22 Haziran 2010 SALIResmî GazeteSayı : 27619
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2009/20
Karar Sayısı : 2010/23
Karar Gunu : 28.1.2010
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Konya 1. İdare Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU : 22.6.2006 gunlu, 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesinin birinci fıkrasında yer alan ??23.4.1999 tarihinden?? ibaresinin Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırılığı savıyla iptali ve yururluğunun durdurulması istemidir.
I- OLAY

Davacının, hakkında verilen disiplin cezasının butun sonuclarıyla ortadan kaldırılması icin idareye yaptığı başvurunun reddi uzerine acılan davada, itiraz konusu kuralın Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme iptali ve yururluğunun durdurulması icin başvurmuştur.
II- İTİRAZIN GEREKCESİ
Başvuru kararının gerekce bolumu şoyledir:
?ANAYASAYA AYKIRILIK NEDENLERİ :
a) İtiraz Konusu Kanun Hukmunun Anlam ve Kapsamı

Olaya uygulanacak olan 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesinin 1. fıkrasındaki duzenleme ile 2802 sayılı HÂkimler ve Savcılar Kanununun 68 inci maddesinin ikinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerine gore verilmiş yer değiştirme cezaları ve 69 uncu maddesine gore verilmiş meslekten cıkarma cezaları haric olmak uzere hÂkim ve savcı olanlar hakkında 23.4.1999 tarihinden 14.2.2005 tarihine kadar işlenmiş fiillerden dolayı verilmiş disiplin cezaları butun sonucları ile affedilmiştir.
Halen Bilecik Cumhuriyet Savcısı olan davacıya Şebinkarahisar Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanması sonucu aldığı ceza nedeniyle verilen yer değiştirme cezası konu itibariyle 5525 sayılı Kanun'un kapsamına alınan disiplin cezaları arasında olmakla birlikte cezaya neden olan fiil 23.4.1999 tarihinden once işlenmesi nedeniyle zaman itibariyle anılan Kanunun hukmunun kapsamına girmemektedir.
3.9.1999 tarihli ve 23805 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yururluğe giren uygulanma imkanı kalmadığı icin 2.5.2007 tarih ve 26510 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5637 sayılı Kanun'un 1. maddesi ile yururlukten kaldırılan 4455 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesi ile 23 Nisan 1999 tarihinden once işlenmiş, 2802 sayılı HÂkimler ve Savcılar Kanununun 68 inci maddesinin (e) ve (f) bentlerine ve 69 uncu maddesinin bir ila dorduncu fıkralarına gore verilmiş yer değiştirme veya meslekten cıkarma ile mulga 2556 sayılı HÂkimler Kanununun 92 nci maddesinin bir, iki, dort ve altıncı fıkralarına gore verilmiş meslekten cıkarma cezaları haric olmak uzere hÂkim ve savcı olanlar hakkında verilmiş disiplin cezaları butun sonucları ile affedilmiştir.
Davacının sicilden silinmesini istediği yer değiştirme disiplin cezasına konu fiil 23 Nisan 1999 tarihinden once işlendiği icin zaman bakımından 4455 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un kapsamına girmekle beraber soz konusu disiplin cezası 2802 sayılı HÂkimler ve Savcılar Kanunu'nun 69/2 maddesi delaletiyle 68. madde uyarınca verildiği icin konu bakımından anılan 4455 sayılı Kanun'un kapsamına girmemektedir.
5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un genel gerekcesinde, memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin disiplin cezalarının affedilmesine yonelik olarak 25.12.1985 tarihli ve 3249 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun, 18.06.1992 tarihli ve 3817 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun ve son olarak 28.08.1999 tarihli ve 4455 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un yururluğe girdiği ve 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'a ait tasarının da anılan af kanunlarında yer alan hukumlere paralel olarak hazırlandığı belirtilmiştir.

2802 sayılı HÂkimler ve Savcılar Kanunu'nun 69/2 maddesi delaletiyle 68. madde uyarınca davacıya verilen yer değiştirme cezasını gerektiren fiili farklı zamanlarda işleyen iki kişiden birinin af kapsamına girmesine diğerinin girmemesine neden olmasından dolayı 3249 sayılı, 3817 sayılı ve 4455 sayılı kanunlarda yer alan hukumlere paralel duzenlemeler getirmek amacıyla cıkartılan 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesinin 1. fıkrasında yer alan ?... 23.04.1999 tarihinden...? ibaresinin Anayasanın 2. ve 10. maddelerine aykırı olduğu kanaatine varılmıştır.
b) Anayasanın 2. Maddesi Yonunden Değerlendirme
Anayasanın 2. maddesinde ?Turkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı icinde, insan haklarına saygılı, Ataturk milliyetciliğine bağlı, başlangıcta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.? hukmune yer verilmektedir. Hukuk devleti, insan haklarına saygılı ve bu hakları koruyucu, adil bir hukuk duzeni kuran ve bunu surdurmekle kendini yukumlu sayan butun eylem ve işlemleri ile eşitlik ve hakkaniyeti gozeten devlettir. Bu bağlamda yasa koyucunun yasal duzenlemeler yaparken takdiri, sınırsız ve keyfi olmayıp hukuk devleti ilkeleriyle sınırlıdır.
