Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 482) 25 Temmuz 2017 SALI
Resmi Gazete
Sayı : 30134
TEBLİĞ
Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)'ndan:
VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO: 482)
1. Giriş ve Amac
Vergi mukellefiyetine ilişkin yukumluluk ve odevlerin tam olarak yerine getirilmesi amacıyla ve vergi kanunlarının verdiği yetkiler cercevesinde vergi idaresi, kamu idare ve muesseselerinden, mukellefler veya mukelleflerle muamelede bulunan diğer gercek ve tuzel kişilerden ceşitli bilgiler toplamakta, yine bu amac doğrultusunda mukellefler nezdinde inceleme ve denetimler yapmaktadır.
Yapılan bu inceleme ve denetimler neticesinde vergi ziyaı tespit edilmesi halinde, mukellefler cezalı tarhiyata muhatap olabilmektedir. Ancak, odenmesi gereken vergilerin doğruluğunu sağlamaya yonelik vergi incelemesi başta olmak uzere idarece gercekleştirilen işlemler, sureci uzatabilmekte, bu da vergiye uyum maliyetlerini artıran bir faktor olarak ortaya cıkmaktadır.
Bu cercevede, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mulga 370 inci maddesi, 9/8/2016 tarihli ve 29796 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile "İzaha davet" başlığı altında yeniden duzenlenerek vergi sistemimizde yeni bir muessese ihdas edilmiştir.
İzaha davet muessesesi, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış on tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mukelleflerden acıklama talep edilmesi olup, bu muessese, yapılan değerlendirmeler sonucunda vergi ziyaına sebebiyet vermediği anlaşılan mukelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesine veya takdire sevk edilmesini onlemekte, vergi ziyaına sebebiyet verildiği durumlarda ise belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle mukellefleri daha ağır mueyyidelerden korumaktadır.
Getirilen bu duzenleme ile İdare ve mukellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması, İdarenin zamanını daha etkin ve verimli alanlara hasretmesi, olayların gercek mahiyetinin tespit edilmesine mukelleflerce daha cok katkıda bulunulması ve bu sayede vergiye gonullu uyumun artırılması amaclanmaktadır.
Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden bu Tebliğ ile izaha davetin kapsamı ve şekli, on tespitin niteliği, izaha daveti yapacak ve yapılan izahı değerlendirecek merciler, davet yapılacaklar, yapılan izahta kullanılacak bilgi ve belgeler ile uygulamaya ilişkin diğer usul ve esaslar belirlenmektedir.
2. İzaha Davetin Kapsamı
İzaha davetin kapsamını belirleme yetkisi Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinin dorduncu fıkrası ile Bakanlığımıza verildiğinden herhangi bir konunun izaha davet kapsamında olup olmadığı, bir başka deyişle hangi konularla ilgili olarak izaha davet muessesesinin uygulanacağı Bakanlığımız tarafından belirlenecektir. Mezkur yetkiye istinaden Bakanlığımız tarafından izaha davet kapsamına alınan konular aşağıda belirlenmiştir.
2.1. Ba-Bs Bildirim Formlarında Yer Alan Bilgilerin Analizi Sonucunda Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Bildirim mecburiyeti bulunan mukelleflerce, Bakanlığımız tarafından belirlenen hadler cercevesinde yapılan her turlu mal ve/veya hizmet alış ve satışları Ba-Bs bildirim formlarına dahil edilmektedir.
Bu bildirim formlarından hareketle yapılan capraz kontroller neticesinde, vergiyi ziyaa uğratmış olabileceğine dair haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.2. Kredi Kartı Satış Bilgileri ile Katma Değer Vergisi (KDV) Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Banka ve benzeri finans kurumlarından alınan bilgilere gore, kredi kartı satış cihazı (sanal pos, kredi kartı, banka kartı-debit ve imprinter cihazı gibi) kullanan mukelleflerin, yaptıkları satış tutarları ile KDV beyannamelerinin karşılaştırılması sonucunda, satış tutarlarının duşuk beyan edilmesi suretiyle verginin ziyaa uğratılmış olabileceğine dair haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.3. Yıllık Beyannameler ile Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 uncu maddesinde, odemelerini (avans olarak odenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur olanlar ile hangi odemelerin tevkifata tabi olduğu sayılmıştır.
