WWF-Turkiye Denizler ve Yaban Hayatı Program Muduru Ayşe Oruc:- "Deniz suyu sıcaklığı arttıkca yuvalama alanı genişleyebiliyor. Mesela iri başlı deniz kaplumbağası caretta carettalar icin en oncelikli yuvalama alanları Turkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'ken deniz suyu sıcaklığının artışıyla birlikte İtalya'da yuva sayısında artış tespit edildi"- "Adana'da, Akyatan deniz kaplumbağası yuvalama kumsalında calışıyoruz. Son 10 yılda yaptığımız calışmalar, kum sıcaklığının artmasıyla Akyatan kumsalından daha cok dişi birey ağırlıklı yavruların cıktığını gosteriyor" Dunya Doğayı Koruma Vakfı (WWF-Turkiye) Denizler ve Yaban Hayatı Program Muduru Ayşe Oruc, kuresel ısınma nedeniyle artan deniz suyu sıcaklığının deniz kaplumbağası yuvalama alanlarının genişlemesine, kum sıcaklıklarındaki artışın da dişi birey sayısında yukselişe neden olduğunu soyledi.
Tehlike altındaki deniz kaplumbağalarının yaşam koşullarını iyileştirmek ve bu konuda duyarlılık yaratmak amacıyla 2000 yılından bu yana 23 Mayıs, Dunya Kaplumbağa Gunu olarak kutlanıyor.
İklim değişikliğinin deniz kaplumbağaları uzerindeki etkileri hakkında AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Oruc, soz konusu etkilerin kısa vadede gozlemlenemediğini, bu nedenle cok uzun sure veri toplanması gerektiğini belirtti.
Deniz kaplumbağalarının yaşam alanı olarak ılıman denizleri tercih ettiğini anlatan Oruc, "Isınmayla birlikte su seviyelerinin yukselmesi ve kum sıcaklığının artması başlı başına deniz kaplumbağalarını etkileyen ana faktorler. Deniz suyu seviyesinin artmasıyla da yuvaların su altında kalma riski ortaya cıkıyor." dedi.
Kuresel ısınmaya bağlı olarak deniz suyu sıcaklığındaki artışın kaplumbağaların yaşam alanlarının Akdeniz'de batıya doğru genişlemesine neden olduğuna dikkati ceken Oruc, şoyle devam etti:
"Deniz suyu sıcaklığı arttıkca yuvalama alanı genişleyebiliyor. Mesela iri başlı deniz kaplumbağası caretta carettalar icin en oncelikli yuvalama alanları Turkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'ken deniz suyu sıcaklığının artışıyla birlikte İtalya'da yuva sayısında artış tespit edildi. Yuvalarda daha batıya doğru bir kayma goruluyor. Bizim Akdeniz kıyılarımızda tanımladığımız yuvalama alanlarımız var. Mesela Ege'de yuvalama kayıtları cıkıyor, beslenme alanları genişliyor. Canakkale kıyılarından, Kuzey Ege'den beslenme ile ilgili veri artışı var."
- "Kum sıcaklığı, yavruların cinsiyetiyle birebir ilişkili"
Adana Akyatan'daki yuvalama kumsalında yeşil deniz kaplumbağaları uzerine calışmalar yuruttuklerini bildiren Oruc, deniz kaplumbağalarında yavruların cinsiyetinin kum sıcaklığıyla birebir ilişkili olduğu bilgisini paylaştı.
Oruc, "Deniz kaplumbağaları yuvaya yumurta bıraktıkları zaman yuvalara belli bir sure icinde sıcaklık olcer denilen kucuk cihazlar yerleştiriyoruz. Yavrular cıktıktan sonra da bunları toplayıp bir bilgisayar programıyla yuvanın icindeki sıcaklık değişimini izliyoruz. Biz Adana'da, Akyatan deniz kaplumbağası yuvalama kumsalında calışıyoruz. Bizim son 10 yılda yaptığımız calışmalar, kum sıcaklığının artmasıyla Akyatan kumsalından daha cok dişi birey ağırlıklı yavruların cıktığını gosteriyor." diye konuştu.

