
Yuksekoğretim kurumlarında gorevli oğretim gorevlilerinin il dışında doktora yapmalarının yasal boyutu nedir ? Bu yazımızda, universitelerde kadrolu olarak gorev yapan ve artık farklı statulerde atanan oğretim gorevlilerinin doktora eğitimlerine izin verilmesi hususu ile ilgili universitelerde farklı uygulamalar halen devam ettiğinden konu hakkında butun yonleriyle bilgilendirmede bulunacağız.
Bildiğiniz uzere, yuksekoğretim kurumlarında oğretim gorevlileri 2547 sayılı Yuksekoğretim Kanununun 31 inci maddesinde tanımlanmıştır.
Soz konusu maddede; "Oğretim gorevlileri; universitelerde ve bağlı birimlerinde bu Kanun uyarınca atanmış oğretim uyesi bulunmayan dersler veya herhangi bir dersin ozel bilgi ve uzmanlık isteyen konularının eğitim-oğretim ve uygulamaları icin, kendi uzmanlık alanlarındaki calışma ve eserleri ile tanınmış kişiler, sureli veya ders saati ucreti ile gorevlendirilebilirler. Oğretim gorevlileri, ilgili yonetim kurullarının goruşleri alınarak fakultelerde dekanların, rektorluğe bağlı bolumlerde bolum başkanlarının onerileri uzerine ve rektorun onayı ile oğretim uyesi, oğretim uye yardımcısı ve oğretim gorevlisi kadrolarına atanabilirler veya kadro şartı aranmaksızın ders saati ucreti veya sozleşmeli olarak istihdam edilebilirler. Oğretim uyesi kadrolarına oğretim gorevlileri en cok iki yıl sure ile atanabilirler; bu sure sonunda işgal ettikleri kadroya başvuran oğretim uyesi bulunmadığı ve gorevlerine devamda yarar gorulduğu takdirde aynı usulle yeniden atanabilirler. Atanma suresi sonunda gorevleri kendiliğinden sona erer. Bunların yeniden atanmaları mumkundur. Bu takdirde ilk atama usulu uygulanır. Konservatuvarlar ile meslek yuksekokullarına gerektiğinde surekli olarak oğretim gorevlisi atanabilir." şeklinde ifade edilmiştir.
Diğer taraftan, aynı kanunun 36 ncı maddesinde; "Oğretim elemanları, universitede devamlı statude gorev yapar. Oğretim elemanının gorevi ile bağlantılı olarak verdiği hizmetin karşılığında telif ucreti adıyla bir bedel tahsil etmesi halinde 58 inci madde hukumleri uygulanır. Oğretim uyesi, kadrosunun bulunduğu yuksekoğretim birimi ile sınırlı olmaksızın ve ihtiyac bulunması halinde gorevli olduğu yuksekoğretim kurumunda haftada asgari on saat ders vermekle yukumludur. Oğretim gorevlisi ise haftada asgari on iki saat ders vermekle yukumludur. Ancak yuksekoğretim kurumlarının uygulamalı birimlerinde gorev yapacak olan oğretim gorevlileri icin ders yuku aranmaz ve bunlara ders ucreti odenmez." hukmu bulunmaktadır.
Ote yandan, 25 Ocak 2019 tarihli haberimizde de dile getirdiğimiz uzere 2018 yılı icerisinde yapılan yasal duzenlemeler sonucunda Oğretim Gorevlisi kadrolarında "Ders Veren" ve "Uygulamalı Birim" şeklinde iki farklı statu meydana gelmiş olup, bunlardan ders verenlerin haftalık ders yuklerinin 12 saatten az olamayacağı hukum altına alınmış iken, Oğretim Gorevlisi (Uygulamalı Birim) olarak atananların ise zorunlu ders yukleri bulunmamaktadır.
