve esaslar konulmaksızın, yonetmeliğe bırakılmıştır.
3797 sayılı Yasa ile verilen yetki uyarınca hazırlanan ve dava konusu işlem tarihinde yururlukte bulunan Milli Eğitim Bakanlığı İlkoğretim Mufettişleri Başkanlıkları Yonetmeliğinin 6. Bolumunde Mufettiş ve Mufettiş Yardımcılarının Gorev Alanları, Yetkileri, Gorev Emirleri ve İkamet Merkezleri duzenlenmiş bu bolum altında yer alan; ?gorev alanları? başlıklı 42. madde de; Mufettiş ve mufettiş yardımcılarının, rehberlik ve iş başında yetiştirme, teftiş ve değerlendirme, inceleme, soruşturma hizmetlerine yonelik olarak;
a) İlkoğretim okulları,b) Yetiştirici ve tamamlayıcı sınıflar ve kurslar,c) Ozel eğitime muhtac cocuklar icin acılmış okullar ve sınıflar,d) Okul oncesi eğitim kurumları, uygulama sınıfları ile tamamlayıcı sınıflar ve kurslar,e) Halk eğitim merkezi ve akşam sanat okulları ile bunlara bağlı kurslar,f) Cıraklık eğitim merkezleri,g) Eğitim aracları ve donatım merkezi ve akşam sanat okulu mudurlukleri,
h) Rehberlik ve araştırma merkezlerinde ve akşam sanat okulu mudurlukleri,i) Oğretmenevi ve akşam sanat okulları, oğretmenevi, lokalleri ve sosyal tesisleri,k) Sağlık eğitim merkezleri,I) Hizmetici Eğitim Enstituleri ve Akşam Sanat Okulları ile Hizmetici Eğitim Merkezleri,m) Spor ve izcilik eğitim tesisleri,n) Genclik ve izcilik eğitim tesisleri,o) Oğrencileri yetiştirme ve sınavlara hazırlama kursları,p) Ozel oğretim kurumlarına bağlı, dershane ve okulları ile her turlu ozel yaygın eğitim kursları,r) Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı Kur'an kursları,s) Dernek ve vakıflarca acılan ve Bakanlığın denetimi ve gozetimi altında bulunan gercek ve tuzel (şirket) kişilere ait oğrenci yurtları,t) Valilikce denetimi uygun gorulen diğer okul ve kurumlar,gorev alanlarını oluşturur, duzenlemesine yer verilmiş ve ?mufettişlerin gorev ve yetkileri? başlıklı 43. maddesinin ?soruşturma? yan başlığı altındaki d/1 bendinde; il idaresi Kanunu hukumlerine gore, valilikce verilecek soruşturma emirleri gereğince resmi ve ozel okul ile kurumlarda gorevli oğretmen, yonetici ve diğer personel hakkında soruşturma yapmak, d/8 bendinde de; soruşturmalarda, muhbir, şikayetci, sanık ve tanıkların celbi ve dinlenmesi gibi soruşturmanın gerektirdiği her turlu işlemlerin yerine getirilmesinde ?Memurun Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat? ile ?Ceza Muhakemeleri Usulu Kanunu? hukumlerine gore hareket etmek, mufettişin gorev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
Bakılan davada; Danıştay İkinci Dairesince, belirtilen duzenlemelere ve ayrıca 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 9. maddesinin (D) bendi ile 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Gorevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'un 2, 3 ve 5. maddelerine dayanılarak, Anadolu Lisesinde gorev yapan yonetici ve eğitimci konumundaki personelin işledikleri suclar nedeniyle, denetim konusunda uzmanlaşmış ilkoğretim mufettişlerinin statuleri bakımından soruşturma ya da inceleme yapabileceklerine karar verilmiştir. Daire soz konusu kararında ayrıca, lise oğretmenlerinin, branşlarındaki yeterliklerinin tespiti ve bu konuyla ilgili olarak yapılacak soruşturmaların, branşlara yonelik ayrı bir uzmanlık bilgisini gerektirdiği gozonune alındığında, branş yeterliliğinin tespiti ve soruşturulmasının, ilkoğretim mufettişlerinin denetim alanının dışında tutulacağını da belirtmiştir. Gorulduğu uzere, ilkoğretim mufettişlerinin 3797 sayılı Yasada gorev ve yetkileri ile ilgili acık bir kural ongorulmemiş olması nedeniyle, Daire de soz konusu kararında ilkoğretim mufettişlerinin gorev ve yetkilerini yorum yoluyla belirlemek zorunda kalmıştır.
