Vefat eden memurun ikramiyesi hak sahiplerine hangi oranda odenir? Rahatsızlığı olan memur emekli olduğunda alacağı aylık ve ikramiye tutarı ile emekli olmadan gorevde iken vefat ettiğinde hak sahiplerinin alacağı aylık ve ikramiye tutarı değişir mi?
Emekli olan kişinin emekli aylığı tutarı ile hak sahiplerine odenecek hak sahipliği aylık tutarı hak sahibi sayısına gore farklı olabilir, ancak emekli ikramiye odemesi tutarı aynı olur, değişmez.
Konunun net olarak anlaşılabilmesi icin yazımızda detaylı olarak izah etmekteyiz.
Bugun icin emekliliği hak kazanmış kişiler genel olarak 5434 sayılı Kanuna tabi memurlardır. Bu nedenle konuyu 5434 sayılı Kanun bağlamında değerlendirmekteyiz.
5434 sayılı Kanuna tabi memurların normal şartlarda emekli olabilmeleri icin hem hizmet hem de emeklilik yaşını tamamlamaları gerekmektedir.
Goreve başladıktan sonra rahatsızlığı ortaya cıkan memurların ise yaş şartı aranmadan sadece en az 10 hizmet yıllarının bulunması şartıyla malulen emekli olmaları da mumkundur. Bunun icin de kişilerin talebi ve SGK Sağlık Kurulunun kişi hakkında calışarak hayatını kazanamayacak derecede malul olduğu kararının verilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, malulluk aylığına hak kazanamayıp, goreve girdikten sonra calışma gucu kaybı ortaya cıkanlara yonelik de erken emeklilik soz konusudur, ancak bu malulen emeklilik olmayıp engellilikten dolayı emekli aylığı bağlanmasına yoneliktir. Bunun icin de, goreve başladıktan sonra calışma gucu kaybı oranları SGK Sağlık Kurulunca incelenmesi neticesinde;
% 5059 arasında olduğu kararı verildiğinde memurun en az 5760 gun (16 yıl),
% 4049 arasında olduğu kararı verildiğinde ise memurun en az 6480 (18 yıl),

SGK primleri odenmiş hizmetlerinin olması gerekmektedir. Bu şekilde olduğunda yaşlılık aylığı bağlanması mumkun olmaktadır.
Normal emekli, malul olarak emekli ve calışma gucu kaybı nedeniyle emekli olma halinde aylık ve ikramiye tutarları farklı olur mu?
5434 sayılı Kanunun getirmiş olduğu sistemde, normal emekli, malul olarak emekli ve calışma gucu kaybı nedeniyle emekli olma halinde memurun gorevde iken almakta olduğu gorev aylıkları esas alınmaz, bu sistemde aylık ve ikramiye hesaplanmasında esas alınan kalemler bulunur, bu kalemler de;
Memurun;
-Kadro gorev unvanı,
-Derece ve kademesi ve gostergesi,
Ek gostergesi,
Ayrıca; Taban aylığı, Kıdem Aylığı, Ek gosterge aralığına gore belirlenen Emeklilik tazminat oranı ve guncel memur maaş katsayısıdır.

Bu kalemler esas alındığında, hesaplanan aylık ve ikramiye tutarları ortaya cıkar. Bu nedenle bir farklılık olmaz.
Farklı tutarların ortaya cıkması hangi hallerde mumkun olmaktadır?
Memurların hizmet yılları, gorev unvanları, ek gosterge, derece/kademe vb. gibi durumların farklı olması halinde hesaplanan tutarlar farklı olur, bu durumda normal bir durumdur.
Yani, bir memurun 27 yıl hizmeti var, diğer memurun 25 yıl hizmeti var. Yine bir memurun ek gostergesi 1600, diğerinin 2200. Yine bir memur muhendis, oğretmen, diğeri normal memur statusunde. Bu durumlarda doğal olarak hesaplanan tutar hem aylık hem de ikramiye acısından farklı olur. Bu hesaplamalar,
https://www.memurlar.net/hesaplama/emekli-maas/ adresimizden yapılabilir.
5434sayılı Kanuna gore hak sahipliği aylığı

5434 sayılı Kanuna gore hak sahipliği aylığında memurun kendisine bağlanacak olan aylık bağlanma sistemi uygulanır. Ancak bu sistem sonucu ortaya cıkan aylık tutarının tamamı veya bir kısmı hak sahiplerinin sayıları dikkate alınarak aylık bağlama oranlarına gore dağıtımı yapılır.
Memurun kendisine odenecek olan emekli ikramiye tutarını ise kesintisiz yine hak sahiplerinin aylık bağlama oranlarına gore tamamı odenir. Ayrıca, şayet memur gorevde iken vefat ederse memurun kendisine odenmeyecek olan ilk katsayı artışından dolayı gelecek artış oranı kadar hak sahiplerine de fark ikramiye tutarı odenir. Bu odeme sadece gorevde iken olum hali icin gecerlidir, emekli olduktan sonra olumleri kapsamaz.
