İl mudur yardımcıları kadrolarına Cumhurbaşkanlığı kararnameleri veya kanunlara gore nasıl atama yapılır? Cumhurbaşkanlığı Hukumet Sistemine gecilen 9 Temmuz 2018 tarihinden once, kamu gorevlerine yapılacak atamalara ilişkin usul ve esaslar ile atamaya yetkili amirler 2451 sayılı Kanun, 2477 sayılı Kanun ve kurumların teşkilat kanunlarında duzenlenmekteydi. 2451 sayılı Kanun muşterek karar veya bakanlar kurulu kararıyla yapılacak atamaları, 2477 sayılı Kanun 2451 sayılı Kanun kapsamına girmeyen kurumlardaki atama usulune dair hukumleri haviydi. İl mudur yardımcısı kadroları bugun olduğu gibi gecmişte de kararnameli bir gorev olarak duzenlenmediğinden 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hukumleri cercevesinde eşit dereceler arasında veya 68/B maddesi kapsamında derece yukselmesi suretiyle kurum icinden, kurum dışından veya acıktan atama yapılabilen kadrolardı.
Teşkilat kanunlarında yer alan atama yetkisine Cevre ve Şehircilik Bakanlığının teşkilat ve gorevleri hakkındaki mulga 644 sayılı Kanun Hukmunde Kararnamenin 34. maddesinde yer alan, "2451 sayılı Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulune İlişkin Kanunun eki cetvellerde sayılanlar dışında kalan memurların atamaları Bakan tarafından yapılır. Bakan bu yetkisini alt kademelere devredebilir." hukmu ornek olarak verilebilir. Aynı hukum Mulga Orman ve Su İşleri Bakanlığının, Mulga Gıda Tarım ve Hayvancılık, Mulga Gumruk ve Ticaret, Mulga Genclik ve Spor Bakanlığının teşkilat KHK'lerinde de yer almıştır.

Bakanlıklar dışındaki kurumlardan ise; 3289 sayılı Spor Genel Mudurluğunun teşkilat ve gorevlerine ilişkin Kanunun mulga 12. maddesinde yer alan, "Atamalar 23/04/1981 gun ve 2451 sayılı Kanuna gore yapılır. Bu Kanun dışında kalan 14 derece kadrolara Bakan, diğer butun gorevlere ise Genel Mudur tarafından atama yapılır. Ancak Bakan ve Genel Mudur bu yetkisini gerekli gorduğu alt kademelere devredebilir." hukmu ile 2828 sayılı Kanunun mulga 17. maddesinde yer alan, "Genel Mudur, Genel Mudur yardımcıları ve Birinci Hukuk Muşaviri 23/4/1981 tarihli 2451 sayılı Kanun hukumlerine gore muşterek kararlar Sosyal Hizmetler Eğitim Merkezi Başkanı ile Kurumun 14 uncu derecedeki kadrolarına Genel Mudurun teklifi, Başbakanın onayı ile diğer kadrolara Genel Mudurun onayı ile atama yapılır." hukmu ornek gosterilebilir. Benzer hukumler diğer kamu kurum ve kuruluşlarının yururlukten kaldırılan teşkilat kanunlarında da yer almıştır.
Anayasanın 104. maddesinde yapılan değişiklik sonucunda ust kademe kamu yoneticilerinin atanması ve gorevden alınması Cumhurbaşkanının gorevleri arasında sayılmış, 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle de atamaya ilişkin usul ve esaslar ile Cumhurbaşkanı kararı veya onayı ile atanacaklar belirlenmiş, burada sayılmayan kadro ve pozisyonlar icin atamaya yetkili amirler belirlenmiştir.
3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 2. maddesinde, Cumhurbas,kanının, atamaya yetkili amirlere ait yetkileri haiz olduğu, ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve gorevlere Cumhurbaşkanı kararıyla, (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve gorevlere Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılacağı hukum altına alınmış, bu cetvellerde sayılmayan kadro, pozisyon ve gorevlere, ilgili Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakan veya atamaya yetkili amirler tarafından atama yapılacağı, Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanın bu yetkisini alt kademedeki yoneticilere devredebileceği belirtilmiştir. Bu duzenlemede Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar dışında atamaya yetkili amirlerin kim olduğu konusu belirsiz kalmıştır.
Cumhurbaşkanlığı hukumet sistemine geciş amacıyla yururluğe konulan 703 sayılı KHK ile hemen hemen tum teşkilat kanunları yururlukten kaldırılmış, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Bakanlıklar, 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle de bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların buyuk coğunluğunun teşkilat yapısı duzenlenmiştir. Gerek bakanlıklarla ilgili 1 sayılı, gerekse diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgili 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde atama yetkisine ilişkin duzenleme yer almamakta, sadece Cumhurbaşkanlığı teşkilatında sınırlı sayıda kadro veya gorev icin atamaya yetkili amirin kim olduğu belirtilmektedir.
Anayasanın 128. maddesine gore memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin atanmalarına ilişkin hususların kanunla duzenlenmesi gerekmektedir. 104. maddeyle birlikte duşunulduğunde Cumhurbaşkanının atama yetkisinin sadece ust kademe yoneticileriyle sınırlı olduğu, diğer kadro ve pozisyonlara atama yetkisinin kanuni duzenleme gerektirdiği sonucu cıkmaktadır. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ust kademe yoneticiler dışında kalan kadro ve pozisyonlarla ilgili duzenlemelerinin Anayasaya aykırılığı sorununun Anayasa Mahkemesince cozumleneceğini duşunuyoruz. Ama mevcut haliyle il mudur yardımcısı atama yetkisinin Cumhurbaşkanı yardımcısına mı, bakana mı veya bağlı, ilgili ve ilişkili kurumların en ust amirine mi ait olduğu; yetki devri olup olmadığı ile gecmişten gelen teamuller cercevesinde belirlenecektir.