İdare Hukuku acısından yetki; kişileri, eşitlik kuralını, temel hak ve hurriyetleri kamusal para ve malları doğrudan ilgilendiren ve kamu gucu kullanımının aracı olan idari işlemin, idari teşkilat icerisindeki herkes tarafından değil, yalnızca Anayasa ve kanunlarla idare adına acıklama yetkisine sahip kılınmış kişilerce, yani hukuk kurallarıyla belirlenmiş ve sınırlanmış idari makamlar tarafından yapılabilme yeteneği olup, idare hukukunda yetki kamu duzenine ilişkin bulunmaktadır.
Ozel hukuk işlemlerinden farklı olarak, İdare hukukunda işlem yapmada, kamu gorevlilerinin hak ve fiil ehliyetine sahip olmaları yanında, ayrıca mevzuatca yetkilendirilmeleri gerekir. İdari işlem tesis eden kişiler egemenlikten kaynaklanan devlet yetkisini (kamu gucunu) kullanmaktadırlar. Anayasanın 6. maddesinin 3. fıkrasının son cumlesi gereğince, bir devlet yetkisi kullanmasında, yetkiyi kullananların kullandıkları yetkinin dayanağının Anayasa olması gerekmektedir. Aynı şekilde Anayasanın 123. maddesi uyarınca, ?idare kuruluş ve gorevleriyle bir butundur ve kanunla duzenlenir.? Soz konusu anayasal duzenlemeler idare adına yetki kullanacakların kanunla belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Yetki kuralları kişilere hukuki guvence sağlanması amacıyla İdare Hukukunda katı anlamda uygulanan kurallardan olup, kamu hukukunda ve idare hukukunda ?yetkisizlik kural, yetkili olma istisnadır? ve bu istisna da yetkinin yasada gosterilen hallerde kullanılmasını ifade eder. Yetki kuralları yorum yoluyla genişletilemez. Yani idari makamlar yapacakları yorumla yetkili olmadıkları alanlarda kendilerini yetkili kılamazlar.
Bu durumda, Anayasaya aykırılığı ileri surulen 3797 sayılı Yasanın 53. maddesinde; ilkoğretim mufettişi ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumluluklarının temel ilke ve esasları konulup, cercevesi cizilmeden ve sınırları gosterilmeden, Yonetmeliğe bırakılmasına ilişkin soz konusu duzenleme, Anayasa'nın 6. maddesinin 3., 123. maddesinin 1. ve 128. maddesinin 2. fıkrasına aykırı olduğu gibi, yasama yetkisinin devredilmesi sonucunu doğurması nedeniyle, Anayasanın 7. maddesine de aykırıdır. Ote yandan, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 9. maddesinin (D) bendinde yer alan; Valinin adli ve askeri teşkilat dışında kalan butun Devlet daire, muessese ve işletmesini denetleyeceği, teftiş edeceği, yine 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Gorevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'un 3. maddesinde yer verilen; ilcede gorevli memurlar ve diğer kamu gorevlileri hakkında Valinin soruşturma izni vermeye yetkili olduğu yolundaki duzenlemelerin, Yasa'da acıkca gorev ve yetkileri belirtilmemiş olan ilkoğretim mufettişlerinin Valinin gorevlendirmesi halinde, yetkileri dahilinde olmayan kamu kurumlarında veya kamu gorevlileri hakkında denetim yapabilmelerine olanak tanıdığından soz edilemez.
Acıklanan nedenlerle? 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Yasanın 53. maddesinin 3. fıkrasının Anayasa'nın 7. ve 128. maddesinin 2. fıkrasına aykırı olduğu kanısına ulaşması nedeniyle, Anayasa Mahkemesine başvurulmasına, bu kuralın Anayasaya aykırılığı, uygulanması durumunda giderilmesi guc ve olanaksız zararlar doğurabileceği gozetilerek esas hakkında karar verilinceye kadar yururluğunun durdurulmasının istenilmesine, dosyada bulunan belgelerin onaylı bir orneğinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gonderilmesine, 6.12.2007 gunu? oycokluğu ile karar verildi.?