Hak sahipleri, yani dul ve yetimleri icin hesaplama sistemi nasıldır?
Gorevde iken vefat eden memur icin, aynı emekli aylığı hesabında uygulanan kalemler uygulanır ve gorevi, derecesi, kademesi, gostergesi, ek gostergesi, hizmet yılı, taban aylığı, kıdem aylığı, emeklilik tazminatı kalemleri ile guncel memur maaş katsayısı esas alınarak yapılacak olan hesaplama sonucu ortaya cıkan tutarın;
1- Dul eşler icin (karı veya koca) % 50'si, şayet dul eşlerden başka aylık bağlanacak yetim yoksa dul eşlerin aylık oranı % 75'i,
2- Yetimler kapsamındaki cocuklarla vefat edenin anne veya babasının her biri icin ise % 25' i,
tutarında odenmektedir.
Dul ve yetimlerin aylık oranlarına ilişkin ornekler
Aylık bağlanan tek eş olması halinde aylık oranı % 75 olur (15/20). Şayet dul eş memur veya memur emeklisi ise bu defa aylık oranı % 50 (10/20) olur.
Bir eş, bir yetim olduğunda ise eş % 60 (12/20) , tek cocuk % 30 (6/20) olur.
Eş memur veya memur emeklisi ise eş % 50 (10/20) , tek cocuk % 30 (6/20) olur.
Bir eş, iki yetim olduğunda eş % 50 (10/20) , cocukların her biri % 25'er (5/20'şer) olur.
Bir eş, uc yetim olduğunda yine eş % 50 )10/25) , cocukların her biri % 25'er (5/25'er) olur.
Emekli ikramiyesi tutarının tamamı hak sahiplerine aylık bağlama oranlarında dağıtılır. Bu tutarda bir eksilme olmaz.
5434 sayılı Kanuna tabi memurlar ve hak sahiplerinde en az odenecek aylık tutarı
5434 sayılı Kanuna tabi uygulanan sistemde, hem memur emeklileri icin hem de hak sahipleri icin yapılacak odeme tutarlarının alt sınırı bulunur. Yani, bir memur icin kendi durumuna gore hesaplanan sistem, şayet alt sınır hesabı ile yapılan hesaplamadan daha az ise alt sınır aylığına yukseltilerek odeme yapılır. Bu sistem, normal emeklilik, malulen emeklilik, hak sahiplerine odenecek tutarların tamamı icin gecerlidir. Bu sistemin oranları da şoyledir;
- Hak sahiplerinin sayısı 3 veya daha fazla ise, yani 1 eş 3 yetim veya 4 yetim gibi olması halinde alt sınır aylık hesabı tutarının tamamından,
- Hak sahiplerinin sayısı 2 kişi ise % 90'ından,
- Hak sahiplerinin sayısı 1 kişi ise % 80'inden,
az olmamaktadır.
Alt sınır aylığı hakkında detaylı bilgi icin, https://www.memurlar.net/haber/972476/ adreslerimiz ziyaret edilebilir.
Sonuc olarak, memur ister normal emekli, ister malulen emekli, ister engellilikten dolayı emekli olduğunda aylık hesaplama sistemi aynı olduğundan bir farklılık olmaz. Farklılık sadece kişilerin kendi hizmet, oğrenim vb. gibi durumlarından olur.
Memurun emekli olması ile emekli olmadan vefat etmesi halinde hak sahiplerine aylık hesaplama sistemi yine aynı olur, sadece hak sahiplerinin kişi sayısına gore bağlanacak aylık oranlarında farklılık olur.
Şayet tek dul eş olursa kişinin kendisi icin hesaplanan aylığın tamamı odenmez ve dul eş icin aylık bağlama oranı kadar eksiltilir. Yani % 100'u odenmez, % 50'si veya % 75'i odenir.
Ornekle konuyu acıklamak gerekirse; vefat edenin veya emeklinin kendisi icin hesaplanan emekli aylığı 4000 TL. olsun. Bu tutar tek dul eş olduğunda ve aylık bağlama oranı % 75 olursa 3000 TL' si, % 50'si olursa 2000 TL'si dul eşin aylık tutarı olur.
1 Eş ve 1 yetim olursa eşin oranı % 60 olduğunda ve tek cocuk icin de % 30 olduğunda 4000 TL'nin 3600 TL'si dağıtılır, 400 TL'si verilmez. Ancak, 1 eş 3 yetim olursa 4000 TL'nin tamamı hak sahiplerine aylık bağlama oranlarında odenir.
