Zabıta memurlarına, maktu miktardaki fazla calışma ucreti alsa dahi, tuttukları nobet karşılığında izin alabilmeli SORU: İyi calışmalar. Calıştığım belediyede 3 ile 5 haftada bir cumartesi pazar ve resmi tatillerde sabah 8 aksam 8 mesai yapıyoruz. Ancak bu mesaiye karşılık bize fazladan izin vermiyorlar, bunlara karşılık mesai ucretini aldığımızı soyluyorlar. Biz onlara maktu mesainin nobetle alakası olmadığını soylediğimiz halde yok aldığınız mesai ucretinin nobete karşılık olduğunda ısrar ediyorlar fazla uğraşırsak asaletimizin imzalanmayacağını ima ediyorlar. Sizden ricam gercekten o tuttuğumuz nobetlere karşılık izin kullanma hakkımız var mı varsa ne Sartlarda? Ayrıca hakkimiz varsa bu konuyla alakalı sitenizde haber yaparsanız cok sevinirim. Şimdiden teşekkur ederim.
CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 99. Maddesinde "Memurların haftalık calışma suresi genel olarak 40 saattir. Bu sure Cumartesi ve Pazar gunleri tatil olmak uzere duzenlenir. Ancak ozel kanunlarla yahut bu kanuna veya ozel kanunlara dayanılarak cıkarılacak tuzuk ve yonetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin ozellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı calışma sureleri tespit olunabilir." hukmu, 101. Maddesinde "Gunun yirmidort saatinde devamlılık gosteren hizmetlerde calışan Devlet memurlarının calışma saat ve şekilleri kurumlarınca duzenlenir." hukmu, 178. maddesinde "B) Kurumlar gerektiği taktirde personelini gunluk calışma saatleri dışında fazla calışma ucreti vermeksizin calıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla calışmanın her sekiz saati icin bir gun hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en cok on gunluk kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı icinde kullandırılabilir. Fazla calışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca muştereken belirlenir." hukmu bulunmaktadır.
13/03/1975 tarihli ve 15176 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Fazla Calışmanın Uygulama Esaslarını Gosterir Yonetmeliğin 3. maddesinde
"A) Fazla calışma: Devlet Memurlarının, genel olarak haftalık calışma suresi olan, 40 saatin ustunde yaptıkları calışma, fazla calışmadır.
Bu Yonetmeliğin uygulanması yonunden, ozel Kanunlarda mevcut yahut Devlet Memurları Kanunu'na veya Ozel Kanunlara dayanılarak cıkarılacak Tuzuk ve Yonetmeliklerdeki:
a) Haftalık calışma sureleri 40 saatten az olan Devlet Memurlarının 40 saatten fazla calıştıkları sure;
b) Haftalık calışma sureleri 40 saatten fazla olan Devlet Memurlarının;
Ozel Kanunlarında mevcut veya Devlet Memurları Kanunu ya da Ozel Kanunlara dayanılarak cıkarılacak Tuzuk ve Yonetmeliklerde belirtilen sureden fazla calıştıkları sure;
Fazla calışma sayılır.
B) Nobet Hizmeti: Kurumların faaliyetleri gereği, guvenliğin veya hizmetin devamını temin amacıyla, normal calışma saatleri icinde veya dışında yapılan calışmadır." hukmu, 5. maddesinde "Calışma saatleri icinde ve dışında yurutulen nobet hizmetleri fazla calışma sayılmaz." hukmu bulunmaktadır.
Obur taraftan 5393 sayılı Belediye Kanununun 51. maddesinde "Zabıta hizmetleri kesintisiz olarak yurutulur. Zabıta personelinin calışma suresi ve saatleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen calışma sure ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yurutulmesini sağlayacak şekilde duzenlenir. Belediye zabıta ve ozel guvenlik hizmetlerinde fiilen calışanlara, fazla mesai ucreti olarak yılı butce kanununda belirlenen ust sınırı aşmamak kaydıyla belediye meclisi kararı ile tespit edilen maktu tutar odenir." hukmu bulunmaktadır.