Dunya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından deniz kaplumbağaları konusunda calışan uzmanlarla birlikte ortalama 20 yıllık bir surecte yapılan değerlendirmelerin sonuclarını paylaşan Oruc, şunları soyledi:
"Caretta caretta turu icin 2015 sonunda bir değerlendirme yapıldı. Son 20 yıl populasyonu değerlendirildi ve yuvalama esas alınarak yapılan ortalama birey calışmasında bu turle ilgili koruma calışmalarının pozitif bir etkisi olduğu ve bu nedenle de kırmızı listedeki durumunun 'tehlike altındaki tur' statusunden, 'hassas tur' statusune değiştirildiği yazılı olarak paylaşıldı. Bu, dunyada 10 kilit coğrafi bolgede yapılan bir calışmanın sonucu. Bunlardan biri de Akdeniz. Akdeniz'den de uzun donem yapılan calışmaların verisi paylaşıldı ancak butun sonuclar cok iyi. Bu, 'Koruma calışmalarını bırakalım.' anlamına gelmiyor. Koruma calışmalarına devam etmemiz gerekiyor cunku bunlar yaşam dongusunde uzun omurlu canlılar ve uzun donemde hayatlarıyla ilgili etkileri izleyebiliyoruz. Yeşil deniz kaplumbağası icin 'tehlike altındaki tur' statusu hala devam ediyor. Hatta Akdeniz'deki populasyonu kritik."
- İyi planlanmamış yapılaşma, balıkcılık faaliyetleri ve cevre kirliliği tehdit unsuru
Ses ve ışık kirliliği ile denizel ve karasal kirlilik gibi etkilerin de kaplumbağaların populasyonlarını olumsuz etkilediğine değinen Oruc, "Deniz kaplumbağalarının yaşamını tehdit eden ana faktorlerin başında iyi planlanmamış yapılaşma geliyor. Kıyı alanlarında yaşam alanlarının kaybı, yine bu kıyı alanlarında yoğunlaşan sanayi bolgeleri var. Aynı zamanda plastik kirliliği ve onunla birlikte balıkcılık faaliyetleri sırasında hedef dışı, tesadufi olarak ağlara veya diğer av arac gereclerine takılmalar da var." değerlendirmesini yaptı.
Birleşmiş Milletler Cevre Programı (UNEP) kapsamında hazırlanan ve kaplumbağaların plastik kirliliğinden nasıl etkilendiğini gosteren rapora atıfta bulunan Oruc, ozellikle caretta carettaların yaklaşık yuzde 35 oranında plastikten etkilendiğini gosteren bir veriye sahip olduklarını kaydetti.

Deniz kaplumbağalarının iklim değişikliğinin etkileri karşısında populasyonlarındaki sağlıklı dağılımının surdurulebilmesi icin dunyada bazı uygulamaların hayata gecirildiğini ifade eden Oruc, kumsallardaki ekosistemin dengesini bozmadan bitkilendirme yoluyla golgelikler oluşturulmasına ilişkin deneme calışmaları yurutulduğunu aktardı.
- Deniz kaplumbağaları deniz bitkileri icin sağlıklı bir buyume ortamı sağlıyor
Besin piramidindeki tum canlılar gibi deniz kaplumbağalarının da deniz ekosistemine onemli katkıları olduğunu işaret eden Oruc, sozlerini şoyle surdurdu:
"Yeşil deniz kaplumbağası deniz bitkileriyle besleniyor. Onu bir ceşit cim bicme makinesi gibi duşunebiliriz. Deniz bitkilerinin daha sağlıklı buyumesini sağlayabiliyor. Tabii bunu dengeli bir beslenme ve dağılımda soyleyebiliyoruz. Ayrıca mesela bizim kıyılarımızda yuva yapmayan ama Akdeniz'den geciş yapan deri sırtlı deniz kaplumbağası, deniz analarıyla besleniyor. Ozellikle yakıcı dediğimiz ve insan sağlığı icin zararlı gorduğumuz bazı deniz anası turlerini yiyor. Caretta caretta turu, deniz kabuklularıyla besleniyor ve oradaki dengeyi sağlıyor."
Deniz kaplumbağalarının korunması konusunda herkesin yapabileceği şeyler olduğunu vurgulayan Oruc, ozellikle Akdeniz kıyılarında tatil yapanların kumsalda şezlong ve şemsiyelerini yerleştirirken yuvalama alanlarının icinde olmadıklarına dikkat etmeleri ve kumsalda evcil hayvanlarını başıboş bırakmamaları uyarısı yaptı.

WWF-Turkiye'nin deniz kaplumbağalarının korunması icin yaptığı calışmalardan bahseden Oruc, sozlerini şoyle tamamladı:
"Turkiye'de deniz kaplumbağalarının korunması icin yapılan mevzuat calışmalarına teknik katkı vermek uzere calışmalarımıza devam ediyoruz. Urettiğimiz veriyi ilgili kamu kurumlarıyla paylaşıyoruz ve koruma icin oluşturulan mevzuata boylece katkı vermiş oluyoruz. Aynı zamanda farkındalık oluşturma calışmalarına onem veriyoruz. Bir turu ve yaşam alanını ne kadar iyi tanırsak koruma faaliyetlerimizi o derece genişletebiliyoruz."