Serbest meslek kazancı, ucret, gayrimenkul sermaye iradı gibi tevkifata tabi gelir elde edenler tarafından verilen yıllık gelir vergisi beyannameleri ile bu gelirler uzerinden tevkifat yapanların verdikleri muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin karşılaştırılması sonucu verginin ziyaa uğratılmış olabileceğine dair haklarında on tespit bulunanlar izaha davet edilir.
2.4. Ceşitli Kurum ve Kuruluşlardan Elde Edilen Bilgiler ile Asgari Ucret Tarifelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Ceşitli kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgilerle 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 164 ve 168 inci maddeleri ile 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Muşavirlik ve Yeminli Mali Muşavirlik Kanununun 46 ncı maddesi kapsamında belirlenen asgari ucret tarifelerinin karşılaştırılması sonucunda, serbest meslek kazancını ve hesaplanması gereken KDV'yi ilgili donem beyannamelerinde beyan etmediği veya eksik beyan ettiği yonunde haklarında on tespit bulunan avukatlar ve 3568 sayılı Kanun kapsamındaki meslek mensupları izaha davet edilir.
2.5. Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri Uzerinde Yapılan İndirimleri, Kanuni Oranları Aşan Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi ve 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine gore, bağış ve yardımlar, eğitim ve sağlık harcamaları ile girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar beyanname uzerinde gosterilmek ve bu maddelerde belirtilen oranları aşmamak şartıyla beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirim konusu yapılabilmektedir.
Bu kapsamda, belirtilen soz konusu oranlar uzerinde indirim yaptıklarına dair haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.6. Dağıttığı Kar Uzerinden Tevkifat Yapmadığı Tespit Edilenlerin İzaha Davet Edilmesi
Gelir Vergisi Kanununun 94 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin ucuncu fıkrasına gore, tam mukellef kurumlar dağıtmış oldukları karlar uzerinden vergi kesintisi yapmak ve bu kesinti tutarını vergi dairesine yatırmak zorundadır.
Bu kapsamda, Bakanlığımızca yapılan duzenlemeler uyarınca verilen kar dağıtım tablosunda yer alan bilgiler ile diğer verilerin karşılaştırılması sonucunda, dağıtmış oldukları karlar uzerinden vergi kesintisi yapmadıkları yonunde haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.7. Gecmiş Yıl Zararlarının Mahsubu Yonunden Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Gelir Vergisi Kanununun 88 inci maddesine gore gelirin toplanmasında gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar (80 inci maddede yazılı diğer kazanc ve iratlardan doğanlar haric) diğer kaynakların kazanc ve iratlarına mahsup edilebilmekte, bu mahsup neticesinde kapatılmayan zarar kısmı, muteakip yılların gelirinden indirilebilmekte ve arka arkaya beş yıl icinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesi muteakip yıllara devredilememektedir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 9 uncu maddesine gore gecmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar, kurumlar vergisi beyannamesinde her yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gosterilmek ve beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir.
Yukarıda belirtilen şartlardan herhangi birisini ihlal etmek suretiyle gecmiş yıl zararlarını gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yaptığı yonunde haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.8. İştirak Kazanclarını İlgili Hesapta Gostermeyen Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamına giren iştirak kazanclarının, Bakanlığımızca veya ilgili idarelerce yapılan duzenlemeler uyarınca tutulan muhasebe kayıtlarında iştiraklerden temettu gelirlerinin izlendiği hesaplarda gosterildikten sonra, beyannamede istisnalar arasında yer alması gerekmektedir.
