Vekil memurların vekalet ettikleri kadroya bağlı olarak makam, gorev ve temsil tazminatından yararlanabilmeleri ancak ve ancak bir yasal duzenleme yapılması halinde mumkun olabilecektir. Soru
Buyukşehir Su ve Kanalizasyon İdaresinde vekaleten daire başkanlığı yapan kişi vekalet ucreti dışında ayrıca makam, gorev, temsil tazminatı alabilir mi?
Cevap
Bir kadroya vekaleten atamanın hukuki dayanağı, 657 sayılı Kanunun 86. maddesi olup, kamuda gecici ve istisnai ve hizmet gordurme yontemidir. Dolu kadroya veya boş kadroya vekaleten atama yapılabilmektedir. Her ne kadar gecici ve istisnai bir hizmet gordurme usulu olsa da son donemde genel bir yontem halini almıştır. Vekaleten atanan memur asilin her turlu yetki ve sorumluluğunu taşımakta, atamaya yetkili amir veya disiplin amiri olabilmekte, idari veya cezai sorumluluk doğması durumunda asil gibi muamele gormektedir. Ani gelişen veya gecici bazı koşullarda kamu hizmetlerinin aksamaması icin yerinde bir yontem olmakla birlikte aylar hatta yıllar boyu suren kalıcı bir uygulamaya donuştuğunde amacını aşmaktadır.
Yonetici kadrolara vekalet idareye sınav acma kulfetinden kacma, istemediği birinin asaleten atanma ihtimaline karşı tercih ettiği kişiye yetki ve sorumluluk verme esnekliği sağlamakta, vekil memuru vekalet gorevinin alınabilme baskısı ve ilave tazminat ve ek odeme farklarını her an kaybetme korkusu altında hizmet gormeye zorlamaktadır.
Anayasanın 128. maddesine gore memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin mali ve sosyal hakları ancak kanunla veya toplu sozleşme hukumleriyle duzenlenebilmektedir. Bu gune kadar uygulanan ve istikrar kazanan toplu sozleşme duzeninde ek gosterge ile makam, gorev ve temsil tazminatları toplu sozleşme kapsamına alınmamıştır.
Bir kadroya vekalet eden memurlar icin sağlanan mali haklardan vekalet aylığı odenme şartları 657 sayılı Kanunun 86. maddesinde, zam ve tazminat farklarının odenme şartları yan odeme kararnamesinde, ek odeme farkı odeme şartları ise 375 sayılı KHK'nin ek 9. maddesinde duzenlenmiştir.
657 sayılı Kanuna ekli IV sayılı Makam Tazminatı Cetvelinde makam tazminatı odenecek memurlar ile tazminat gosterge rakamları duzenlenmiştir. 375 sayılı KHK'nin 1. maddesinin (C) fıkrasında ise gorev tazminatı odemesi ile bu odemeden yararlanacaklara ilişkin genel cerceve cizilmiş, bu cerceveye uygun olarak da 2008/13694 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla gorev tazminatı gosterge rakamları ve odemeye ilişkin diğer hususlar duzenlenmiştir. Temsil tazminatının kanuni dayanağını ve sınırlarını ise 4505 sayılı Kanunun 5. maddesi oluşturmakta, 2000/457 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı da kanunla verilen yetki cercevesinde temsil tazminatı gosterge rakamlarını ve odemeye ilişkin diğer hususları duzenlemiş bulunmaktadır. Bu odemelerden yararlanabilmek icin temel esas ilgili kadrolara atanmış olmaktır. Yukarıda sozu edilen mevzuatta daire başkanı kadrosunun makam tazminatı gostergesi 2000, gorev tazminatı gostergesi ise 8000 olarak belirlenmiştir.
Buraya kadar vekalet muessesesi ile vekalet gorevi sebebiyle bu gorevi yuruten memurların yararlanacağı mali hakların niteliği ve mevzuat dayanaklarını ozetledik. Ayrıca makam, gorev ve temsil tazminatının yasal dayanağını ortaya koyduk.
Anayasanın 128. maddesinde yer alan mali ve sosyal hakların ancak kanun ve toplu sozleşme ile belirlenmesi ilkesine uygun olarak vekalet gorevi yurutenlerin yararlanacağı ilave mali haklar kanun ve kanunun verdiği yetkiye istinaden ikincil duzenlemelerle belirlenmiştir. Bu duzenlemelere gore vekil memurlara belirli koşullar altında vekalet aylığı, zam ve tazminat farkı ve ek odeme farkı odenmektedir.
Vekil memurların vekalet ettikleri kadroya bağlı olarak makam, gorev ve temsil tazminatından yararlanabilmeleri ancak ve ancak bir yasal duzenleme yapılması halinde mumkun olabilecektir. Şu an icin boyle bir duzenleme olmadığından vekil memurlar vekalet ettikleri kadrolar icin makam, gorev veya temsil tazminatı ongorulmuş olsa bile bu odemeden yararlanamayacaktır.