SORU: 2005 yılında DSİ Artvin 26. Bolge Mudurluğune elektrik muhendisi olarak atandım. İşe 04.10.2005 tarihinde başladım. Eşim Kıbrıs'ta yuzbaşı olarak
gorev yapmaktadır. 657 sayılı kanunda eşi yurtdışında gorev yapanların ucretsiz izin hakkı olduğunu okudum. Benim bu maddeden yararlanarak ucretsiz izin almam mumkun olabilir mi yoksa asaletimin onaylanmasını beklemek durumunda mıyım? Eğer ucretsiz izin almam mumkunse nasıl bir prosedur izlemem gerekmektedir? İlginize teşekkurler.
CEVAP: 657 sayılı Devlet memurları Kanununun III uncu kısım 3'uncu bolumde aday Devlet memurları ilişkin duzenlemelere yer verilmiştir. Bu hukumler yalnız aday memurlara uygulanabilmektedir. Anılan Kanununda bu hukumler dışındaki hangi hukumlerinin aday memurlara uygulanabileceğine ilişkin bir duzenleme yapılmamıştır. Bu nedenle 657'nin sayılı Kanunun adaylara ilişkin hukumlerine muhalif olmayan diğer butun hukumleri adaylara da uygulanmaktadır. Bu cercevede izinlere, mali haklara, sosyal haklara vb aday Devlet memurlarına yonelik ozel duzenleme yapılmamış konulardaki diğer hukumler aday Devlet memurlarına da uygulanmaktadır.
Devlet memurlarının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunda gosterilen sure ve şartlarla izin hakkına sahip oldukları 23 uncu madde de belirtilmiştir. Yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurların memur olan eşlerine izin verilmesi 72 maddede, yabancı bir memleket veya uluslararası kuruluşta hizmet alanlara verilecek izin 77 maddede, Şahsen ozel burs sağlayan ve bu burstan istifade etmesi icin kurumlarınca kendilerine maaşsız izin verilmesi 79 uncu maddede, hazarda ve seferde muvazzaflık hizmeti dışında silah altına alınan izin verilmesi 81 inci maddede, yıllık izin 102 ve 103 uncu maddelerde, mazeret izni 104 uncu maddede, hastalık izni 105 inci maddede, aylıksız izin 108 inci maddede, yaptırılan fazla calışma dolayısı ile her sekiz saat icin 1 gun olarak izin verilmesi 178 inci maddede, Bakanlıklararası Ortak Kultur Komisyonu Tarafından yurt dışında gorevlendirmelerde verilecek aylıksız izin ek madde 36'da duzenlenmiştir.
657 sayılı Devlet memurları Kanunun aylıksız İzin başlıklı 108 inci maddesinde "Devlet memurunun bakmaya mecbur olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve cocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza gecirmesi veya onemli bir hastalığa tutulmuş olması hallerinde, bu hallerin raporla belgelendirilmesi şartıyla Devlet memurlarına, istekleri uzerine en cok altı aya kadar aylıksız izin verilebilir. Aynı şartlarla bu sure bir katına kadar uzatılabilir.
Devlet memurlarına on hizmet yılını tamamlamış olmaları ve istekleri halinde memuriyet sureleri boyunca ve bir defada kullanılmak uzere altı aya kadar aylıksız izin verilebilir. Ancak, Sıkıyonetim veya olağanustu hal ilan edilen bolgelere veya kalkınmada oncelikli yorelere 72 nci madde gereğince belli bir sure gorev yapmak uzere mecburi olarak surekli gorevle atananlar hakkında bu bolgelerdeki gorev sureleri icinde bu fıkra hukmu uygulanmaz.
Doğum yapan memurlara istekleri halinde 104 uncu maddenin (A) bendinde belirtilen surelerin bitiminden itibaren 12 aya kadar aylıksız izin verilir.
Yetiştirilmek uzere (bursla gidenler dahil) yurt dışına Devlet tarafından gonderilen oğrenci ve memurlarla, yurt icine ve yurt dışına surekli gorevle atanan memurların eşlerine memuriyetleri suresince her defasında bir yıldan az olmamak uzere en cok dort yıla kadar aylıksız izin verilebilir. Bunların donuşlerinde, bu Kanunun 72 nci maddesi cercevesinde gorev yerlerine bağlı olmaksızın atamaları yapılır.
Aylıksız izin suresinin bitiminden once mazeretini gerektiren sebebin kalkması halinde, memur derhal gorevine donmek zorundadır. Mazeret sebebinin kalkması halinde veya aylıksız izin suresinin bitiminde gorevine donmeyenler, memuriyetten cekilmiş sayılırlar.
Muvazzaf askerliğe ayrılan memurlar askerlik suresince gorev yeri saklı kalarak aylıksız izinli sayılırlar. Bunlar hakkında 5434 sayılı Turkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hukumleri ile bu Kanunun 83 uncu maddesi hukumleri saklıdır."hukmu yer almaktadır.
Bu itibarla aday devlet memuruna asaleti tasdik edilmeden 657 sayılı Kanunun 108 maddesinin 4 uncu fıkrası hukmu uyarınca aylıksız izin verilebilmektedir. İzin verilmesi hususunda idarenin takdir yetkisi bulunmaktadır. Burada eşin yuzbaşı olmasının bir onemi yoktur.
Ancak, her ne kadar idarenin takdir hakkı varsa da bu yetkinin kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olması gerekmektedir. Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yonetmelikte de eş durumu nedeniyle yapılacak atamalarda oncelik sağlanması ongorulmuş ve Turk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay ve astsubayların bu Yonetmeliğin ek 1 inci maddesi kapsamına girenlerin gorev suresiyle sınırlı olmak uzere atandıkları yere, memur olan eşinin atanmasında mevzuatı uyarınca yururluğe konulan norm kadro sayılarına ilişkin hukumlerinin uygulanmayacağı ifade edilmiştir. Her ne kadar bu durum bu kapsamda değerlendirilemezse de idarenin izin verip vermeme hususunda takdir yetkisi cok sınırlıdır.