Soz konusu hesaplarda, elde edilen iştirak kazanclarının yer almaması ya da bu hesapların hic kullanılmaması hallerinde, bu kazancları beyanname uzerinde istisna olarak gosterdiğine dair haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.9. Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e Maddesindeki İstisna ile İlgili Olarak Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan, taşınmaz ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve ruchan hakları satış kazancı istisnasından faydalanan mukelleflerden; menkul kıymet ve taşınmaz ticareti ve kiralanması faaliyeti ile uğraşıldığı, istisnaya konu kazancın %75'lik kısmının ozel fon hesabına alınmadığı veya beş yıllık sure icerisinde ozel fon hesabından cekildiği ya da satışın yapıldığı yılı izleyen 5 yıl icinde şirketin tasfiye edildiği yonunde haklarında on tespit bulunanlar izaha davet edilir.
2.10. Ortulu Sermaye Yonunden Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Kurumlar Vergisi Kanununun 12 nci maddesine gore kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borcların, hesap donemi icinde herhangi bir tarihte kurumun oz sermayesinin uc katını aşan kısmı, ilgili hesap donemi icin ortulu sermaye sayılmaktadır.
Ortaklara olan borcların toplamının, oz sermayenin uc katından fazla olduğu yonunde haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.11. Ortaklardan Alacaklar İcin Hesaplanması Gereken Faizler Yonunden Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Bakanlığımızca yapılan duzenlemeler uyarınca verilen donem sonu bilancosunda "Ortaklardan Alacaklar" hesabında bakiye bulunmakla birlikte aynı doneme ilişkin gelir tablosunda faiz geliri beyan etmediği yonunde haklarında on tespit bulunan mukellefler izaha davet edilir.
2.12. Ortaklık Hakları veya Hisselerini Elden Cıkardıkları Halde Beyanda Bulunmayan Limited Şirket Ortaklarının İzaha Davet Edilmesi
Gelir Vergisi Kanununun mukerrer 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendinde, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden cıkarılmasından doğan kazanclar değer artışı kazancı olarak sayılmıştır.
Bu kapsamda, ortaklık hak ve hisselerini elden cıkardıkları halde gelir vergisi beyannamesi vermedikleri veya vermiş oldukları gelir vergisi beyannamesinde bu gelirleri beyan etmedikleri yonunde haklarında on tespit bulunan limited şirket ortakları izaha davet edilir.
2.13. Gayrimenkul Alım/Satım Bedelinin Eksik Beyan Edilmiş Olabileceğine Dair Haklarında Tespit Bulunanların İzaha Davet Edilmesi
Gayrimenkul alım/satım işlemlerine ilişkin olarak, tapu daireleri, banka ve benzeri finans kurumları ile diğer kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgilerin karşılaştırılması sonucunda, alım/satım bedelinin eksik beyan edilmiş olabileceğine dair haklarında on tespit bulunanlar izaha davet edilir.
2.14. Gayrimenkullere İlişkin Değer Artışı Kazancları Yonunden Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Gelir Vergisi Kanununun mukerrer 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde, iktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler haric) Kanunun 70 inci maddesinin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gercek usulde vergiye tabi ciftcilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak beş yıl icinde elden cıkarılmasından doğan kazanclar değer artışı kazancı olarak sayılmıştır. Ote yandan, aynı maddenin ucuncu fıkrasında, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araclarının elden cıkarılmasından sağlananlar haric olmak uzere bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının hangi tutarda istisnaya tabi olduğu hukme bağlanmıştır.
Soz konusu (6) numaralı bende gore değer artışı kazancı olarak sayılanlardan tapuya tescil edilen gayrimenkullerin elden cıkarılmasından doğanlara ilişkin olarak, tapu dairelerinden elde edilen verilere gore, gayrimenkulleri iktisap tarihinden başlayarak beş yıl icinde elden cıkardıkları ve istisna haddinin ustunde kazanc elde ettikleri halde beyanname vermediklerine dair haklarında on tespit bulunanlar izaha davet edilir.