Yasa koyucu 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'u yaparken daha onceleri yururluğe giren af kanunları ile af kapsamına giren disiplin cezaları bakımından hem zaman hem de konu bakımından paralellik başka bir ifadeyle birbirini tamamlamayı amaclamış olup bu hususa da 5525 sayılı Kanunu'nun genel gerekcesinde de yer verdiği halde 1995 ve 1996 yıllarında işlenen fiiller nedeniyle 2802 sayılı Yasanın 69/2 maddesi delaletiyle 68. maddesi uyarınca verilen ve 4455 sayılı Kanun'un zaman bakımından kapsamına giren ve fakat konu bakımından kapsamına girmeyen disiplin cezasının 4455 sayılı Yasayla paralellik oluşturmak amacıyla cıkartılan 5525 sayılı Kanun'un konu bakımından kapsamına girmesi ve fakat zaman bakımından kapsamına girmemesi kanun koyucunun iki yasa arasındaki paralellik oluşturma amacına aykırılık oluşturmaktadır. Ayrıca bu durum davacının aldığı cezanın aynısı ile cezalandırılan kişinin aldığı disiplin cezasına konu fiilin yalnızca 23.04.1999 tarihinden sonra işlenmesi nedeniyle affedilmesi sonucunu doğururken aynı fiili 23.04.1999 tarihinden once işleyen davacının aldığı disiplin cezasının affedilmemesi sonucu doğuracağından Anayasanın 2. maddesine aykırılık oluşturacaktır.
c) Anayasanın 10. Maddesi Yonunden Değerlendirme
Anayasanın 10. maddesinde; herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi duşunce, felsefi inanc, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gozetilmeksizin kanun onunde eşit olduğu, hicbir kişiye, aileye, zumreye veya sınıfa imtiyaz tanınamayacağı, Devlet organları ve idare makamları butun işlemlerinde kanun onunde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda olduğu duzenlenmiştir.
Anayasanın 10. maddesinde duzenlenen ?kanun onunde eşitlik ilkesi? ile bireylerin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi duşunce, felsefi inanc, din, mezhep ve benzeri ayrımlar gozetilmeksizin eşit olduğu ve eşit muameleye tabi tutulması gerekmektedir. ?Kanunun onunde eşitlik ilkesi? hukuksal durumları benzer olan bireyler icin soz konusudur. Bu ilke ile yasa onunde eşitlik yani hukuksal eşitlik ongorulmektedir. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasalarca aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak ve kişilere yasa karşısında ayrım yapılmasını ve ayrıcalık yapılmasını onlemektir. Bu ilkeye, aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak yasa karşısında eşitliğin ciğnenmesi yasaklanmıştır. Durum ve konumlarındaki ozellikler, kimi kişiler ya da topluluklar icin değişik kuralları gerekli kılabilir. Ozellikle aykırılıklara dayandığı icin haklı olan nedenler, ayrı duzenlemeyi eşitlik ilkesine aykırı değil, gecerli kılar. Anayasanın amacladığı eylemli değil, hukuksal eşitliktir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar ayrı kurallara tabi tutulursa Anayasanın ongorduğu eşitlik ilkesi ciğnenmiş olmaz. Kişisel nitelikleri ve durumları ozdeş olanlar icin yasalarla değişik kurallar konulamaz. Ancak aynı hukuksal durumda olanlar icin kamu yararına dayanılarak farklı kurallar getirilmesinde, eşitlik ilkesine aykırılık yoktur.
2802 sayılı Yasanın 69/2 maddesi delaletiyle 68. maddesi uyarınca verilen yer değiştirme cezalarının af edilmesi bakımından fiilin işlendiği tarih baz alınmak suretiyle yapılan ayrım nitelik ve durumları ozdeş olan kişilere farklı uygulama yapılmasını sağlamaya yeterli ve haklı bir neden olmadığı bu nedenle itiraza konu 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesinin 1. fıkrasında yer alan ?... 23.04.1999 tarihinden ...? ibaresinin eşitlik ilkesini duzenleyen Anayasanın 10. maddesine aykırılık oluşturmaktadır.