III- YASA METİNLERİ
A- İtiraz Konusu Yasa Kuralı
30.4.1992 gunlu, 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri hakkında Kanun'un iptali istenilen 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa ile eklenen ucuncu fıkrasının da yer aldığı 53. maddesi şoyledir:
?Bakanlık, Bakanlıkların Kuruluş ve Gorev Esasları Hakkında Kanun, Genel Kadro ve Usulu Hakkında Kanun Hukmunde Kararnameler ve İl İdaresi Kanunu hukumlerine uygun olarak taşra teşkilatı kurmaya yetkilidir.
Her ilde ve ilcede bir milli eğitim mudurluğu bulunur, ilce milli eğitim mudurlukleri gorev ve hizmetleri yuruturken, il milli eğitim mudurluklerine karşı da sorumludur. İl ve ilcelerin sosyal ve ekonomik gelişme durumları, nufusları ve oğrenci sayıları gozonunde bulundurularak bu mudurlukler farklı tip ve statulerde kurulabilir ve farklı yetkiler verilebilir. İş durumuna ve ihtiyaca gore Bakanlık ana hizmet birimleri, milli eğitim mudurluklerine bağlı olarak ayrı il ve ilce birimleri de kurabilir.
İl Milli Eğitim Mudurlukleri bunyesinde İlkoğretim Mufettişleri Başkanlığı oluşturulur. İlkoğretim Mufettişleri en az dort yıl sureli yuksek oğrenimli oğretmenler arasından yarışma sınavı ile yardımcı olarak mesleğe alınırlar. Bu gorevde uc yıllık yetişme donemini takiben yapılacak yeterlik sınavını başaranlar ilkoğretim mufettişi kadrolarına atanırlar. İlkoğretim mufettişlerinin ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumlulukları ile calışma usulu, nitelikleri, yetişme şekli ve atanmalarına ilişkin esas ve usuller yonetmelikle duzenlenir.?
B- Dayanılan Anayasa Kuralları
Başvuru kararında, Anayasa'nın 7. ve 128. maddelerine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İctuzuğu'nun 8. maddesi uyarınca, Haşim KILIC, Osman Alifeyyaz PAKSUT, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALCIN, Mehmet ERTEN, Mustafa YILDIRIM, A. Necmi OZLER, Serdar OZGULDUR, Serruh KALELİ ve Zehra Ayla PERKTAŞ'ın katılımlarıyla yapılan ilk inceleme toplantısında;
1- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine Haşim KILIC, Ahmet AKYALCIN, Serdar OZGULDUR ile Serruh KALELİ'nin karşıoyları ve OYCOKLUĞUYLA,
2- Yururluğu durdurma isteminin esas inceleme aşamasında karara bağlanmasına OYBİRLİĞİYLE,
24.1.2008 gununde karar verildi.
V- ESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu Yasa kuralı, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekceleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği goruşulup duşunuldu:
Başvuru kararında, kamu gorevlilerinin egemenlikten kaynaklanan devlet yetkisi kullandıkları, Anayasa'nın 6. maddesine gore, kullanılan devlet yetkisinin dayanağının Anayasa olduğu, Anayasa'nın 123. maddesinde kuruluş ve gorevleriyle bir butun olan idarenin yasallığı ilkesinin kabul edildiği, Anayasa'nın 128. maddesinde de memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin nitelikleri, atanmaları, gorev ve yetkileri, hakları ve yukumluluklerinin yasayla duzenlenmesinin zorunlu olduğu, 3797 sayılı Yasa'nın 53. maddesine 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa ile eklenen ucuncu fıkrasında İl Millî Eğitim Mudurlukleri bunyesinde oluşturulan İlkoğretim Mufettişleri Başkanlığında gorevli ilkoğretim mufettişi ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumluluklarının yasayla duzenlenmediği gibi yasada temel ilke ve esaslara ilişkin sınırlar cizilmeksizin yasama yetkisinin devri niteliğinde konunun yonetmeliğe bırakıldığı, bu nedenle kuralın Anayasa'nın 7. ve 128. maddelerine aykırı olduğu ileri surulmuştur.