2.15. Gayrimenkul Sermaye İratlarını Beyan Etmeyen veya Eksik/Hatalı Beyan Eden Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Banka, benzeri finans kurumları, Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Mudurluğu veya abonelerine elektrik, su, doğalgaz, internet hizmeti vb. mal ve hizmetleri teslim eden/sunan kurumlar ile diğer kurum ve kuruluşlardan alınan bilgilerin değerlendirilmesi neticesinde, kira geliri elde ettiği anlaşılanlar ile muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde yapılan tevkifat tutarına gore istisna ve beyan sınırı uzerinde kira geliri elde ettiği anlaşılanlardan gayrimenkul sermaye iratlarını beyan etmediklerine veya eksik/hatalı beyan ettiklerine dair haklarında on tespit bulunanlar izaha davet edilir.
2.16. Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanılması Durumunda Mukelleflerin İzaha Davet Edilmesi
Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde yer alan fiillerle verginin ziyaa uğratılmış olabileceği hallerde izaha davet hukumleri uygulanmayacaktır.
Bununla birlikte, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair vergi inceleme yetkisini haiz kişilerce duzenlenen raporlara istinaden yapılan on tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50.000 TL'yi gecmemesi ve mukellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5'ini aşmaması kaydıyla mukellefler izaha davet edilir.
Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair belge tutarının tespiti ile mal ve hizmet alış tutarının hesaplanmasında vergiler haric tutarlar dikkate alınacaktır.
2.16.1. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair her bir on tespit itibarıyla tum belge tutarlarının vergiler haric ayrı ayrı 50.000 TL ve altında olması ve diğer şartların da gercekleşmesi halinde mukellefler izaha davet edilir. Bununla birlikte, her bir on tespite ilişkin olarak herhangi bir belge tutarının vergiler haric 50.000 TL uzerinde olması durumunda, bu belgeyi kullanan mukellefin diğer benzer mahiyetteki belge ve/veya belgeleri tutarı 50.000 TL altında olsa dahi tum bu belgelere ilişkin izaha davette bulunulması mumkun değildir.
Ornek: (A) Ltd. Şti. hakkında sahte belge duzenleyicisi olduğuna dair vergi tekniği raporu duzenlenmiştir. Duzenlenen bu raporun sonuc bolumunde (B) Ltd. Şti.'nin, (A) Ltd. Şti. tarafından duzenlenen 10 adet faturayı kullanmış olabileceğine dair bulgular yer almaktadır. Bu faturaların her biri vergiler haric 50.000 TL'nin altında kalmaktadır. Bu durumda diğer şartların da gercekleşmesi halinde (B) Ltd. Şti. izaha davet edilecektir.
Mezkur faturaların vergiler haric, 9 adedinin her birinin tutarı 50.000 TL'nin altında, bir adet fatura tutarının da 50.000 TL'nin ustunde olduğu durumda ise ziyaa uğramış olabilecek vergiye ilişkin bir fatura tutarının 50.000 TL'nin uzerinde olması nedeniyle 10 adet faturanın hicbiri icin mukellef izaha davet edilmeyecektir.
2.16.2. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olabilecek toplam belge tutarının ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5'ini aşması halinde, vergiler haric her bir belge tutarının 50.000 TL'yi gecmemesi durumunda dahi mukelleflere izaha davette bulunulması mumkun değildir.
Ornek: (C) Ltd. Şti. hakkında sahte belge duzenleyicisi olduğuna dair vergi tekniği raporu duzenlenmiştir. Duzenlenen bu raporun sonuc bolumunde (C) Ltd. Şti.'nin 2017 yılına ilişkin olarak bu belgelerden 20 adet faturayı kullanmış olabileceğine dair bulgular yer almaktadır. Bu faturaların ayrı ayrı her birinin vergiler haric tutarı 50.000 TL'nin altında olup, toplam tutarları ise 800.000 TL'dir. (C) Ltd. Şti.'nin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alış tutarı ise 8.000.000 TL'dir. Buna gore, her bir belge itibarıyla 50.000 TL sınırı aşılmamakla birlikte, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olabilecek toplam belge tutarının (800.000 TL) ilgili yıldaki mal ve hizmet alışları toplamının %5'i olan 400.000 TL'yi aşması nedeniyle mukellef soz konusu faturalar icin izaha davet edilmeyecektir.
