Cuma namazı, Hz. Muhammed (s.a.v.) doneminden gunumuze kılına gelmiş, Cuma gunu oğle vakti cemaatle kılınması farz olan namazdır. Peki Cuma namazı kac rekattır? Cuma namazına nasıl niyet edilir? Cuma namazına nasıl başlanır? Cuma namazı nasıl kılınır? Cuma namazının ilk sunneti nasıl kılınır? Cuma namazının farzı nasıl kılınır? Cuma namazının son sunneti nasıl kılınır? Zuhr-i Âhir namazı nedir? Bu namazı kılmak gerekir mi? Cuma namazının hukmu ve kılınışı.Cuma gunu oğle vaktinde ezan okunur (dış ezan). Camiye girince vakit uygunsa iki rek‘at tahiyyetu'l-mescid, ardından dort rek‘at sunnet kılınır. Bu, Cumanın ilk sunnetidir. Hatip minbere cıkmadığı surece bu namazlar kılınabilir. Ama hatip minbere cıkmış ise, onu dinlemek daha uygundur. Sonra cami icinde bir ezan daha okunur (ic ezan), arkasından minberde imam, cemaate hutbe okur. Bu hutbeden sonra kamet getirilerek Cuma namazının iki rek‘at farzı cemaat halinde kılınır ve imam acıktan okur. Bundan sonra dort rek‘at sunnet kılınır. Bu dort rek‘at, Cumanın son sunnetidir.
Cuma namazının farz ve sunnetlerinden sonra dort rek‘atlık "Zuhr-i Ahîr" namazı ve onun devamında "vaktin sunneti" adıyla kılının iki rek‘atlık namaz kılınır.
CUMA NAMAZI NASIL KILINIR? Cuma namazı 10 rekattır. 4 rekat ilk sunnet, 2 rekat farz ve 4 rekat son sunnet olarak kılınır. Son sunnetten sonra 4 rekat Zuhr-i Ahir ve 2 rekat vaktin son sunneti ilave edilir. Toplam 16 rekatta tamamlanır.
Cuma Namazının İlk Sunneti Nasıl Kılınır? (4 Rekat) 1. Rekat "Niyet ettim Allah rızası icin Cuma namazının dort rekat ilk sunnetini kılmaya" diye niyet ederiz. "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alır ve namaza başlarız. Subhaneke'yi okuruz. Euzu-besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 2. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. Oturarak Ettahiyyatu okuruz. 3. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 4. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. Oturarak Ettahiyyatu ve AllÂhumme salli, AllÂhumme BÂrik ve Rabben dualarını okuruz. "Es selÂmu aleykum ve rahmet'ullah" diye sağa ve sola selam vererek namazı tamamlarız. Cuma namazının farzından once Cuma hutbesi okunur. İmmam hutbeden inerken muezzin kamet getirir.