Halihazırda yuksekoğretim kurumlarında ceşitli gerekcelerle her ne statude atanmış olursa olsun oğretim gorevlilerinin doktora yapmalarına izin verilmediği, bazı universitelerde ise kısa sureli izin-gorevlendirmeler verilerek lisansustu eğitime imkan tanındığı, bazılarında ise izin-gorevlendirme onayı alınmadan işlem tesis edildiği bilinmektedir.
Yuksekoğretim Kurulu Başkanlığı tarafından cok eski yıllarda verilen muhtelif goruşlerde, Oğretim Gorevlilerinin il dışında doktora yapmaları kesinlikle istenmezken, zaman icerisinde bu konuda verilen goruşlerde eğitim-oğretim hizmeti aksatılmaması kaydıyla oğretim gorevlilerinin il dışında doktora yapmalarının engellenmemesi istenmiştir.
Hepimizin de bildiği gibi Anayasamızın 42 inci maddesine gore, kimse, eğitim ve oğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Ancak, bir personel rejimine bağlı olarak gorev ifa eden kamu calışanlarının en oncelikli sorumluluğu verdiği kamu hizmeti olduğu kuşkusuzdur.
Nitekim, Anayasa Mahkemesinin 2012/1334 sayılı kararında; "Anayasa'da yer alan eğitim ve oğrenim hakkı, kamu otoritelerine bireyin eğitim ve oğrenim almasını engellememe negatif odevini yuklemekle birlikte Anayasa'da ongorulen ilkoğretim dışında devletin tum bireylere eğitim ve oğrenim sağlaması şeklinde pozitif bir odev yuklememektedir. Devletin ozellikle lisansustu eğitim almak isteyen herkese bunu sağlama şeklinde pozitif bir odevi bulunmamaktadır. Bu cercevede kamu kurumlarının her personeline yuksek lisans ya da doktora eğitimi amacıyla ucretli izin verme yukumluluğu yoktur." ifadesiyle kamu kurumlarının personeline lisansustu eğitim icin izin verme konusunda takdir hakkı olduğuna dikkat cekilmiştir.
Yukarıda izah edilen tum hususlar birlikte değerlendirildiğinde;
1- Ders vermek uzere atanmış oğretim gorevlilerinin il dışındaki bir başka universitede lisansustu eğitim kazanmaları halinde haftalık ders yukunu doldurmak ve oncelikle eğitim oğretim hizmetini aksatmamak kaydıyla doktora yapmalarının engellenmemesi gerektiği,
2- Oğretim gorevlisi kadrolarına atanmış ancak uygulamalı birimlerde gorev yapanların ise haftalık mesai saatine bağlı olarak calıştıkları duşunulduğunde doktora yapmalarının fiilen mumkun olmadığı, bu kişilerin ancak yasal izinlerini (yıllık, mazeret vb.) kullanmak suretiyle doktora eğitimlerini il dışında surdurebilecekleri,
3- Ders veren/uygulamalı birim oğretim gorevlilerinden idari gorevi bulunanların (yuksekokul muduru, bolum başkanı, koordinator vb.) doktora eğitimlerine devam edebilmeleri icin gorevleri başında olmadıkları gunlerde mutlaka yasal izin veya gorevli olma durumuna bağlı olarak calıştıkları idare tarafından uygun gorulmuş vekil bırakmalarını, aksi takdirde şikayete konu olması halinde disiplin işlemlerine maruz kalabilecekleri,
4- Son olarak gelişen teknolojiye bağlı olarak ozellikle ders doneminden sonra laboratuvar ve uygulama ihtiyacı olmayan alanlarda doktora tez surecinin uzaktan yonetilebileceği duşunulduğunde, mumkun olduğu surece oğretim uyesi kadrolarının araştırma gorevlilerinden sonra en temel kaynağı olan oğretim gorevlilerine (ders veren) hizmetlerini aksatmamak şartıyla izin verilmesinin uygun olacağı,
KAPAT [X]
Mutalaa edilmektedir.
Yavuz Selim KAPLAN