2.16.3. Mukelleflerin izaha davet edilip edilmeyeceğinin belirlenmesinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgeler, her bir on tespit bakımından ayrı ayrı değerlendirilecektir.
Ornek: 1/8/2017 tarihinde (D) A.Ş. hakkında duzenlenen vergi tekniği raporunda, (E) Ltd. Şti.'nin vergiler haric 60.000 TL tutarında 1 adet sahte faturayı kullanmış olabileceğine dair bulgu mevcuttur. Ote yandan, (F) A.Ş. hakkındaki 2/10/2017 tarihli bir başka vergi tekniği raporunda ise (E) Ltd. Şti. hakkında vergiler haric 40.000 TL tutarında 1 adet sahte faturayı kullanmış olabileceğine dair bulgu yer almaktadır. Mukellefin, 1/8/2017 tarihinde duzenlenen raporda belirtilen faturayla ilgili olarak izaha davet edilmesi mumkun bulunmamakla birlikte, ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5'ini aşmaması şartıyla 2/10/2017 tarihinde duzenlenen raporda belirtilen faturayla ilgili olarak izaha davet edilmesi mumkundur.
2.16.4. Mukellefler hakkında tek bir vergi tekniği raporunda birbirinden farklı yıllara ilişkin sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılmış olabileceğine dair bulguların mevcut olması durumunda, soz konusu 50.000 TL'lik sınırın ve %5'lik oranın aşılmamış olması şartları her bir yıl itibarıyla ayrı ayrı değerlendirilecektir. Herhangi bir yıla ilişkin bu şartların sağlanmamış olması, diğer yıllarda bu şartlardan her ikisini de sağlayan mukelleflerin bu şartların sağlandığı yıla ilişkin izaha davet edilmesine engel teşkil etmeyecektir.
Ornek: 1/8/2017 tarihinde (G) Ltd. Şti. hakkında duzenlenen vergi tekniği raporunda, (H) A.Ş.'nin 2015 yılına ilişkin vergiler haric 70.000 TL, 10.000 TL ve 30.000 TL olmak uzere toplam uc adet, 2016 yılına ilişkin olarak ise vergiler haric biri 45.000 TL, diğeri 40.000 TL olmak uzere toplam iki adet sahte faturayı kullanmış olabileceğine dair bulgu mevcuttur. (H) A.Ş.'nin 2015 yılına ilişkin toplam mal ve hizmet alış tutarları 3.000.000 TL, 2016 yılına ilişkin toplam mal ve hizmet alış tutarları ise 2.000.000 TL'dir. Buna gore, (H) A.Ş., 2015 yılına ilişkin 70.000 TL'lik faturanın 50.000 TL'lik sınırı aşmasından dolayı 2015 yılı icin izaha davet edilmeyecek olup, 2016 yılına ilişkin belgelerden hic birinin 50.000 TL'yi ve 2016 yılına ilişkin belge tutarları toplamının (85.000 TL) ilgili yıldaki mal ve hizmet alışları toplamının %5'i olan 100.000 TL'yi aşmamış olması nedeniyle 2016 yılına ilişkin faturalar icin izaha davet edilecektir.
2.16.5. KDV mukellefi olanlar acısından ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde, oncelikle tespit tarihine kadar verilen KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV'ye ilişkin her bir KDV oranı ayrı ayrı esas alınmak suretiyle soz konusu toplam mal ve hizmet alışlarına ulaşılacaktır.
2.16.6. KDV mukellefiyeti bulunmayan basit usule tabi mukelleflerin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde işletme hesabı ozetinde yer alan "Donem İcinde Satın Alınan Emtia" ve "Giderler" satırlarının toplam tutarı dikkate alınacaktır.