Bu şekilde paylaştırmada, memurun kendisi icin hesaplanacak olan toplam aylık tutarını hicbir zaman gecmez.
Emekli ikramiye tutarı ise memurun emekli olduğunda alacağı tutar ile emekli olmadan vefat halinde hak sahiplerine odenecek tutar aynı olur ve hicbir eksilme olmaz. Vefat halinde emekli ikramiye tutarlarının tamamı hak sahiplerine aylık bağlama oranlarına gore odenir. Ornek; Memurun kendisi emekli olsa idi diyelim 150.000 TL ikramiye alacaksa, gorevde vefat halinde bu tutar tek dul eş olduğunda tamamı, l eş l yetim, 2 yetim, 3 yetim 4 yetim de olsa yine tamamı hak sahiplerine hicbir eksiltme yapılmadan odenir.
5510 sayılı Kanuna tabi memurun emekli olduktan sonra veya gorevde iken vefat etmesi durumunda hak sahiplerinin aylıkları
5510 sayılı Kanunun getirmiş olduğu sisteme dahil memurun vefat etmesi durumunda hak sahiplerine bağlanan aylığın hesaplanmasında memurun almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazandığı yaşlılık aylığı tutarı esas alınır. Yani, memur ister emekli ister emekli olmadan gorevde iken vefat halinde memur icin SGK tarafından hesaplanacak olan aylık tutarları esas alınmaktadır.
Aylıkların hak sahiplerine paylaşım oranı
Dul eşine % 50'si; aylık bağlanmış cocuğu bulunmayan dul eşine ise işci, esnaf, memur olarak veya yabancı bir ulke mevzuatı kapsamında calışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75'i, cocuklar icinse % 25'i oranında odenmektedir.
Burada da hak sahipliği sayısına gore ya tamamı, ya da bir kısmı kesilerek odeme yapılır.
5510 sayılı Kanuna gore emekli aylığı hesaplanma sistemi
Sitemize zaman zaman yapılan muracaatlarda ve yorumlarda 5510 sayılı Kanuna tabi memurların aylık ve emekli ikramiye tutarlarının hesabına istenilmektedir.
Ancak 5510 sayılı Kanuna tabi memurlar icin sitemizde net bir hesaplama yapılması mumkun olmamaktadır. Zira, 5510 sayılı Kanuna tabi memurların yaşlılık aylığı, engellilikten dolayı yaşlılık aylığı, malulluk aylığı gibi yapılacak hesaplamalarda memurun tum calışma hayatı suresince SGK prime esas kazancları, ortalama aylık kazancları, guncelleme katsayısı vb. gibi bilinmesi gereken verilere ihtiyac olmakta, bunun ise tarafımızca veya ziyaretcilerimizce bilinmesi mumkun olmadığından (ozellikle prime esas kazancları) bu konularda bir hesaplama yapmamız da mumkun olmamaktadır. Tahmini bir hesaplama yapılması da zaten net bir bilgiyi icermeyecek ve yanıltıcı bilgi ve hesaplamalara yol acabilecektir. Esasen, kişilerin calışma hayatları icerisindeki toplam kazancları da farklı olabilmektedir. Bu nedenle de kişi bazında bir hesaplama yapılması da mumkun olamamaktadır. SGK prime esas kazancların SGK sistemlerinde olduğu bilindiğinden aylık konusunda net bilginin de SGK tarafından oğrenilmesi gerektiğini belirtebiliriz.
Ancak, ozetle şunu belirtmek isteriz. Her durumda 5510 sayılı Kanuna tabi memurların gorev aylıklarının tamamı prime esas kazanclarda dikkate alınmış olsa da 5510 sayılı Kanunun getirmiş olduğu sistemdeki emekli aylığı bağlanması hesabının 5434 sayılı Kanunun getirmiş olduğu sistemdeki emekli aylığı bağlanması hesabıyla kıyaslanmaz.
Şoyle ki; 5434 sayılı Kanuna tabi aylık hesabında tum calışma suresindeki primlerin ortalamasının etkisi olmayıp memurluk suresi icerisinde bulunduğu ve en yuksek aylık bağlamaya imkan veren konumu esas alınmaktadır. 5510 sayılı Kanuna gore ise bunun tamamıyla aksine tum calışma suresi icerisinde almış olduğu gorev aylıkları ve prime esas kazanc tutarları memurun emekli aylığını belirlemede buyuk etkendir. Yuksek maaş alınma ile duşuk maaş alınma bağlanacak olan aylığı etkilemektedir. Bu bakımdan 5510 sayılı Kanuna tabi olanların prime esas kazancları ne kadar yuksekse o kadar yuksek, ne kadar az ise o kadar da az emekli aylığı odenmesinin kacınılmaz olacağı, değerlendirilmektedir.