3797 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin itiraz konusu ucuncu fıkrasının birinci, ikinci ve ucuncu tumceleriyle, Milli Eğitim Bakanlığı taşra teşkilatında İlkoğretim Mufettişleri Başkanlığı oluşturulmakta, Başkanlığa bağlı ilkoğretim mufettişliği kadrolarına atanmak icin en az dort yıl yuksek oğrenim gormuş olmak, oğretmen olmak, yarışma sınavını kazanmak, uc yıl staj yapmak ve staj sonunda yeterlik sınavını başarmak koşulları getirilmekte, son tumceyle de ilkoğretim mufettişlerinin gorev, yetki ve sorumlulukları ile calışma usulu, nitelikleri, yetişme şekli ve atanmalarına ilişkin esas ve usullerin yonetmelikle duzenleneceği kurala bağlanmaktadır.
Anayasa'nın 123. maddesinde idarenin butunluğu ve yasallığı ilkesi kabul edilmektedir. İdarenin yasallığı ilkesinin bir sonucu olarak Anayasa'nın 128. maddesinde de ?Devletin, kamu iktisadî teşebbusleri ve diğer kamu tuzelkişilerinin genel idare esaslarına gore yurutmekle yukumlu oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve surekli gorevler, memurlar ve diğer kamu gorevlileri eliyle gorulur. Memurların ve diğer kamu gorevlilerinin nitelikleri, atanmaları, gorev ve yetkileri, hakları ve yukumlulukleri, aylık ve odenekleri ve diğer ozluk işleri kanunla duzenlenir. Ust kademe yoneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları, kanunla ozel olarak duzenlenir.? denilmektedir.
Anayasa'nın 7. maddesindeki ?Yasama yetkisi Turk Milleti adına Turkiye Buyuk Millet Meclisi'nindir. Bu yetki devredilemez? kuralına gore, yasa koyucunun temel ilkeleri koymadan, cerceveyi cizmeden yurutmeye yetki vermemesi, sınırsız, belirsiz bir alanı, yonetimin duzenlemesine bırakmaması gerekir. Yasa ile yetkilendirme Anayasa'nın ongorduğu bicimde yasa ile duzenleme anlamına gelmez. Yasa koyucu, gerektiğinde sınırlarını belirlemek koşuluyla bazı konuların duzenlenmesini idareye bırakabilir.
İlkoğretim mufettişlerinin Milli Eğitim Bakanlığı ile statuer ilişkileri, 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa ile eğitim-oğretim hizmetleri sınıfında belirlenen kadroları ve nitelikleri gozetildiğinde Anayasa'nın 128. maddesi kapsamında devletin genel idare esaslarına gore yukumlu olduğu asli ve surekli gorevleri yuruten kamu gorevlisi oldukları kuşkusuzdur. İtiraz konusu kuralın birinci, ikinci ve ucuncu tumceleriyle, Anayasa'nın 123. maddesi hukmunun gereği olarak merkezi idarenin taşra teşkilatında yasayla oluşturulan İlkoğretim Mufettişleri Başkanlıklarına bağlı kadrolara dort yıllık yuksek oğrenim mezunu oğretmenlerden yarışma sınavını kazananlardan uc yıllık staj sonucunda yeterlik sınavında başarılı olanların atanması ongorulmektedir. Anayasa'nın 128. maddesinin ikinci fıkrası hukmunun gereği olarak 3797 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin ucuncu fıkrasının birinci, ikinci ve ucuncu tumcelerinde ilkoğretim mufettişlerinin ve yardımcılarının nitelikleri yasayla belirtildiğinden Anayasa'ya aykırılık yoktur, iptal isteminin reddi gerekir.
