28 Aralık 2013 CUMARTESİ
Resmi Gazete
Sayı : 28865
YUKSEK SECİM KURULU KARARI
Yuksek Secim Kurulu Başkanlığından:
Karar No: 605
K A R A R
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Secimi Hakkında Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasında yer alan; "Mahalli idareler secimleri beş yılda bir yapılır. Her secim doneminin beşinci yılındaki 1 Ocak gunu secimin başlangıc tarihidir. Aynı yılın Mart ayının son Pazar gunu oy verme gunudur." hukmune istinaden, mahalli idareler secimleri 30 Mart 2014 Pazar gunu yapılacaktır.

Turkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 79. maddesi; "Secimlerin başlamasından bitimine kadar, secimin duzen icinde yonetimi ve durustluğu ile ilgili butun işlemleri yapma ve yaptırma" gorevi genel olarak Yuksek Secim Kuruluna verilmiş, radyo ve televizyon yayınlarının ve yazılı, sozlu ve gorsel basının toplum uzerinde onemli bir rolu olduğu kabul edilerek, 298 sayılı Secimlerin Temel Hukumleri ve Secmen Kutukleri Hakkında Kanun'un 55/A ve 55/B maddelerinde gerekli hukumlere yer verilmiş, ayrıca 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un ilgili maddeleri uyarınca;
Her donemde olduğu gibi secimlerin ozgur ve adil bir ortamda yapılmasında, demokratik siyasi hayatın vazgecilmez unsuru olan siyasi partilerin kendilerini halka anlatmalarında onemli bir payı olan basın ve yayın kuruluşlarının yayın ilkeleri ile bu kuruluşların bilgi toplamada ve halkı bilgilendirmede onemli rolleri, katkıları dikkate alınarak kamu kurum ve kuruluşlarınca kanuni imkanlardan yararlandırılması hususu ile;
Secim kanunları ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 30. maddesinde; "Secim donemlerindeki yayınlara ilişkin usul ve esaslar Yuksek Secim Kurulu tarafından duzenlenir." hukmu de esas alınarak;
30 Mart 2014 Pazar gunu yapılacak olan mahalli idareler secimlerinin 1 Ocak 2014 olan başlangıc tarihinden bitimine kadar olan donemde, basın ve yayın kuruluşlarının yayın ilkelerinin belirlenerek karara bağlanması amacıyla Kurulumuzun 14/9/2013 tarih, 2013/374 sayılı kararı ile oluşturulan Komisyon, yaptığı calışmaları tamamlayarak konu hakkında duzenlediği karar taslağını Kurulumuza sunmuş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GORUŞULUP DUŞUNULDU:

Ulusal iradenin sağlıklı ve serbest bicimde oluşabilmesi amacıyla Anayasa'nın 79. maddesi; secimlerin yargı yonetim ve denetimi altında yapılmasını kurala bağlamış; secimlerin başlamasından bitimine kadar, secimin duzen icinde yonetimi ve durustluğu ile ilgili butun işlemleri yapma ve yaptırma, secim konularıyla ilgili butun yolsuzlukları, şikayet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama gorevi Yuksek Secim Kuruluna verilmiştir.
Demokratik toplum duzeni gereklerine uygun bir secimin yapılabilmesi, oy verme gununden once siyasi partilerin ve bağımsız adayların ozgur, eşit, serbest bicimde kendilerini topluma tanıtmalarına, program ve projeleriyle yarışmalarına olanak sağlayan bir ortamın oluşturulması koşuluna bağlıdır. Nitekim demokratik secim icin gerekli ortamın oluşturulabilmesi amacıyla secimin başlangıcı olarak belirlenen tarihten oy verme gunune kadar gecen sureyi kapsayan secim doneminde uygulanacak usul ve esaslar ilgili kanunlarda duzenlenmiştir.
Kamuoyunu etkileyip, yonlendirebilmeleri nedeniyle radyo ve televizyon yayınları, secim doneminde daha ayrıntılı ve ozenle uygulanması gereken usul ve esaslara tabi tutulmuştur. 298 sayılı Secimlerin Temel Hukumleri ve Secmen Kutukleri Hakkında Kanun ile 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun radyo ve televizyon, basın, iletişim aracları ve internet yayınları ile ilgili duzenlemeleri icermektedir.
6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un;
"Secim donemlerinde yayınlar" başlıklı 30. maddesinin;

Birinci fıkrasında; "Secimlerle ilgili olarak secim donemlerinde yapılan yayınlara ilişkin usul ve esaslar Yuksek Secim Kurulu tarafından duzenlenir."