Cuma Namazının Farzı Nasıl Kılınır? (Cemaatle kılınması farzdır. Tek başına kılınmaz. 2 rekattır.) 1. Rekat Muezzin kamet eder. "Niyet ettim Allah rızası icin Cuma namazının iki rekat farzını kılmaya, uydum imama" diye niyet ederiz. "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alır ve namaza başlarız. Sessizce Subhaneke'yi okuruz. Ayakta bir şey okumadan imamı dinleriz. İmam Fatiha ve Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okur. İmam "Allahu Ekber" der ve birlikte rukuya gideriz İmam "Allahu Ekber" der ve birlikte secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 2. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Ayakta bir şey okumadan imamı dinleriz. İmam Fatiha ve Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okur. İmam "Allahu Ekber" der ve birlikte rukuya gideriz İmam "Allahu Ekber" der ve birlikte secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. İmam "Allahu Ekber" diyerek otururuz ve Ettahiyyatu ve AllÂhumme salli, AllÂhumme BÂrik ve Rabben dualarını okuruz. İmamla birlikte "Es selÂmu aleykum ve rahmet'ullah" diye sağa ve sola selam vererek namazı tamamlarız. Cuma Namazının Son Sunneti Nasıl Kılınır? (4 Rekat)
1. Rekat "Niyet ettim Allah rızası icin Cuma namazının dort rekat son sunnetini kılmaya" diye niyet ederiz. "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alır ve namaza başlarız. Subhaneke'yi okuruz. Euzu-besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 2. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekeriz. Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Ruku'ya gideriz. Secde'ye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. Oturarak Ettahiyyatu okuruz. 3. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 4. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. Oturarak Ettahiyyatu ve AllÂhumme salli, AllÂhumme BÂrik ve Rabben dualarını okuruz. "Es selÂmu aleykum ve rahmet'ullah" diye sağa ve sola selam vererek namazı tamamlarız. Zuhri Âhir Namazı Nasıl Kılınır? (4. Rekat) 1. Rekat "Niyet ettim Allah rızası icin dort rekat Zuhri Âhir namazını kılmaya" diye niyet ederiz. "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alır ve namaza başlarız. Subhaneke'yi okuruz. Euzu-besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 2. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. Oturarak Ettahiyyatu okuruz. 3. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 4. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. Oturarak Ettahiyyatu ve AllÂhumme salli, AllÂhumme BÂrik ve Rabben dualarını okuruz. "Es selÂmu aleykum ve rahmet'ullah" diye sağa ve sola selam vererek namazı tamamlarız. Vaktin Son Sunneti Nasıl Kılınır? (2. Rekat) 1. Rekat "Niyet ettim Allah rızası icin vaktin son sunnetini kılmaya" diye niyet ederiz. "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alır ve namaza başlarız. Subhaneke'yi okuruz. Euzu-besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. 2. Rekat Ayağa kalkarak kıyama dururuz. Besmele cekip Fatiha okuruz. Kur'an'dan en az, kısa uc ayet veya uc ayet miktarı uzun bir Âyet okuruz. Rukuya gideriz. Secdeye gideriz. Doğruluruz, tekrar secdeye gideriz. Oturarak Ettahiyyatu ve AllÂhumme salli, AllÂhumme BÂrik ve Rabben dualarını okuruz. "Es selÂmu aleykum ve rahmet'ullah" diye sağa ve sola selam vererek namazı tamamlarız. ZURHR-İ AHÎR NAMAZI NEDİR? Cuma namazının farzından sonra kılınan sunnet namazın kac rek‘at olduğu konusunda farklı rivayetler ve buna bağlı olarak farklı goruşler bulunmaktadır. Ebû Hanîfe'ye gore Cumanın farzından sonra tek selÂmla dort, ŞÃ‚fiî'ye gore iki selÂmla dort, Ebû Yûsuf ve Muhammed'e gore dort artı iki (toplam altı) rek‘at nÂfile kılınır. Bazı Âlimler, Cumanın farzından sonra kılınacak sunnetin eğer camide kılınacaksa dort, cami dışında bir yerde kılınacak ise iki rek‘at kılınmasının uygun olacağını soylemişlerdir.
Zuhr-i Ahîr namazı, son oğle namazı demektir. Cuma namazı, oğle namazının vaktinde kılınıp, onun yerini tuttuğuna gore, ayrıca bir "son oğle namazı" kılmanın anlamı nedir?
ZURHR-İ AHÎR NAMAZI NASIL KILINIR? Hz. Peygamber'den ve ilk donemlerden gelen rivayetler arasında Zuhr-i Ahîr diye bir namaz yoktur. Bu namaz, Cumanın sıhhat şartlarının, ozellikle Cuma namazının bir bolgede bir tek camide kılınması şartının şehirlerin nufusunun artması sebebiyle gercekleşmemesi, dolayısıyla bir şehirde birkac yerde namaz kılma mecburiyetinin ortaya cıkmasıyla birlikte gundeme gelmiş bir namazdır. Bunun anlamı şudur: Cumanın her yerleşim biriminde tek bir camide kılınması namazın sahih olması icin şart gorulduğu takdirde, bir şehirde sadece bir camide Cuma namazı kılmanın da artık imkÂnsız hale geldiği goz onunde bulundurulursa, bir şehirde birkac camide kılınan namazlardan sadece birinin sahih, otekilerin bÂtıl olması kacınılmaz olur.
