Sıfır kilometre arac tedarikinde yaşanan sıkıntıyla birlikte ikinci el arac pazarında ilk 6 ayda satışlar yuzde 100'e yakın arttı. Bu donemde fiyatlar da yuzde 90 yukseldi. İkinci el araca olan talep yedek parca ve servis sektorunde de hızlı bir buyume getirdi. 6.5 milyar dolara ulaşan pazarda doviz bazında yuzde 20'nin uzerinde buyume bekleniyor Başta cip krizi olmak uzere uretimdeki sıkıntılar nedeniyle dunya genelinde yaşanan sıfır arac tedarik sorunu ikinci el arac pazarını hareketlendirdi. Yılın ilk 6 ayında Turkiye'de ikinci el arac satışları yuzde 100'e yakın artış gosterdi.
İkinci el taşıtların yatırım aracı olarak on plana cıkması bu alanda fiyatların da yuzde 90'lara varan oranda artmasına yol actı. 2022'nin Mayıs ayında ortalama 303 bin TL olan C segmenti ikinci el otomobil fiyatları, bu yılın aynı doneminde 570 bin TL'nin uzerine cıktı. 2015 model Fiat Linea gibi yuzde 111 fiyat artışı yaşanan modeller de oldu.
Sıfır arac tedarikinde yaşanan sorunun devam etmesiyle fiyatların daha da yukarılara cıkması bekleniyor. Hem satışların artması hem de ikinci el araclara ekspertiz zorunluluğu getirilmesi, yedek parca ve bakım sektorunun de buyumesini tetikliyor. 6.5 milyar dolarlara ulaşan yedek parca sektorunun yuzde 20 buyumesi bekleniyor. Sektorde, bakım, vale, park hizmeti gibi alanlar da dahil edildiğinde işlem hacmi 17 milyar dolarlara kadar cıkıyor.
Ote yandan yedek parca ve servis hizmetlerinin de dovize endeksli olması, bu alanda fiyatların yuzde 50 oranında yukselmesine yol actı. Teknolojik gelişmeleri yakından takip eden yedek parca sektoru, son yıllarda sayısı hızla artan e-ticaret platformlarıyla da aracına bakım yaptırmak isteyenlere ulaşıyor.
Bircok sektorde olduğu gibi yedek parca ve servis sektorunun ana sorunlarından biri yetişmiş insan gucu. Yedek parca sektorunun gecen yıl doviz bazında yuzde 17.39 oranında buyuduğunu acıklayan Otomotiv Satış Sonrası Urun ve Hizmetleri Derneği (OSS) Başkanı Ali Ozcete, 2023 yılına gelindiğinde ise yine doviz bazlı yuzde 20 buyume yaşandığını kaydetti. Yılsonunda bu buyumeyi yuzde 20'nin uzerinde ongoren Ozcete, "Ozellikle ihracatın artmasıyla birlikte yurt dışındaki dağıtım organizasyonlarında pozitif bir iyileşmeyle karşı karşıyayız.
TL bazında baktığımızda buyume yuzde 75-80'leri buluyor" dedi. Yedek parca pazarının ulaştığı cirosal hacmi 6.5 milyar dolar olarak acıklayan Ali Ozcete, bu yıl satılan aracların yedek parca ihtiyacının 2 yıl sonra ortaya cıkacağını soyleyerek, yedek parca pazarında asıl buyume yılını 2025 olarak gosterdi.
Bu yıl arac satış rakamlarının 1 milyon adetin uzerinde ongorulduğunu hatırlatan Ozcete, şunları soyledi: "Ote yandan sıfır araca ulaşmada yaşanan sıkıntılar ikinci el aracların değer kazanmasına neden oldu. İnsanlar araclarına daha fazla değer vermeye başladı ve bakım aralıkları daha fazla sıkılaştı. Bu da sektorumuze pozitif olarak yansıyor."