İkinci fıkrasında; "Ust Kurul, medya hizmet sağlayıcılarının secim donemlerindeki yayınlarını Yuksek Secim Kurulunun kararları doğrultusunda izler, denetler ve değerlendirir."
Ucuncu fıkrasında; "26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Secimlerin Temel Hukumleri ve Secmen Kutukleri Hakkında Kanun'un 149/A maddesinde duzenlenen hukumler, Yuksek Secim Kurulu kararlarını muteakip Ust Kurulca yerine getirilir."
"Turkiye Radyo-Televizyon Kurumunun yukumluluğu" başlıklı 45. maddesinin;
Birinci fıkrasında; 8. maddede belirtilen yayın ilkeleri ile bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi duzenleyen hukumleri, Turkiye Radyo-Televizyon Kurumu yayınları hakkında da uygulanır."
İkinci fıkrasında; "Soz konusu yukumluluğun yerine getirilmemesi halinde, Turkiye Radyo-Televizyon Kurumu ihlalin niteliği acıkca belirtilerek Ust Kurulca uyarılır ve yukumluluğun gereğinin yerine getirilmesi ilgili Bakanlığa bildirilir."
hukumlerine yer verilmiştir.
298 sayılı Secimlerin Temel Hukumleri ve Secmen Kutukleri Hakkında Kanun'un 55/A maddesinin;
Birinci fıkrasında; "Secimlerin başlangıc tarihinden oy verme gununun bitimine kadar ozel radyo ve televizyon kuruluşları, yapacakları yayınlarda 2954 sayılı Turkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nun 5, 20, 22 ve 23. maddeleri ile 31. maddesinin ikinci fıkrası hukumlerine tabidir."
İkinci fıkrasında; "Secimin başlangıc tarihinden itibaren oy verme gununden onceki yirmi dort saate kadar olan surede, siyasi partiler veya adaylar radyo ve televizyonlarda birlikte veya ayrı ayrı acık oturum, roportaj, panel gibi programlara katılarak goruşlerini acıklayabilirler. Siyasi partiler veya adayların acık veya kapalı yer toplantıları, radyo ve televizyonlarda canlı olarak yayınlanabilir."
hukumleri yer almakta olup,
Turkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ile ozel radyo ve televizyonlar yukarıdaki fıkra hukumlerine gore secime katılan siyasi partiler ve adayları birlikte veya ayrı ayrı acık oturum, roportaj, panel gibi programlara katılarak goruşlerini acıklama imkanı sağlarken, secim hukukunun temel ilkeleri olan eşitlik, durustluk, serbestlik ilkelerine uymak zorundadır.
"Basın, iletişim aracları ve internette propaganda" başlıklı değişik 55/B maddesinin;
Birinci fıkrasında; "Secime katılan siyasi partiler ve bağımsız adaylar, secim propaganda suresinin sona ermesine kadar, yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi acarak sozlu, yazılı veya goruntulu propaganda yapabilirler."
İkinci fıkrasında; "Vatandaşların, elektronik posta adreslerine gonderilecek mesajlarla, taşınabilir veya sabit telefonlarına sesli, goruntulu veya yazılı mesaj gondermek suretiyle propaganda yapılamaz. Ancak, siyasi partilerin kendi uyelerine gonderdiği sesli, goruntulu veya yazılı mesajlar her zaman serbesttir."
Ucuncu fıkrasında; "Oy verme gununden onceki on gunluk surede, yazılı, sozlu ve gorsel basın ve yayın aracları ile kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla bir siyasi partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek bicimde yayın yapılması ve herhangi bir surette dağıtımı yasaktır. Bu surenin dışında yapılacak yayınların; tarafsızlık, gerceklik ve doğruluk ilkelerine uygun olması şarttır. Kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yayınlanması sırasında, araştırmanın hangi kuruluş tarafından yapıldığının, denek sayısının, araştırmanın kim tarafından finanse edildiğinin acıklanması zorunludur."
Dorduncu fıkrasında; "Bu madde hukumlerine gore yapılacak propagandaların ve yayınların ilkeleri Yuksek Secim Kurulunca belirlenir."
kuralları yer almıştır.
Gorulduğu gibi, anılan Kanun hukumleriyle radyo ve televizyon yayınları ile basın ve iletişim araclarının tabi tutulduğu usul ve esaslar, secim doneminde son yirmi dort saat, oy verme gununden onceki on gunluk sure ile diğer bolumu icin ayrı ayrı duzenlenmiştir.
2954 sayılı Turkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nun 5. maddesi ve 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 8. maddesi, radyo ve televizyon kuruluşlarının uymakla yukumlu oldukları yayın hizmet ilkelerini ayrıntılı bicimde saptamıştır. Soz konusu yayın ilkeleri, secim hukukunun temel ilkeleri olan eşitlik, serbestlik, durustluk ilkelerini de kapsamakta; titizlikle uygulanmaları halinde, radyo ve televizyon yayınlarının secimlerin demokratik bir ortamda gercekleşmesine katkı sağlayacaktır.