2.16.7. Toplam mal ve hizmet alışları ya da sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgelerin tutarının net bir şekilde tespit edilemediği durumlarda, bu Tebliğin 5 inci maddesinde belirtilen İzah Değerlendirme Komisyonunca mukelleften ilgili donemdeki toplam mal ve hizmet alışları ile kullanılmış olabilecek sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeleri yazılı olarak bildirmesi istenir. Mukellefler tarafından yapılan bu bildirim, ilgili donemdeki toplam mal ve hizmet alışları ile sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının tespitinde esas alınarak on tespite konu tutar komisyonca belirlenir. İdarece yapılan araştırma ve incelemeler neticesinde, yapılan bildirimin hatalı veya eksik olduğunun tespit edilmesi durumunda, yeni tespitin gerektirdiği şekilde işlem tesis edilir.
3. On Tespit
Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinde yer alan indirimli cezanın uygulanması, yetkili merciler tarafından verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair on tespitin yapılmış olduğu hallerde mumkundur.
On tespit, vergi kanunlarının verdiği yetki kapsamında vergi incelemesi yapmaya ve/veya mukellefler veya mukelleflerle muamelede bulunan diğer gercek ve tuzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen bilgi, bulgu veya verilerin İzah Değerlendirme Komisyonuna intikal ettirilmesi neticesinde, mezkur komisyon tarafından verginin ziyaa uğramış olabileceği ve mukellefin izaha davet edilebileceği yonunde yapılan tespiti ifade eder.
3.1. On Tespitin Şartları
3.1.1. Vergi İncelemesine Başlanılmamış veya Takdir Komisyonuna Sevk İşleminin Yapılmamış Olması
Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinde bahsi gecen "vergi incelemesine başlanılmamış olması" ile "takdir komisyonuna sevk edilmemiş olması", on tespitin ilgili olduğu konuya ilişkin olarak; mukellef nezdinde bir vergi incelemesine başlanılmamış olmasını veya mukellefin takdir komisyonuna sevk edilmemiş olmasını ifade eder.
3.1.2. İhbarda Bulunulmamış Olması
Maddede bahsi gecen "ihbarda bulunulmamış olması", yetkili merciler tarafından yapılmış on tespitle ilgili konu hakkında, tespit tarihine kadar ihbarda bulunulmamış olmasını ifade eder. Haklarında on tespit konusuyla ilgili ihbar bulunan mukellefler bu konuyla ilgili olarak izaha davet edilmeyecek, on tespitle ilgisi bulunmayan ihbarlar ise izaha davete engel teşkil etmeyecektir.
3.2. On Tespiti Yapacak Merci
Madde hukmune gore on tespitin yetkili merciler tarafından yapılmış olması gerekmektedir.
Yetkili merci, madde kapsamında izaha daveti yapacak ve kendisine yapılan izahı değerlendirmeye tabi tutarak izahın konusu ile ilgili nihai karar verecek olan Gelir İdaresi Başkanlığı veya Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bunyesinde kurulan komisyonu (İzah Değerlendirme Komisyonu) ifade eder.
4. İzah Değerlendirme Komisyonu
Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinin dorduncu fıkrasında, Maliye Bakanlığı izaha daveti yapacak mercii belirlemeye yetkili kılınmıştır. Bu yetkiye istinaden, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bunyesinde yeterli sayıda "İzah Değerlendirme Komisyonu" oluşturulmuştur.
4.1. Gelir İdaresi Başkanlığı Bunyesinde Kurulan İzah Değerlendirme Komisyonu
Gelir İdaresi Başkanlığı bunyesinde kurulan izah değerlendirme komisyonları ilgisine gore vergi dairesi başkanlıkları ile defterdarlıklara bağlı olarak gorev yapacaklardır.
Vergi dairesi başkanlıklarında oluşturulacak komisyon, vergi dairesi başkanı veya grup mudurunun başkanlığında, vergi dairesi mudurlerinden veya mudurlerden, defterdarlıklarda oluşturulacak komisyon, defterdar veya defterdar yardımcısının başkanlığında, gelir muduru ile vergi dairesi mudurunden olmak uzere toplam uc kişiden oluşur.
