Yıl icinde 5 yıllık hizmet suresini doldurduğu icin sozleşme ucreti değişecek personel icin yılının sonunun beklenmesine gerek bulunmamaktadır. SORU: Merhabalar; Bir kamu kurumda 4B sozleşmeli personel olarak calışıyorum. Gectiğimiz ekim ayı icinde aynı gorevde 5 yılımı tamamladım. Sozleşmeli personelin ucreti belirlenirken biliyorsunuz ki aynı gorevde calışma suresi de yer alıyor. Unvanıma gore sozleşme ucretim "0-5 yılı arası calışanlar" ve "5-10 yıl arası calışanlar" olarak değişebiliyor. Kurumum 5 yılımı ekim ayı icinde doldurmama rağmen sozleşmemin ocak ayında yenileceğini, yeni ucretinin ocak ayı itibariyle hesaplanacağını soyleyerek sozleşmemi yenilemedi. Sizce 5 yıl doldurduğumuz ay icinde mi sozleşme yenilenmeli yoksa ocak ayı beklenmeli mi? Veyahut eğer ben işe şubat ayında başlasaydım beni 5 yılsonunda ocak ayına kadar bekletecekler mi?
CEVAP: Bilindiği uzere, 657 sayılı Kanunun 4/B maddesinde, "... Sozleşmeli personel seciminde uygulanacak sınav ile istisnaları, bunlara odenebilecek ucretlerin ust sınırları ile verilecek iş sonu tazminatı miktarı, kullandırılacak izinler, pozisyon unvan ve nitelikleri, sozleşme hukumlerine uyulmaması hallerindeki mueyyideler, sozleşme fesih halleri, pozisyonların iptali, istihdamına dair hususlar ile sozleşme esas ve usulleri Cumhurbaşkanınca belirlenir..." hukmu yer almaktadır.
6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sozleşmeli Personel Calıştırılmasına İlişkin Usul ve Esasların 3 uncu maddesinde, "Sozleşmeli personelin ucreti; pozisyon unvanı, bu unvana ilişkin eğitim duzeyi, kamu kurum ve kuruluşlarında aynı kadro veya pozisyon unvanında gecen hizmet suresi dikkate alınarak tespit edilir..." hukmu,
5 inci maddesinde, "Sozleşme sureleri mali yıl ile sınırlıdır" hukmu,

14 uncu maddesinde "657 sayılı Kanunun değişik 4 uncu maddesinin (B) fıkrasına gore calıştırılacak sozleşmeli personelin sayısı, unvanı, nitelikleri, sozleşme ucreti ve sureleri ilgili Bakanlığın onerisi ve Devlet Personel Başkanlığının olumlu goruşu uzerine Maliye Bakanlığınca saptanır.
Bu saptamaya dayanılarak ilgili Bakanın onayı ile sozleşmeli personel calıştırılabilir.
Sozleşmeli personel pozisyonları merkezde toplam sayı olarak, taşrada ise il veya bolge bazında tahsis edilir. Maliye Bakanlığınca vize edilen pozisyonlara ilişkin cetvellerin bir orneği ilgili kurumlar tarafından vize tarihinden itibaren bir ay icinde elektronik ortamda Devlet Personel Başkanlığına gonderilir." hukmu yer almaktadır.
Ayrıca, 10/07/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2 sayılı Genel Kadro ve Usulu Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 8 inci maddesinde, "...(2) Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi kapsamına giren kuruluşların,
a) Sozleşmeli personel pozisyonları; sayı, unvan, nitelik, sozleşme ucreti ve surelerinin belirlenmesi suretiyle merkezde toplam sayı olarak, taşrada ise bolge veya il bazında Cumhurbaşkanınca ihdas edilebilir..." hukmune yer verilmiştir.
Gerek Esasların 14 uncu maddesi cercevesinde ve gerekse 2 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi cercevesinde ihdas edilen sozleşmeli personelin ucretleri hizmet suresi ve/veya oğrenim durum dikkate alınarak bir skala şeklinde belirlenmektedir.
Bu durumda sozleşme donemi icerinde hizmet suresi değişen personel bir ust gruba hangi tarih itibariyle yukseltilecektir?
375 sayılı Kanunun Hukmunde Kararnamenin ek 7 nci maddesinde, "...657 sayılı Kanunun 4 uncu maddesinin (B) fıkrası ile birinci fıkrada belirtilen mevzuat kapsamında, bir onceki mali yılda vizeli mevcut pozisyon ve tip sozleşme ornekleri yeni bir vize yapılmasına gerek kalmaksızın icinde bulunulan mali yılda da kullanılmaya devam olunur. Bu pozisyonlarda bir onceki mali yılda istihdam edilen personelden, icinde bulunulan mali yılda da gorevlerine devam etmeleri uygun gorulenlerle, mevcut sozleşme ucretlerine icinde bulunulan mali yıl icin mevzuat uyarınca yapılacak artışlar ilave edilmek suretiyle yeni sozleşme yapılır..." hukmu yer almakta olup, mali yıl bitip yeni mali yıl icin gorevine devam etmekte olan personel icin yeni sozleşme yapılması gerekmekte olup; mali yıl icinde yapılan artışlarda "yeni bir sozleşme yapılmaksızın" ucrete eklenmektedir.

Sozleşme donemi icinde kurumlarca gerekce gosterilerek sozleşmenin tek taraflı feshedilmesi Esaslarda duzenlenmekle birlikte, hizmet suresi bir ust gruba yukselenlerin sozleşme ucretlerinin nasıl artırılacağı konusunda bir duzenleme bulunmamaktadır.
Ancak idarenin personelin aleyhine olmamak kaydıyla, "sozleşmede ustun taraf olmasından" oturu tek taraflı duzenleme yapma yetkisi her zaman bulunmaktadır. Nitekim sozleşme ucretleri hizmet yılına gore "tavan" olarak belirlenmekte, kurum ise bu tavanı gecmemek uzere ucreti belirleyebilmektedir. Kurumun bu yetkisi ile sozleşme ucretinin belirlenmesinde "hizmetin" de dikkate alınacağı hukmu dikkate alındığında, yeni bir sozleşmeye gerek olmaksızın yetkili makamın onayı ile ucretin bir ust gruba yukseltilmesinde hukuken bir sakınca yoktur.
"Kurumun takdir hakkı var mıdır?" sorusuna cevap vermek yerine konuya ışık tutacak bir mahkeme kararında şoyle denilmektedir: "Ulkemizde "enflasyon" yaşanan bir olgudur ve bu nedenle calışanların maaş ve ucretleriyle ilgili kararlarda goz ardı edilmesi Anayasanın hukumleri karşısında olanaksızdır.
Ucret duzenlemelerindeki temel amaclardan birisi enflasyon nedeniyle calışanların reel gelirlerinde meydana gelen azalmayı onlemek olduğuna gore 1990 yılına ait sozleşme ucretlerinin, aynı yıl icin Bakanlar Kurulunca belirlenen ucret tavanının elvermesi halinde, Kurumca onceki yıl ucretlerinden yuksek yada en azından 1989 yılı duzeyinde saptanması sosyal devlet ilkesinin ve ucrette adalet sağlanmasının bir gereğidir." (Danıştay 5. Daire, E:1991/3725, K:1992/1960, T:23/06/1992).
Zaten, kanuni suresi icinde acacağınız davanın "ucretinizin .../10/2019 tarihinden gecerli olmak uzere" artırılması olacağından, mahkemece iptal edilmesi uzerine geriye donuk haklarınızın odeneceği muhakkaktır.