Radyo ve televizyon kuruluşları, oy verme gununden onceki yirmi dort saat dışındaki secim doneminde 2954 ve 6112 sayılı Kanunlarda belirtilen ilkelere titizlikle uymak suretiyle yayınlarını surdurebileceklerdir.
Basın, iletişim aracları ve internet uzerinden yapılan yayınlarla ilgili 298 sayılı Kanun'un 55/B maddesi ile 2954 ve 6112 sayılı Kanunlarda ongorulen duzenlemeler karşısında, soz konusu yazılı basın, iletişim aracları ve internet uzerinden yapılan yayınların, secim hukukunun temel ilkeleri olan eşitlik, serbestlik, durustluk ilkelerine uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir.
Kurulumuzca, secim doneminin belirtilen bolumuyle ilgili olarak bu donemin ozellikleri goz onune alınmak suretiyle aşağıda yazılı yasal duzenlemelerde yer alan bazı kural ve ilkelerin radyo ve televizyon kuruluşları ile yazılı, sozlu ve gorsel basına duyurulması gerekli gorulmektedir.
A- Turkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ile Ozel Radyo ve Televizyon Kuruluşları Yayınlarında;
1- Radyo ve televizyon kuruluşları, tek yonlu, taraf tutan yayınlar yapamazlar. Bu kuruluşlar yayınlarında demokratik kurallar cercevesinde siyasi partiler arasında fırsat eşitliğini sağlamak zorundadırlar.
2- Yayınlarında adalet ve tarafsızlığa, yasalara uygun davranmakla yukumlu olan kuruluşlar, ırk, cinsiyet, sosyal sınıf veya dini inancları esas alarak yayın yapamazlar.
3- Secimin başlangıc tarihinden itibaren oy verme gununden onceki yirmi dort saate kadar olan surede, siyasi partiler veya adaylar radyo ve televizyonlarda birlikte veya ayrı ayrı acık oturum, roportaj, panel gibi programlara katılarak goruşlerini acıklayabilirler. Siyasi partiler veya adayların acık veya kapalı yer toplantıları, radyo ve televizyonlarda canlı olarak yayınlanabilir. Son yirmi dort saatte bu tur yayın ve toplantılar yayınlanamaz.
B-Basın iletişim aracları ve internet yayınlarında;
1- Secime katılan siyasi partiler ve bağımsız adaylar, secim propaganda suresinin sona ermesine kadar, yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi acarak sozlu, yazılı veya goruntulu propaganda yapabilirler.
2- Secime katılan siyasi partiler ve bağımsız adaylar, vatandaşların, elektronik posta adreslerine gonderilecek mesajlarla, taşınabilir veya sabit telefonlarına sesli, goruntulu veya yazılı mesaj gondermek suretiyle propaganda yapamazlar. Ancak, siyasi partilerin kendi uyelerine gonderdiği sesli, goruntulu veya yazılı mesajlar her zaman serbesttir.
3- Oy verme gununden onceki on gunluk surede, yazılı, sozlu ve gorsel basın ve yayın aracları ile kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla bir siyasi partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek bicimde yayın yapılması ve herhangi bir surette dağıtımı yasaktır.
4- Secimin başlangıc tarihinden oy verme gununden onceki on gunluk sureye kadar yapılacak yayınların; tarafsızlık, gerceklik ve doğruluk ilkelerine uygun olması şarttır. Kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yayınlanması sırasında, araştırmanın hangi kuruluş tarafından yapıldığının, denek sayısının, araştırmanın kim tarafından finanse edildiğinin acıklanması zorunludur.