Vergi dairesi başkanlıkları bunyesinde birden fazla komisyon kurulması mumkundur.
4.2. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Bunyesinde Kurulan İzah Değerlendirme Komisyonu
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında ve Başkanlıkca uygun gorulen Grup Başkanlıklarında oluşturulacak İzah Değerlendirme Komisyonu, Başkanlık tarafından biri komisyon başkanı olarak belirlenecek uc vergi mufettişinden oluşur. Ayrıca, soz konusu komisyonlar icin yeteri kadar yedek uye secilir.
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı veya Grup Başkanlıkları bunyesinde birden fazla komisyon kurulması mumkundur.
4.3. Komisyonun Gorev ve Yetkileri
İzah Değerlendirme Komisyonu;
a) Kendisine intikal ettirilen bilgi, bulgu veya verilerden hareketle verginin ziyaa uğramış olabileceğine ilişkin, maddede belirtilen on tespiti yapar.
b) İzaha davet yazısını, tebliğ edilmek uzere, haklarında on tespit yapılanlara gonderir.
c) Kendisine yapılacak izahları değerlendirip sonuclandırır.
5. İzaha Davet Yazısı
Komisyon tarafından haklarında on tespit yapılanlara, gerekli acıklamaların yer aldığı ve bu Tebliğ ekinde yer alan "İzaha Davet Yazısı" (EK:1) Vergi Usul Kanunu hukumleri uyarınca tebliğ olunur.
İzaha davet yazısında aşağıdaki hususlara yer verilir:
a) İzaha davet yazısının tebliği tarihinden itibaren 15 gun icerisinde on tespitle ilgili olarak gerekli izahın yapılması ve yapılan izah sonucu Komisyonca, vergi ziyaına sebebiyet verilmediği ve beyanname verilmesini gerektirir bir durum bulunmadığının anlaşılması halinde soz konusu on tespitle ilgili olarak vergi incelemesi ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmayacağı,
b) İzaha davet yazısının tebliği tarihinden itibaren 15 gunluk sure icerisinde izahta bulunulmaması halinde Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinde yer alan indirimli ceza uygulamasından yararlanılamayacağı ve mukellefin vergi incelemesine ya da takdir komisyonuna sevk edileceği,
c) İzahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gun icerisinde, hic verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya duzeltilmesi ve odeme suresi gecmiş bulunan vergilerin, odemenin geciktiği her ay ve kesri icin 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla (izah zammı) aynı surede odenmesi şartıyla vergi ziyaı cezasının ziyaa uğratılan vergi uzerinden %20 oranında kesileceği,
c) İzahın yeterli gorulmemesi halinde mukellefin vergi incelemesine ya da takdir komisyonuna sevk edilebileceği,
d) Mukellefin, yapacağı izahı desteklemek amacıyla başta defter ve belgeler olmak uzere Vergi Usul Kanununun 3 uncu maddesi kapsamında her turlu delili sunabileceği,
e) Davet konusu on tespitle ilgili olarak Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde yer alan pişmanlık hukumlerinden yararlanılamayacağı.
Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan on tespitlerle ilgili olarak, toplam mal ve hizmet alışları ya da sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgelerin tutarının net bir şekilde belirlenemediği durumlarda, bu Tebliğ ekinde yer alan "Toplam Mal/Hizmet Alışları ile Kullanılan Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belgeler Listesi" (EK:2) tebliğ edilecek izaha davet yazısına eklenir.
6. İzahın Değerlendirilmesi
Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilenlerin madde hukumlerinden yararlanmaları icin tebliğ tarihinden itibaren 15 gun icerisinde yetkili komisyona izahta bulunmaları gerekmektedir. Bu sure icerisinde ilgili komisyona izahta bulunmayanlar anılan madde hukmunden yararlanamaz.
Suresinde yapılan izah, komisyonca en gec 10 gun icinde değerlendirilerek sonuca bağlanır.