İtiraz konusu Yasa'nın 53. maddesinin ucuncu fıkrasının son tumcesinde ise, Anayasa'nın 128. maddesinin ikinci fıkrası gereğince yasayla duzenlenmesi zorunlu olan ilkoğretim mufettişlerinin ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumlulukları ile calışma usulu, nitelikleri, yetişme şekli ve atanmalarına ilişkin esas ve usullerin belirlenmesi yonetmeliğe bırakılmaktadır. Anayasa'nın 7. maddesi gereğince yasa koyucunun temel ilkeleri koymadan, cerceveyi cizmeden yurutmeye yetki vermemesi, sınırsız, belirsiz bir alanı, yonetimin duzenlemesine bırakmaması gerekir.
10.6.1949 gunlu, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 9. maddesinin (D) bendi gereğince, vali, ilde devletin ve hukumetin temsilcisi ve ayrı ayrı her bakanın mumessili ve bunların idari ve siyasi yurutme vasıtası olması sıfatıyla, adli ve askeri teşkilat dışında kalan butun devlet daire, muessese ve işletmelerini, ozel işyerlerini, ozel idare, belediye, koy idareleriyle bunlara bağlı tekmil muesseseleri denetler, teftiş eder. Bu denetleme ve teftişi Bakanlık veya genel mudurluk mufettişleriyle veya bu dairelerin amir ve memurlarıyla da yaptırabilir. 2.12.1999 gunlu, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Gorevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun gereğince, devletin ve diğer kamu tuzel kişilerinin genel idare esaslarına gore yuruttukleri kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve surekli gorevleri ifa eden memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin gorevleri sebebiyle işledikleri suclar hakkında yapılacak on incelemede, ilkoğretim mufettişlerinin de gorevli olmaları mumkundur. 5422 ve 4483 sayılı Yasalar gereğince ilkoğretim mufettişlerine verilen kimi yetki ve gorevlerin, ilkoğretim mufettişliğinin gorev, yetki ve sorumluluk alanının cercevesini belirlediği soylenemez.
Acıklanan nedenlerle 3797 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin ucuncu fıkrasının ??İlkoğretim mufettişlerinin ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumlulukları ile calışma usulu, nitelikleri, yetişme şekli ve atanmalarına ilişkin esas ve usuller yonetmelikle duzenlenir. ?şeklindeki son tumcesi Anayasa'nın 7. ve 128. maddelerine aykırıdır ve iptali gerekir.
Sacit ADALI, Serdar OZGULDUR ve Serruh KALELİ bu duşuncelere katılmamıştır.
VI- YURURLUĞUN DURDURULMASI İSTEMİ
30.4.1992 gunlu, 3797 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Kanun (13.12.1983 Tarihli ve 179 Sayılı, 8.6.1984 Tarihli ve 208 Sayılı, 23.10.1989 Tarihli ve 385 Sayılı, 9.4.1990 Tarihli ve 419 Sayılı, 28.8.1991 Tarihli ve 454 Sayılı Kanun Hukmunde Kararnamelerin Değiştirilerek Kabulu Hakkında Kanun)'un 53. maddesinin, 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa'nın 9. maddesiyle eklenen ucuncu fıkrasının;
1- Son tumcesine ilişkin iptal hukmunun, sure verilerek yururluğe girmesinin ertelenmesi nedeniyle bu tumceye yonelik yururluğun durdurulması isteminin REDDİNE,
2- Kalan bolumune yonelik iptal istemi, 5.3.2009 gunlu, E. 2008/3, K. 2009/44 sayılı kararla reddedildiğinden, bu bolume ilişkin yururluğun durdurulması isteminin REDDİNE,
5.3.2009 gununde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
VII- SONUC
30.4.1992 gunlu, 3797 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Kanun (13.12.1983 Tarihli ve 179 Sayılı, 8.6.1984 Tarihli ve 208 Sayılı, 23.10.1989 Tarihli ve 385 Sayılı, 9.4.1990 Tarihli ve 419 Sayılı, 28.8.1991 Tarihli ve 454 Sayılı Kanun Hukmunde Kararnamelerin Değiştirilerek Kabulu Hakkında Kanun)'un:
A- 53. maddesinin, 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa'nın 9. maddesiyle eklenen ucuncu fıkrasının;
1- Son tumcesinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, Sacit ADALI, Serdar OZGULDUR ile Serruh KALELİ'nin karşıoyları ve OYCOKLUĞUYLA,
2- Kalan bolumunun Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, OYBİRLİĞİYLE,
B- 53. maddesinin, 3.4.1998 gunlu, 4359 sayılı Yasa'nın 9. maddesiyle eklenen ucuncu fıkrasının son tumcesinin iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edici nitelikte gorulduğunden, Anayasa'nın 153. maddesinin ucuncu fıkrasıyla 2949 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin dorduncu ve beşinci fıkraları gereğince, bu tumceye ilişkin İPTAL HUKMUNUN, KARARIN RESMÎ GAZETE'DE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK BİR YIL SONRA YURURLUĞE GİRMESİNE, OYBİRLİĞİYLE,
5.3.2009 gununde karar verildi.
