Memurun bulunduğu derece her zaman maaşını etkiler mi? Derece yukselmesi mi yoksa derece ilerlemesi mi? Derece yukselmesi memurların maaşını ve diğer odeme kalemlerini nasıl etkiler? İşte bu vb. soruların cevaplarını okuyucularımızla paylaşacağız.
Derece yukselmesi memurun unvanına gore maaşını farklı oranlarda etkiler
Derece yukselmesi memurların maaşlarını etkileyen en onemli unsurlardan birisidir. Bazı hallerde aynı durumda olup da daha yuksek derecede bulunanların daha duşuk derecede bulunanlarla aynı ucreti aldıkları da gorulmektedir(657/45 md.).
Bu bağlamda memurun bulunduğu derece (kadro ve kazanılmış hak aylık derecesi); istisnalar haric ek gostergeyi yukseltir, ek odemeyi arttırır, odenecek harcırah tutarını etkiler, ozel hizmet tazminatını arttırır, en onemlisi de emekli maaşı ile emekli ikramiyesini etkiler son olarak da 666 sayılı KHK gereğince bazı memurlar icin uygulanan ucret gostergesi ve tazminat gostergesini etkiler. Yine makam tazminatlı gorevler icin 1'inci derecenin oldukca onemi olduğu icin 2 nci dereceden 1'inci dereceye yukselinmesi maaşta onemli artışlar sağlar (666 sayılı KHK ile birlikte maaş kalemleri farklılaştığı icin maaş acısından makam tazminatının onemi kalmamıştır). Son olarak da kadro derecesi 1-3. derecelerde bulunan memurlar icin onemli ayrıcalıklar sağlayan yeşil pasaport almaya imkan sağlar. Burada izah etmemiz gereken onemli bir husus ise 657 sayılı Kanun'un 45'inci maddesinde yer alan durumun haric olduğunun bilinmesidir. Bu maddenin detaylarına daha once bu koşede yer verildiği icin şuan detaylarına girmek istemiyoruz.

Derece yukselmesinde torba kadro uygulaması
Daha onceki yazılarımızda torba kadro uygulamasını detaylarıyla incelediğimiz icin bu hususa kısaca yer vereceğiz. Torba kadronun dayanağı 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesi olup, buna gore Eğitim ve Oğretim Hizmetleri ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı haric, sınıfların 1, 2, 3 ve 4'uncu derecelerindeki kadrolarına, derece yukselmesindeki sure kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule gore daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilmektedir.
Yine bu maddede hangi hizmetlerin torba kadroda dikkate alınacağı ve atanmak icin gerekli olan şartlara yer verilmiştir. Memurun maaşı uzerinde en fazla etkisi olan derece yukselmesi uygulaması torba kadrodur. Memur unvanlı kadrolar icin torba kadro uygulaması yapılamayacağını belirtmek isteriz. Cunku, mevcut uygulamada memurlar icin 5'inci dereceden yukarı dereceler icin kadro ihdas edilememiştir.
Zorunlu derece yukselmesi ve kademe kademe ilerlemesi
Oğrenim durumuna ve hizmet sınıfına gore memurlar, 657 sayılı Kanun'un 36'ncı maddesinde belirtilen derece ve kademeden goreve başlatılırlar. Daha sonra memurlar, normal şartlarda her yıl icin 1 kademe ilerlemesi ve her uc yıl icinde de bir derece yukselmesi alırlar. Derece icin yukselme ifadesi, kademe icin de ilerleme ifadesi kullanılmaktadır.

Derece yukselmesinde boş kadro olması şart mıdır?
657 sayılı Kanun'un 67'nci maddesi derece yukselmesinde boş kadro şartını kaldırmıştır. Buna gore, diğer şartları taşımakla birlikte ust derecelerde kadro olmadığı icin derece yukselmesi yapamayan memurların kazanılmış hak aylıkları, oğrenim durumları itibariyle yukselebilecekleri dereceyi aşmamak şartıyla işgal etmekte oldukları kadroların ust derecelerine yukseltilmektedir. Ancak, 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesinde duzenlenen ve memurlar icin 'torba kadro' uygulaması olarak bilinen derece yukselmesinde boş kadro şartı aranmaktadır.
Derece yukselmesinin aylıklara katkısı buyuktur
Torba kadro ile derece yukselmesi yapan memurun hizmet sınıflarına gore, ozel hizmet tazminatı, ek odemesi, ucret ve tazminat gostergesi ile ek gostergesinde meydana gelen artış maaşa buyuk etki yapmaktadır.
666 sayılı KHK sonrasında derece yukselmesi, memurların maaşlarını artıran en onemli unsurlardan biri haline gelmiştir. Bu nedenle torba kadro oldukca onemli hale gelmiştir. Derece yukselmesi, memurun gostergesini, ek gostergesini, ek odemesini, ozel hizmet tazminatını dolayısıyla da emekli maaşını ve ikramiyesini arttırmaktadır. Daha oncede bu koşeden belirtmiş olduğumuz uzere, yurtdışına cıkacak memurun pasaportunun rengini dahi etkilemektedir. Yani kadro derecesi 1-3. derecelerde bulunan memurlar, yeşil pasaport alabiliyor ve yurt dışına cıkışta da onemli kolaylıklar sağlayabiliyorlar.

KAPAT [X]
Derece yukselmesinde amirin takdir hakkı olmamakla birlikte torba kadro uygulamasında amirin takdir hakkı oldukca fazladır. Ancak, bu takdir hakkı sınırsız değildir. Şayet eşitler arasında bir kriter olmaksızın takdir hakkı kullanılırsa yargı denetimiyle torba kadro alınabilmektedir. Butun şartları eşit olan iki mufettişten veya uzmandan birisine torba kadro uygulanıp diğerine uygulanmıyorsa torba kadro yargı kararıyla alınabilmektedir.
A kurumunda mufettiş olarak gorev yapan, 10 yıllık hizmeti ve 5-2. derecede bulunan bir Mufettiş idarenin takdiriyle 1/1'- inci dereceli mufettiş kadrosuna atanmıştır. Bu mufettişin maaşında yaklaşık olarak 782 TL artış olacağını soyleyebiliriz.
Şoyle ki; 5/2. derece ve kademede bulunan bir mufettiş 666 sayılı KHK gereğince 4.065 TL net maaş almaktadır. Bu mufettişin 657 sayılı Kanun'un 68/B maddesi gereğince 1/1'- inci dereceli mufettiş kadrosuna atanması halinde alacağı ucret 4.847 TL olacaktır. Aradaki fark ise yaklaşık 782 TL olacaktır.
Ornek: Dort yıllık yuksek okul mezunu VHKİ olarak 5'inci dereceden maaş alan Ahmet Bey; 90 gosterge uzerinden 658 lira ek odeme alırken amiri uygun gorur de 3'uncu dereceli torba kadro verirse, 3'uncu dereceden aylık ve 100 gosterge uzerinden de 731,48 TL ek odeme almaya başlayacaktır. Maaştaki toplam fark ise; 5/1'inci dereceden maaş alan bir VHKİ 2078,34 TL tutarında net maaş alırken 3/1'inci dereceden maaş alan bir VHKİ 2200,49 TL tutarında net maaş alacaktır. Farklı unvanlar icin torba kadronun maaşa etkisi daha yuksek olmaktadır.
Torba kadro dışındaki derece yukselmesinin maaşa etkisi


Ahmet Unlu'nun yazısının devamını okumak icin tıklayınız.