Uygulamada il mudur yardımcıları bakanlar tarafından eşit dereceli kadrolar arasından veya 68/B maddesi kapsamında derece yukselmesi suretiyle atanmaktadır. Ek gostergesi 5300'den duşuk olduğu icin 1 ve 2. derece il mudur yardımcısı kadrosuna atanmak icin asgari 10 yıl sure aranmakta, bu surenin tamamının memuriyette gecmiş olma şartı bulunmamaktadır. Madde hukmunde hangi surelerin bu kapsama gireceği acıkca ifade edilmektedir.
İl mudur yardımcılığına atanabilmek icin aranan bu genel şartlar yanında; bakanlıklar ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların atama ve yer değiştirme yonetmelikleri ile atama ve gorevde yukselme yonetmeliklerine de bakılması gerekmektedir. Soz konusu yonetmelikler ile ozel atama şartları getirilebilmektedir. Orneğin Cevre ve Şehircilik Bakanlığı ilgili yonetmeliğinde il mudur yardımcısı kadrosuna atanmak icin "universitelerin muhendislik, mimarlık ile şehir ve bolge planlama bolumlerinden ya da oğrenim suresi en az dort yıl olup bu bolumlere denkliği Yuksekoğretim Kurulunca kabul edilen diğer fakulte veya yuksekokulların ilgili bolumlerinden mezun olmak," şartını getirmiştir.
Sonuc olarak, il mudur yardımcısı kadrosuna atamada;
- Atama yetkisinin Bakana ait olduğu,
- 1. dereceli bir kadroda bulunulması veya 68/B maddesinde belirtilen asgari 10 yıl calışma şartına sahip olunması gerektiği,

KAPAT [X]
- İlgili kurumun atama ve yer değiştirme yonetmeliği veya atama ve gorevde yukselme yonetmeliklerine bakılarak ozel şartlar getirilmiş ise bu koşulları taşımak gerektiği,
değerlendirilmektedir.