Turkiye'nin ilk nukleer santralinde calışmalar 'tam gaz' suruyor. 1. Unite'si bu yıl tamamlanacak olan santralin Uretim ve İnşaat Organizasyon Direktoru Sezemin, "4 guc unitesinin işletilmesi sırasında butceye 50 milyar $ katkı sağlayacak" dedi
Turkiye'nin elektriğinin yuzde 10'unu karşılayacak Mersin'deki Akkuyu Nukleer Guc Santrali'nde (NGS) calışmalar dort koldan devam ediyor. Nukleer yakıtın nisanda sahaya teslim edildiği tesisin 1. Unite'si bu yıl tamamlanacak. 2. Unite'de kor tutucu kuruldu, reaktor bolumunun ve turbin binasının temel plakaları betonlandı.
3. Unite'de reaktor binası ve turbin binasının temelleri betonlandı. 4. Unite'de ise ana guc unitesi tesisleri icin kazı yapıldı. Turkiye'ye 50 milyar dolarlık katkı sağlayacak olan Akkuyu Nukleer A.Ş.'nin Uretim ve İnşaat Organizasyon Direktoru Denis Sezemin ile konuştuk.

560 BİNA İNŞA EDİLİYOR
Proje şu anda hangi aşamada?
Bu yıl, 1. Unite'deki inşaatı tamamlayacağız. Projemiz şu anda en aktif aşamasında. Sahada toplam 560 farklı bina ve tesis inşa edilecek. Nukleer santral calışanlarının işe başlamadan once eğitilip sertifikalandırılacağı eğitim merkezinin inşaatını da bu yıl tamamlayacağız.
Nisanda sahaya ulaşan yakıtın durumu nedir? Nasıl depolanıyor?
1. Unite icin yakıt, taze yakıt depolama tesisine yerleştirildi. Unite yuklenmeye hazır olduğunda, uzmanlar yakıtı reaktore yerleştirecek ve unitenin omrundeki en onemli aşama olan ve reaktorun kontrol edilebilir minimum guc seviyesine getirildiği fiziksel başlatma işlemi gercekleşecek.
MALİYETİN % 40'I GUVENLİKTEN
Gelecek yıl sahada neler olacak?
1. Unite'de reaktor binası kubbesinin beton dokme işlemini tamamladık. Bu yıl genel kurulum işlerini tamamlamamız ve guc aktarım tesislerinin, kara tesislerinin ve yardımcı binaların işletmeye alma oncesi operasyonların başlaması icin hazır olmasını sağlamamız gerekiyor.

Kullanılan teknolojinin ozellikleri neler?
Akkuyu NGS'de kullanılan VVER-1200 reaktor teknolojisi en cok aranan, guvenli, modern ve aynı zamanda kendini kanıtlamış bir teknoloji. Şu anda dunyada VVER-1200 reaktorlu 6 guc unitesi faaliyette. Uniteler en son guvenlik sınıfı olan "3+"ya ait. NGS'lerin maliyetinin yuzde 40'ı guvenlik sistemlerinden oluşuyor.
Akkuyu, dağlık alanda inşa edilen az sayıdaki nukleer santral projelerinden biri. İnşaatcılar, sahayı şekillendirmek icin cıkış yolu buldular: NGS'nin inşasında mayınlı kaya kullanılmasına izin veren sıfır arazi dengesi...

KURESEL ISINMA HESABI DAHİ YAPILDI
6 Şubat'taki deprem Mersin'de de hissedildi. Bolge deprem bolgesi. Tesiste boyle bir riske karşı ne gibi onlemler alınıyor? Akkuyu NGS unitelerinin reaktor binaları, MSK-64 olceğinde 9 buyukluğune kadar olan depremler, tsunamiler, kasırgalar ve bu faktorlerin kombinasyonları olmak uzere aşırı dış etkilere dayanacak şekilde tasarlandı. Santralde bugun dunyanın en guvenli reaktorleri olan Rus tasarımı VVER-1200 nesil 3+ reaktorleri kullanılacak.
Bunlar, aşırı yukler icin tasarlanmış bir muhafaza sistemine sahip. Muhafaza, bir dış betonarme duvar ve bir sızdırmazlık sağlayan ve 30 kPa'lık bir basınc yaratan bir şok dalgasının dış etkisine dayanabilen bir ic muhafaza kabuğundan oluşur. Bu amacla, kabuk 'on gerilmeli beton'dan yapılır. Beton, kabuğun icine gerilmiş metal kablolar yapıya ek monolitik guc vererek deprem sırasında da direncini artırır.
İnşaat sahasındaki bir dizi muhendislik koruma onlemi, Akkuyu NGS'yi yağış, camur akıntıları ve sellerin yanı sıra yukselen deniz seviyesinin etkilerinden koruyor. Akkuyu Ulusal Stres Testi Raporu'na gore, Akkuyu NGS tasarımı, santralin omru boyunca kuresel ısınmaya bağlı olarak kuresel deniz seviyesinin 1 metre yukselmesine karşı bir guvenlik marjı iceriyor.
Tasarım ayrıca kuresel deniz seviyesi yukselmesi, ruzgar dalgası oluşumu, gelgit, fırtına kabarması, barometrik etkiler ve mevsimsel su seviyesi dalgalanmaları gibi faktorlerin bir araya gelme olasılığını da dikkate alıyor. Santralin acık deniz hidrolik yapılarının etkisi dikkate alındığında, nukleer santral inşaat sahası bolgesindeki potansiyel bir tsunaminin maksimum yuksekliğinin 6.55 m'ye kadar cıkabileceği ve boyle bir tsunaminin her 10 bin yılda bir meydana gelme olasılığı olduğu hesaplandı.