6.1. Ziyaa Uğratılmış Olabilecek Vergi Tutarını Doğrular Nitelikteki İzah Uzerine Yapılacak İşlemler
Haklarında yapılan on tespite ilişkin olarak, izaha davet yazısında yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte vergi ziyaına neden olunduğu yonunde mukelleflerce izahta bulunulması durumunda, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gun icerisinde hic verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya duzeltilmesi, odeme suresi gecmiş bulunan vergilerin, odemenin geciktiği her ay ve kesri icin, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla odenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi uzerinden %20 oranında kesilir.
6.2. Verginin Ziyaa Uğratılmadığına İlişkin Yapılan İzah Uzerine Yapılacak İşlemler
6.2.1. Yapılan İzahın Yeterli Bulunması
Haklarında yapılan on tespite ilişkin vergi ziyaına neden olunmadığı yonunde mukellefce izahta bulunulması uzerine, mukellefin izahının komisyonca yeterli bulunması ve beyanname verilmesini veya vergi beyanının tamamlanmasını gerektirir bir durumun olmadığının değerlendirilmesi halinde, mukellef hakkında soz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmaz.
6.2.2. Yapılan İzahın Yeterli Bulunmaması
Mukellefce yapılan izahın komisyonca yeterli bulunmaması ve beyanname verilmesini gerektiren bir durumun bulunduğunun değerlendirilmesi halinde bu durum mukellefe bildirilir. Bu bildirim uzerine, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gunluk sure sona ermeden mukellefce; hic verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya duzeltilmesi, odeme suresi gecmiş bulunan vergilerin, odemenin geciktiği her ay ve kesri icin, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla odenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi uzerinden %20 oranında kesilir.
Yapılan izahın yeterli bulunmaması ve mukellef tarafından Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinde ongorulen işlemlerin gercekleştirilmemesi durumunda incelemeye veya takdire sevk işlemleri yapılır.
7. Diğer Hususlar
7.1. İzaha davet şartlarından herhangi birini taşımadığı anlaşılan mukelleflerin vergi beyannamelerini vermelerine engel bir durum bulunmamakta olup, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden beyannamelerini vermiş olanlara, ziyaa uğratılan vergi uzerinden Vergi Usul Kanununun 344 uncu maddesi gereği %50 oranında vergi ziyaı cezası kesilir.
7.2. İzaha davet kapsamında verilen beyanname uzerine tahakkuk eden vergiler ile izah zammının mukelleflerce maddede ongorulen 15 gunluk sure icerisinde odenmemesi durumunda %20 oranında kesilmiş olan indirimli ceza, %50 oranı esas alınarak ikmal edilir ve izah zammının gecikme faizine donuşturulmesi işlemi yapılır.
7.3. Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesi kapsamında %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği uzerine mukellefler tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilirler.
7.4. Yazılı izah, izaha davet yazısını gonderen merciiye; elden verilmişse bu tarihte, postayla taahhutlu veya acele posta servisi ile gonderilmişse zarfın uzerindeki damga tarihinde, postayla adi olarak veya ozel dağıtım şirketleri aracılığıyla gonderilmişse izaha davet yazısını gonderen merciin kayıtlarına girdiği tarihte verilmiş sayılır. Sozlu izah, izahı yapan ile komisyon tarafından imzalanacak bir tutanakla tespit olunur, bu durumda izah tarihi olarak tutanağın duzenlendiği tarih esas alınır.
7.5. Bu Tebliğ ekinde yer alan, "İzaha Davet Yazısı" ile "Toplam Mal/Hizmet Alışları ile Kullanılan Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belgeler Listesi" muhteviyatında değişiklik yapmaya Bakanlığımız yetkilidir.
8. Yururluk
Bu Tebliğ 1/9/2017 tarihinde yururluğe girer.
9. Yurutme
Bu Tebliğ hukumlerini Maliye Bakanı yurutur.
Ekler icin tıklayınız.