"Sektor hızlı tedarik imkanına sahip"
Artan yedek parca talebine karşı sektorun kapasitesini değerlendiren Ozcete, "Gecen yıl ve daha onceki yıllarda buyuk bir bulunabildik problemiyle karşı karşıyaydık. Ozellikle konteyner krizleri, hammadde yetersizliği bizi zorlamıştı ama bugun bunları aştık.
Sektor paydaşları ihtiyac duyduğu malzemeyi cok hızlı bir şekilde tedarik edebilecek altyapıya sahip" dedi. Bu yılki kapasite kullanım oranını yuzde 75 olarak acıklayan Ozcete, sektorde yatırımların devam ettiğini de vurguladı. Ozcete, yedek parca fiyatlarında ise gecen yıla gore doviz ve enflasyona bağlı olarak yuzde 50 artış yaşandığını aktardı.
Ote yandan sıfır kilometre arac fiyatlarının artmaya devam etmesiyle ikinci el arac fiyatlarında da bir gevşeme olmayacağını soyleyen otomotiv data şirketi Cardata Genel Muduru Husamettin Yalcın, "Ocak-temmuz arasında ikinci el arac fiyatları yuzde 80 artmış durumda. Sıfır kilometre arac fiyatları zamlandıkca ikinci eller de değer kazanıyor" dedi. Sıfır kilometre arac almak isteyenlerin arac bulamadığına ve 6 ila 12 arasında bekleme surelerine dikkat ceken Yalcın, talebin ikinci ele kaymasıyla burada da fiyatların şiştiğini belirtti.
Yalcın, "TL'nin değer kaybetmesiyle daha da değer kaybedeceğini duşunen vatandaş, parasını korumak amacıyla otomobil satın almaya devam ediyor. Filoları dışarıda bırakırsak otomobil artık bir yatırım aracı oldu. Bir ihtiyac değil. Ne zaman ki doviz, faiz ve enflasyon birbirleriyle dengede olurlar ve bu denge vergisel kolaylıklarla desteklenir o zaman fiyatlarda duşme değil normalleşme olur" diye konuştu.
Sıfır aracta ayda 4 defa zam yapan markalar var
Cardata Genel Muduru Husamettin Yalcın, sıfır kilometre arac fiyatlarının ocaktan temmuza genel ortalamada yuzde 30 arttığını hatırlattı. Bu artışın en onemli nedenini fiyatların dovize endeksli olmasına bağlayan Yalcın, "Dovizdeki artış sıfır kilometre arac fiyatlarını her zaman yukarıya ceker. 1990'lardaki enflasyonist donemlerdeki gibi ayda 3-4 defa zam yapma donemine tekrar hoş geldik.
Ay icinde 2 ila 4 defa zam yapan markalar var" dedi. Sıfır kilometre arac fiyatlarının yılın ikinci yarısında da duşmeyeceğini dile getiren Yalcın, şoyle devam etti: "Bu ekonomik parametrelerde, yani enflasyonist, dovizin arttığı ortamda, faizin bu şekilde olduğu bir durumda otomobil yatırım aracı olmaya devam eder.
Enflasyon artmaya devam ederse otomobil yine en gozde yatırım aracı olur ve sıfır kilometre arac fiyatlarında bir gerileme olmaz. Aksine aylık birkac defa zam alaraktan sıfır kilometre arac fiyatları gittikce yukarı doğru cıkar." Yalcın'ın verdiği bilgilere gore, markalar ikinci yarıda daha fazla arac ithal etmek, daha fazla arac uretmek icin calışmalara başlamış durumda.
"Pazar bu dediğim ekonomik parametrelerdeki gidişatıyla minimumda 1 milyon adet olması işten bile değil" diyen Yalcın, "Bu paralelde, bu cercevede eğer şu an kapalı olan kredi muslukları, banka ve finans kuruluşları tarafından acılırsa satış adetleri daha da hızlanır. Bu piyasanın da markaların da cok işine gelir" diye konuştu.
Nurdoğan ARSLAN ERGUN