50 MİLYAR DOLAR GELİR
Tesisin Turkiye ekonomisine katkısını hesapladınız mı? 4 guc unitesinin işletilmesi sırasında Turkiye butcesine yaklaşık 50 milyar dolar katkı sunulacak. Projenin toplam GSYH uzerindeki kumulatif etkisi bu tutarı aşacak. Santralin 60 yıllık omru boyunca Turkiye, elektrik satışından elde edilen gelirin bir kısmını alacak. Her bir unitenin işletmeye alınmasından 15 yıl sonra satıştan elde edilen net kar payının yuzde 20'si ekonomiye kazandırılacak.
26 BİN KİŞİ CALIŞIYOR
Akkuyu'da kac kişi calışıyor? Tesisin bolgeye ekonomik katkısı nedir? Akkuyu NGS projesi 26 binden fazla kişiye istihdam sağlıyor. Bu, bırakın bolgeyi, ulusal olcekte bile cok buyuk bir istihdam sayısı. Dort unitenin tamamı devreye girdiğinde, sadece işletme personeli olarak yaklaşık 4 bin kişiye istihdam sağlanacak. Bolgeye işci ve uzman akını, cozucu nufusunun artması ve dolayısıyla diğer sektorlerde de istihdam yaratılması anlamına geliyor. Bu da bolgedeki mal ve hizmetlere olan talebin artmasını, otel işletmeciliğinin gelişmesini sağlayacak.
YUZDE 40'INI TURK ŞİRKETLER YAPIYOR

Projede Turk şirketler ne kadar etkin? Turk şirketleri proje icin malzeme, ekipman ve hizmet tedarik ediyor, ceşitli inşaat ve montaj işlerini yurutuyor ve şantiye cevresinde ekipman taşıyor. Toplam proje işlerinin yaklaşık yuzde 40'ı Turk şirketleri tarafından gercekleştirilecek. Turk inşaatcılar ve tasarımcılar projeye onemli katkılarda bulunuyor. Kompleks, Turk ve Rus muhendislerin ortak calışması sonucunda tasarlandı. Turk endustrisi de projede aktif olarak yer alıyor, şantiyelerdeki inşaat malzemelerinin coğu Turk yapımı.
6.5 MİLYAR DOLARLIK YERLİ SİPARİŞ
Turk sanayisinin nukleer enerjiye ilgisi nasıl? Turk tedarikcileri projeye cekmeye ozel onem veriyoruz. Yerlileştirme surecini desteklemek icin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Akkuyu Nukleer A.Ş., TITAN2 IC ICTAŞ ve Turk Standartları Enstitusu'nden oluşan bir calışma grubumuz var. Projenin toplam yerlileştirme potansiyeli tahmini 6.5 milyar dolar. Bugune kadar 4.3 milyar dolar tutarında sipariş sozleşmeye bağlandı. Turk sanayisinin nukleer enerjiye olan ilgisi buyuk.

12.35 SENT İSTİKRARLI BİR FİYAT
Projede ilk 15 yıl icin belirlenen 12.35 sentlik alım fiyatına yonelik eleştiriler geldi. Nasıl değerlendiriyorsunuz? Rusya ile Turkiye arasındaki hukumetler arası anlaşmada bir kilovat (kilovatsaat) elektriğin maliyeti 12.35 sent. Bugun fiyat 18-20 sente kadar ulaşıyor ve sabit maliyet artık o kadar yuksek gorunmuyor. Ustelik kilovat başına 12.35 sent istikrarlı ve ongorulebilir bir fiyat.
SANTR AL NE DURUMDA?
1. UNİTE: Tum ana ekipmanların, kor tutucu, reaktor kabı, buhar jeneratorleri, ana sirkulasyon boru hattı, basınc kompansatoru, ic koruma kabuğu, kor soğutma sistemi montajı, turbin binasının catı kaplaması ve gezer vinc montajı tamamlandı.
2.UNİTE: Kor tutucu kuruldu, reaktor bolumunun ve turbin binasının temel plakaları betonlandı, İKK'nin beş katmanı monte edildi, reaktor kabı tasarım konumuna yerleştirildi ve reaktor şaftı kaplandı. Bu yıl 2'inci Unite'de ana sirkulasyon boru hattının kaynağına başlanacak.
3. UNİTE: Reaktor binası ve turbin binasının temelleri betonlandı, kor tutucu kuruldu ve koruma kabuğunun uc katmanı monte edildi. Ana binaların dış ve ic duvarları şu anda inşa ediliyor ve reaktor kuru muhafazası montaj icin hazır hale getiriliyor.
4. UNİTE: Ana guc unitesi tesisleri icin kazı tamamlandı ve reaktor binası icin temel plakası tamamlanmak uzere.
Betul ALAKENT