S O N U C: Acıklanan nedenlerle;
1 Ocak 2014 tarihinden itibaren başlayan secim doneminde;
1- Turkiye Radyo Televizyon Kurumu ile ozel radyo ve televizyon kuruluşları secimin başlangıc tarihi olan 1 Ocak 2014 tarihinden oy verme gununun bitimine kadar yapacakları yayınlarda;
a) 2954 sayılı Turkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nun 5. maddesinde ongorulen genel yayın esasları ile 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinde yer alan yayın hizmet ilkelerine titizlikle uymaları gerektiğine,
b) Tarafsızlık, gerceklik, doğruluk ilkelerine uygun davranmakla yukumlu radyo ve televizyon kuruluşları ile yazılı, sozlu ve gorsel basının, tek yonlu, taraf tutan yayınlar yapamayacaklarına, bu kuruluşların yayınlarında demokratik kurallar cercevesinde siyasi partiler arasında fırsat eşitliğini sağlamak zorunda olduklarına,
c) Yayınlarında adalet ve tarafsızlığa, kanunlara uygun davranmak zorunluluğu bulunan anılan kuruluşların, ırk, cinsiyet, sosyal sınıf veya dini inancları da esas alarak yayın yapamayacaklarına,
d) Siyasi parti ve adayların radyo ve televizyon kanalları ile yazılı, sozlu ve gorsel basında yapacakları propagandalarda, Turkce kullanmalarının esas olacağına,
e) Herhangi bir yayının banttan internet ortamında web yayını olarak halka izlettirilmesi durumunda ise, mevcut yayının internet ortamında Turkiye'nin hatta dunyanın her tarafından bu siteye internet aracılığı ile girilerek izlenmesi mumkun olabileceğinden, verici aracılığı ile yayın propaganda yasaklarına aykırı hareket edilerek halka izlettirilmesi halinde erişimi engelleme kararı verilerek gereği icin erişim sağlayıcılarına bildirilme gorevinin itirazın yapıldığı yer ilce secim kurulu başkanlığına ait olduğuna,
f) Siyasi partiler veya adayların oy verme gununden onceki yirmi dort saate kadar olan surede radyo ve televizyonlarda birlikte veya ayrı ayrı acık oturum, roportaj, panel gibi programlara katılarak goruşlerini acıklayabileceklerine, siyasi partiler veya adayların acık veya kapalı yer toplantılarının radyo ve televizyonlarda canlı olarak yayınlanabileceğine, son yirmi dort saat icinde benzeri program ve toplantıların yayınlanamayacağına,
g) Secim donemi icinde, ozel tanıtıcı programların (Ulusa sesleniş, millete hizmet yolunda vb. konuşmaları) banttan veya canlı olarak yayınlanamayacağına,
2- Secime katılan siyasi partiler ve bağımsız adayların, secim propaganda suresinin sona ermesine kadar, yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi acarak sozlu, yazılı veya goruntulu propaganda yapabileceklerine,
3- Vatandaşların, elektronik posta adreslerine, taşınabilir veya sabit telefonlarına sesli, goruntulu veya yazılı mesaj gonderilemeyeceğine, ancak, siyasi partilerin kendi uyelerine gonderdiği sesli, goruntulu veya yazılı mesajların her zaman serbest olduğuna,
4- Oy verme gununden onceki on gunluk surede, yazılı, sozlu ve gorsel basın ve yayın aracları ile kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla bir siyasi partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek bicimde yayın ve herhangi bir surette dağıtımının yapılamayacağına, bu surenin dışında yapılacak yayınların; tarafsızlık, gerceklik ve doğruluk ilkelerine uygun olmasına, kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yayınlanması sırasında, araştırmanın hangi kuruluş tarafından yapıldığının, denek sayısının, araştırmanın kim tarafından finanse edildiğinin acıklanmasının zorunlu olduğuna,
5- Turkiye Radyo Televizyon Kurumu ile ulusal duzeyde yayın yapan butun ozel radyo ve televizyon kanalları ayrım gozetilmeden izlenerek yayın ilkelerine aykırılığının tespiti halinde duzenlenecek raporların, secim donemi icinde Radyo ve Televizyon Ust Kurulunca değerlendirilip, her haftanın perşembe gunleri saat 17.00'ye kadar Yuksek Secim Kurulu Başkanlığına sunulması gerektiğine,
6- 298 sayılı Kanun'un 149/A maddesi uyarınca Yuksek Secim Kurulu tarafından verilecek kararların tebliğini muteakip derhal Radyo ve Televizyon Ust Kurulunca uygulanmasına,
7- Yerel duzeyde yayın yapan radyo ve televizyon kanallarının yayın ilkelerine aykırılığının tespiti halinde ise, Radyo ve Televizyon Ust Kurulu tarafından duzenlenecek olan raporların, 298 sayılı Kanun'un 149/A maddesi cercevesinde yayın kuruluşunun merkezinin bulunduğu yer ilce secim kurulu başkanlığına bekletilmeden gonderilmesine,
8- Karar orneğinin;
a) Resmi Gazete'de yayımlanmasına,
b) Cumhuriyet başsavcılıklarına gonderilmek uzere Adalet Bakanlığına,
c) Radyo Televizyon Ust Kurulu Başkanlığına, Turkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Mudurluğune, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna,
d) Siyasi parti genel başkanlıklarına,
gonderilmesine,
9- Karar ozetinin Başkanlık duyurusu olarak Turkiye Radyo Televizyon Kurumunda (TRT) yayınlanmasına,
22/12/2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.