Başkan
Haşim KILICBaşkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSUT Uye
Sacit ADALI
Uye
Fulya KANTARCIOĞLUUye
Ahmet AKYALCINUye
Mehmet ERTEN
Uye
A. Necmi OZLERUye
Serdar OZGULDURUye
Şevket APALAK
Uye
Serruh KALELİUye
Zehra Ayla PERKTAŞ
KARŞIOY GEREKCESİ
İtiraz başvurusuna konu kural 30.4.1992 gunlu, 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Gorevleri Hakkında Kanun'un 53. maddesinin değişik ucuncu fıkrasının iptali olup; bu fıkrada ilkoğretim mufettişleri statusunun duzenlendiği ve ilkoğretim mufettişleri ve yardımcılarının gorev, yetki ve sorumlulukları ile calışma usulu, nitelikleri, yetişme şekli ve atanmalarına ilişkin esas ve usullerin yonetmelikle duzenleneceği hususunun belirtildiği gorulmektedir. Oysa itiraza esas teşkil eden ve Danıştay 2. Dairesi'nde acılan davanın konusu, Milli Eğitim Bakanlığı Anadolu Liseleri Oğretmenlerinin Secimi ve Atamalarına İlişkin Yonetmeliğin 19. maddesinin ucuncu fıkrasının ??haklarında yapılan adli veya idari soruşturma sonucu gorev yerlerinin değiştirilmesi uygun gorulenler? herhangi bir koşula bağlı olmaksızın kapsam dışında bulunan okullara değiştirilir?? şeklindeki kuralının ve bu kural gereği, oğretmen olan davacının il icinde bir başka okula atanmasına ilişkin işleminin iptali isteminden ibarettir. İtiraz başvurusunda bulunan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu ise davacı tarafından iptal davasına konu yapılmayan bir başka Yonetmeliğin (Milli Eğitim Bakanlığı İlkoğretim Mufettişleri Başkanlıkları Yonetmeliği) 42. maddesinin (t) bendindeki ?Valilikce denetimi uygun gorulen diğer okul ve kurum?ların ilkoğretim mufettişlerinin gorev alanında olduğuna ilişkin duzenlemeden hareketle, Anadolu Lisesi oğretmeni olan davacı hakkında valilik gorevlendirmesiyle bir ilkoğretim mufettişince idari soruşturma yapılıp rapor duzenlenmesi olgusunun etkisiyle atama işlemi tesis edilmesinde, iptal davasına konu edilmeyen, bir başka yonetmeliğe dayanak teşkil eden yasa hukmunun Anayasa'ya aykırılığı iddiasında bulunmaktadır.
Bu somut tespit karşısında, itiraza konu kuralın, Danıştay'daki davada ?uygulanacak yasa kuralı? olarak kabul edilmesi mumkun olmadığı gibi; aksine bir kabul dolaylı yoldan ilgili ? ilgisiz bir cok yasa kuralının, yetkili olmayan mahkemelerce itiraz davasına konu yapılması sonucunu doğuracaktır. Davanın somutunda, davacının il icinde okul değiştirmesine yol acan kural bir yana bırakılarak, iptale konu yapılmayan bir yonetmelikten hareketle, bu yonetmeliğin ilgili hukmunun dayanağı olan yasa kuralının iptali isteminde bulunulduğundan; itiraz yoluyla Mahkememiz onune getirilen kuralın, itiraz başvurusunu yapan mahkemenin onundeki davada uygulanacak yasa kuralı olmadığı, dolayısıyla sozkonusu başvurunun, başvuran mahkemenin yetkisizliği nedeniyle reddi gerektiği kanısındayız.