Belediye Zabıta Yonetmeliğinin 9. Maddesinde "Belediye zabıta hizmetleri resmi tatil gunleri de dahil olmak uzere, gunun 24 saati aksatılmadan surdurulur. Zabıta personelinin calışma suresi ve saatleri 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen calışma sure ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yurutulmesini sağlayacak şekilde aynı Kanunun 101 inci maddesi gereğince Devlet Personel Başkanlığının uygun goruşu alındıktan sonra belediye zabıtasının en yuksek dereceli amirinin teklifi ve belediye başkanının onayı ile tespit olunur. Fazla calışma ucretleri ile ilgili olarak 5393 sayılı Kanunda yer alan hukumler uygulanır. Zabıta personelinin calışma saatleri vardiyalar halinde gorevin gereğine gore 24 saat iş 48 saat istirahat veya 12 saat iş 24 saat istirahat şeklinde duzenlenebilir. Belediye zabıta memurlarının haftalık olağan calışma saatleri 48 saati gecmeyecek şekilde duzenlenir. Ancak, personel sayısı az olan zabıtalarda 12 saat iş, 12 saat istirahat şeklinde duzenleme yapılabilir. Bu uygulamadan dolayı hizmetin surekliliğini aksatmamak kaydıyla ve bir sıra dahilinde personele 657 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi goz onunde bulundurularak ayrıca haftada bir gun ilave izin verilebilir." hukmu duzenlenmiştir.
2017 yılı Merkezi Yonetim Butce Kanununun K Cetvelinde
"(B) Aylık Maktu Fazla Calışma Ucreti:
1- Belediyeler ile bunlara bağlı mustakil butceli kamu tuzel kişiliğini haiz kuruluşlarda (iktisadi işletmeler haric), gorevlerinin niteliği gereği 657 sayılı Kanunda belirtilen calışma sure ve saatlerine bağlı olmaksızın zabıta ve itfaiye hizmetlerinde fiilen calışan personele (destek hizmeti yuruten personel haric), belediye meclisi kararı ile tespit edilen tutar, fazla calışma ucreti olarak maktuen odenir...
2- Aylık maktu fazla calışma ucreti alanlara, her ne ad altında olursa olsun ayrıca fazla calışmaya yonelik olarak başkaca bir odeme yapılmaz.
3- Yukarıdaki hukumlere gore odenecek aylık maktu fazla calışma ucretleri;
a) Gorevin yapılması sırasında veya gorevden dolayı yaralanma ve sakatlanma hallerinde tedavi suresince,
b) Bir yılda toplamı 30 gunu gecmeyen hastalık izni surelerinde,
c) İtfaiye hizmetlerinde calışan personel icin gorevin yapılması sırasında veya gorevden dolayı hastalanma hallerinde tedavi suresince,
c) Yurt icinde yapılacak hizmet ici eğitime katılma ve gecici gorevli olarak bulunma durumlarında,
odenmeye devam olunur. Diğer hallerde ise, fiilen calışıldığı surece ve bu sure ile orantılı olarak odenir." hukmune yer verilmiştir.
Bu hukumler birlikte ele alındığında,
1. Belediye zabıta personelinin calışma suresi ve saatleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen calışma sure ve saatlerine bağlı değildir.
2. Belediye zabıta personelinin haftalık olağan calışma saatlerinin 48 saati gecmeyecek şekilde duzenlenmesi gerekmektedir. Buna gore kurumsal olarak belirlenen haftalık calışma saatini aşan hizmet sureleri fazla calışma sayılmalıdır.

3. Nobet ya da vardiyalı calışma; personelin olağan calışmasını bir sıra dahilinde yapması olarak tanımlanabilir. Fazla Calışmanın Uygulama Esaslarını Gosterir Yonetmeliğe gore de calışma saatleri icinde ve dışında yurutulen nobet hizmetleri fazla calışmadan sayılmamaktadır. Bu nedenlerle aylık maktu fazla calışma ucretinin yurutulen nobetin karşılığıdır duşuncesinin doğru olmadığını duşunuyoruz.
4. Zabıta personelinin calışma saatleri, vardiyalar halinde gorevin gereğine gore 24 saat iş 48 saat istirahat veya 12 saat iş 24 saat istirahat şeklinde duzenlenebilmektedir.
5. İstisna olarak, personel sayısı az olan belediyelerde zabıtalar icin 12 saat iş, 12 saat istirahat (orneğin sabah 8 aksam 8 mesai) şeklinde uygulama yapılabilmektedir. Boyle uygulama yapılması durumda, bir sıra dahilinde personele ayrıca haftada bir gun ilave izin verilebilmesi mumkundur. Ancak bu iznin verilmesi, hizmetin aksamadan yurutulmesi koşuluyla belediyelerin yetkili makamlarının takdirinde bulunmaktadır.