SONUC :
1- Mahkememizce bakılmakta olan iş bu davada; Danıştay Onikinci Dairesi'nin 10.10.2008 tarih ve E: 2008/1516, K:2008/5054 sayılı bozma kararına uyulmasına,
2- Turkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 152. ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 28. maddesi uyarınca, yukarıda acıklanan nedenlerle, davanın cozumunde doğrudan etkisi bulunan 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesinin 1. fıkrasında yer alan ?...23.04.1999 tarihinden...? ibaresinin Anayasanın 2. ve 10. maddelerine aykırı olduğu kanısına varılması uzerine bu duzenlemenin iptali istemiyle konunun Anayasa Mahkemesi'ne intikal ettirilmesine, Kanun hukmunun uygulanması halinde telafisi guc zararlar doğabileceğinden, oncelikle yururluğunun durdurulması isteminde bulunulmasına, bu kararla birlikte dava dosyasının onaylı bir orneğinin Anayasa Mahkemesi'ne gonderilmesine ve Anayasa Mahkemesi'nin bu konuda vereceği karara kadar davanın geri bırakılmasına, Anayasa Mahkemesi'nce beş ay icinde bir karar verilmemesi durumunda davaya kaldığı yerden devam edilmesine, 04/02/2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.?
III- YASA METİNLERİ
A- İtiraz Konusu Yasa Kuralı
22.6.2006 gunlu, 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un itiraz konusu ibareyi de iceren 1. maddesi şoyledir:
?Devletin şahsiyetine karşı işlenen suclarla basit veya nitelikli zimmet, irtikÂp, ruşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kotuye kullanma, dolanlı iflas gibi yuz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suclar veya istimal ve istihlÂk kacakcılığı dışında kalan kacakcılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını acığa vurma sucları sebebiyle gorevleriyle surekli olarak ilişik kesilmesi sonucunu doğuran disiplin cezaları ile 2802 sayılı HÂkimler ve Savcılar Kanununun 68 inci maddesinin ikinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerine gore verilmiş yer değiştirme cezaları ve 69 uncu maddesine gore verilmiş meslekten cıkarma cezaları ile emniyet hizmetleri sınıfına dahil personel ile carşı ve mahalle bekcileri hakkında verilen meslekten cıkarma cezaları haric olmak uzere; kanun, tuzuk ve yonetmelikler gereğince memurlar ve diğer kamu gorevlileri ile bu gorevlerde bulunmuş olanlar hakkında 23/4/1999 tarihinden 14/2/2005 tarihine kadar işlenmiş fiillerden dolayı verilmiş disiplin cezaları butun sonucları ile affedilmiştir.
23/4/1999 tarihinden 14/2/2005 tarihine kadar işlenen ve af kapsamına giren disiplin cezalarının verilmesini gerektiren fiillerden dolayı, ilgililer hakkında disiplin soruşturma ve kovuşturması yapılmaz; devam etmekte olan disiplin soruşturma ve kovuşturmaları işlemden kaldırılır; kesinleşmiş olan disiplin cezaları uygulanmaz.
Disiplin cezaları affedilenlerin sicil dosyalarındaki bu disiplin cezalarına dair kayıtlar, ilgililerin muracaatı aranmaksızın hukumsuz kalır ve dosyalarından cıkarılır.
Disiplin cezalarının affı ilgililere gecmiş sureler icin ozluk hakları ve parasal yonden herhangi bir talep hakkı vermez.?
B- Dayanılan Anayasa Kuralları
Başvuru kararında Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İctuzuğu'nun 8. maddesi uyarınca, Haşim KILIC, Osman Alifeyyaz PAKSUT, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALCIN, Mehmet ERTEN, A. Necmi OZLER, Serdar OZGULDUR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Zehra Ayla PERKTAŞ'ın katılımlarıyla 7.5.2009 gunu yapılan ilk inceleme toplantısında dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, yururluğu durdurma isteminin esas inceleme aşamasında karara bağlanmasına oybirliğiyle karar verilmiştir.
V- ESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu Yasa kuralı, dayanılan Anayasa kuralları, bunların gerekceleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği goruşulup duşunuldu:
İtiraz başvurusunda, davacının sicilden silinmesini istediği disiplin cezasının konusunun 2802 sayılı HÂkimler ve Savcılar Kanunu'nun 69. maddesinin ikinci fıkrası delaletiyle 68. maddesi uyarınca verilen yer değiştirme cezası olduğu, 23.4.1999 tarihinden once işlendiği, zaman bakımından 28.8.1999 gunlu 4455 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'a tÂbi olmasına rağmen, bu disiplin cezasının Yasa'nın kapsamı dışında bırakılması nedeniyle affa uğramadığı, 5525 sayılı Yasa'da ise bu yer değiştirme cezalarının affı 4455 sayılı Yasa'nın uygulanmasının sona erdiği 23.4.1999 tarihinden itibaren hukum ve sonuclarını doğurduğundan daha once verilen disiplin cezalarını kapsamadığı, bu durumun 5525 sayılı Yasa'nın genel gerekcesinde belirtildiğinin aksine 4455 sayılı Yasa ile paralellik oluşturma amacına aykırılık oluşturduğu, aynı fiili farklı zamanlarda işleyen hÂkim ve Cumhuriyet savcıları icin fiilin işlendiği tarih esas alınmak suretiyle yapılan ayrımın nitelik ve durumları ozdeş olan kişilere farklı uygulama yapılmasını sağlamaya yeterli ve haklı bir neden olmadığından, itiraz konusu ibarenin Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı olduğu ileri surulmuştur.
Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, insan haklarına dayanan, bu hak ve ozgurlukleri koruyup guclendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk duzeni kurup bunu geliştirerek surduren, Anayasa'ya aykırı tutum ve davranışlardan kacınan, hukuku tum devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve yasalarla kendini bağlı sayan, yargı denetimine acık, Anayasa'nın ve yasaların ustunde yasa koyucunun da bozamayacağı temel hukuk ilkelerin bulunduğu bilincinde olan devlettir.
5525 sayılı Yasa'nın 1. maddesiyle, 2802 sayılı Yasa'nın 68. maddesinin ikinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerine gore verilmiş yer değiştirme cezaları ile 69. maddesine gore verilen meslekten cıkarma cezaları haric olmak uzere 69. maddenin ikinci fıkrası gereğince 23.4.1999 il 14.2.2005 tarihleri arasında işlenmiş fiillerden dolayı meslekten cıkarma cezası yerine yer değiştirme cezası alanlar aftan yararlanabilecektir. 4455 sayılı Yasa'nın 1. maddesinde ise, 23.4.1999 tarihinden once 2802 sayılı Yasa'nın 69. maddesinin ikinci fıkrasında ongorulen durumlarda meslekten cıkarma cezası yerine yer değiştirme cezası alanlar affın kapsamı dışında tutulmuştur.
Anayasa'nın 87. maddesine gore genel ve ozel af icin karar vermek TBMM'nin gorev ve yetkileri icinde olup, affın niteliklerinden ve sonuclarından bahsedilmemiş, bu husus yasa koyucunun takdirine bırakılmıştır. Bundan dolayı yasa koyucunun, Anayasal ilkelere bağlı kalmak koşuluyla affın hukuki sonuclarını ve etkisini bir yana bırakarak af yasasının kapsadığı fiilleri ve sucları, aftan yararlanacak olanları ve affın uygulanacağı donemi belirleme yetkisi bulunmaktadır. Her af yasasını uygulandığı kendi donemi icinde değerlendirmek gerekeceğinden, toplumun gelişmesine, gereksinimlerine, belirli bir cezadan beklenen yararın gercekleşmiş sayılmasına gore affın kapsamına girecek fiiller ve bundan yararlanacak olanlar veya aftan yararlanma sureleri farklılıklar gosterebilir. Yasa koyucunun af konusundaki takdir yetkisi nedeniyle, hÂkim ve Cumhuriyet savcılarının 23.4.1999 il 14.2.2005 tarihleri arasında işledikleri eylemlerinden dolayı 2802 sayılı Yasa'nın 69. maddesi gereğince verilen yer değiştirme disiplin cezaları icin 5525 sayılı Yasa'dan yararlandırılmaları hukuk devleti ilkesine aykırı gorulmemiştir.
Acıklanan nedenlerle kural Anayasa'nın 2. maddesine aykırı değildir. İtiraz isteminin reddi gerekir.
Kuralın Anayasa'nın 10. maddesiyle ilgisi gorulmemiştir.
VI- YURURLUĞUN DURDURULMASI İSTEMİ
22.6.2006 gunlu, 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesinin birinci fıkrasında yer alan ??23.4.1999 tarihinden?? ibaresine yonelik iptal istemi 28.1.2010 gunlu, E.2009/20, K.2010/23 sayılı kararla reddedildiğinden, bu ibareye ilişkin YURURLUĞUN DURDURULMASI İSTEMİNİN REDDİNE, 28.1.2010 gununde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
VII- SONUC
22.6.2006 gunlu, 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Gorevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun'un 1. maddesinin birinci fıkrasında yer alan ?? 23/04/1999 tarihinden ?? ibaresinin Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, 28.1.2010 gununde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.