Acıklanan nedenlerle, davanın esasına gecilmesine ilişkin coğunluk kararına katılmıyoruz.
Başkan
Haşim KILICUye
Ahmet AKYALCIN
Uye
Serdar OZGULDURUye
Serruh KALELİ
KARŞIOY GEREKCESİ
1- 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 9. maddesinin (D) bendinde, valinin, adli ve askeri teşkilat dışında kalan butun Devlet daire, muessese ve işletmesini denetleyeceği, teftiş edeceği hususu valilerin gorev ve yetkileri arasında hukum altına alınmıştır.
4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Gorevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'un 2., 3. ve 5. maddelerinde memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin gorevleri sebebiyle işledikleri suclar hakkında bu kanun hukumlerinin uygulanacağı, bu konuda izin vermeye yetkili merciin bir on inceleme başlatacağı, bu incelemenin izin vermeye yetkili mercii tarafından bizzat yapılabileceği gibi, gorevlendirdiği bir veya birkac denetim elemanı veya hakkında inceleme yapılanın ustu konumundaki memur veya kamu gorevlilerinin biri veya birkacı eliyle yaptırabileceği belirtilmiştir.
222 sayılı İlkoğretim ve Eğitim Kanunu'nun 23. maddesindeki ilkoğretim mufettişlerinin gorev ve yetkilerinin, ilkoğretim ve ilkoğretim oğretmenleri ile sınırlandırılmasına ilişkin hukum ise 4359 sayılı Kanun'un 16. maddesi ile yururlukten kaldırılmıştır.
2- Acıklanan mevzuat hukumlerinin birlikte değerlendirilmesinden; valilikce uygun gorulen tum eğitim kurumlarında, konusu disiplin ya da cezai yonden suc teşkil eden hususların soruşturulmasında ilkoğretim mufettişlerinin yetkili oldukları tartışmasızdır.
Kaldı ki 4483 sayılı Kanunda, bu kanun kapsamındaki memurlar hakkında on inceleme yapılması konusunda, kurumsal acıdan herhangi bir ayırıma da gidilmediği gorulmektedir. On incelemenin ne şekilde yapılacağı ise aynı Kanun'un 5. ve 6. maddelerinde detaylı olarak duzenlenmiştir.
3- Devlet memurluğu statusune ilişkin esaslı kural ve duzenlemeler ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer almaktadır. Ozellikle anılan Kanun'un 36. maddesinde hizmet sınıfları ve bu sınıfların statuer kuralları cok detaylı bicimde yer almaktadır. Anılan maddede ilkoğretim mufettişleri yonunden ozel bir duzenleme de bulunmaktadır. Eğitim ve oğretim hizmetleri sınıfının genel ozelliklerini haiz olmak koşuluyla, diğer detay ve teknik duzenlemelerin duzenleyici tasarruflara bırakılması ise doğru ve hukuka uygun bir davranış bicimidir.
4- Sayılan tum bu mevzuat hukumleri, ilkoğretim mufettişlerinin statulerinin cercevesinin değişik yasa hukumleri ile yeterince cizilmiş olduğunu, itiraza konu 3797 sayılı Kanun'un 53. maddesinin son fıkrasının ongorduğu duzenlemenin ise tamamen teknik ve detaya ilişkin hususlara yonelik bir icerik taşıması nedeniyle, sınırsız ve belirsiz bir alanı idarenin duzenlemesine bıraktığından soz edilemeyeceğini acıkca ortaya koymaktadır. Dolayısıyla, anılan fıkranın, Anayasa'ya aykırı bir yonu bulunmamaktadır.
Acıklanan nedenlerle, 3797 sayılı Kanun'un 53. maddesinin son fıkrasının iptaline yonelik itiraz başvurusunun reddine karar verilmesi gerektiği kanısına vardığımızdan; aksi yondeki coğunluk goruşune katılamıyoruz.
Uye
Sacit ADALIUye
Serdar OZGULDURUye
Serruh KALELİ