Cuma namazı bÂtıl olan kişilerin de oğle namazını kılmaları gerekir. Hangisinin sahih, hangilerinin bÂtıl olduğu bilinmediğine gore, hepsinin ihtiyaten yeniden oğle namazı kılması en uygun cozumdur. İşte bu son oğle namazı, boyle bir ihtiyatın hatta kaygının urunu olup o gunun oğle namazını kurtarma duşuncesiyle kılınmaktadır. Fakat, bu tedbirin kaynağı olan kaygı ve var sayıma mahal yoktur. Cunku Cuma namazının bir camide kılınması, Cumanın anlamına uygun olmakla birlikte, nufusu milyonlara ulaşan buyuk şehirlerin ortaya cıktığı gunumuzde bu şartın yerine getirilmesi mumkun değildir.
Fakihlerin boyle bir şart ileri surmuş olmasını kendi donemlerindeki şartlarla irtibatlandırmak gerekir. Dolayısıyla İmam Muhammed'in goruşune uyularak, izdiham olsun olmasın bir şehirde birden fazla camide Cuma namazı kılınabileceğinin tercih edilmesi kacınılmazdır. Nitekim sonraki Hanefî fıkıhcılar da bu ictihadı fetvaya esas almışlardır. Boyle olunca, her bir camide kılınan Cuma namazının ayrı ayrı sahih olması, bu yonden aralarında bir fark gozetilmemesi esas olup Cuma namazı kılanların ayrıca son oğle namazı (Zuhr-i Ahîr) kılmaları gerekmez.
Son oğle namazının niyetinde ve gerekcesinde "Cumanın sahih olmadığı" kaygısı vardır. Halbuki yukarıda sayılan şartlar yerine getirilerek kılınan Cuma namazı sahih bir namaz sayılacağından, bunu telÂfi maksadıyla ikinci bir namazın kılınması gereksiz olduğu gibi boyle bir telÂfi niyeti de doğru değildir.
CUMA VAKTİ VE CUMA NAMAZIYLA İLGİLİ MESELELER Hanefî mezhebine gore Cuma namazına imam selÂm vermeden once yetişen kimse Cuma namazına yetişmiş olur. Bu kişi imamın selÂm vermesinden sonra namazını kendisi tamamlar. Muhammed, MÂlik ve ŞÃ‚fiî'ye gore ise, Cumaya yetişmiş sayılabilmek icin en az bir rek‘atı imamla birlikte kılmak gerekir. Buna gore, imam ikinci rek‘atın rukûundan doğrulduktan sonra yetişip uyan kimse, namazını oğle namazı olarak dorde tamamlar.
Cuma namazını kılmakla yukumlu olmayan yolcunun ve mazeret sahibi kimselerin, Cuma gunu Cuma namazı kılınan bir yerde oğle namazını cemaatle kılmaları mekruhtur. Cuma namazını kacıran kimseler de oğle namazını ezansız, kametsiz ve cemaatsiz kılarlar. Cuma ile mukellef olanların, Cuma kılınan bir beldede Cuma kılmayıp, Cumadan once veya Cuma namazı esnasında oğle namazını kılmaları haramdır.
Cuma gunu oğle (zeval) vaktinden once yolculuğa cıkmakta bir sakınca yoktur. Zevalden/ilk ezandan sonra cuma namazını kılmadan yolculuğa cıkmak tahrîmen mekruhtur. Otobus, tren veya ucağın hareket saati tam da bu saate denk geliyorsa, kişinin kendi ihtiyarını aşan bir durum olduğu icin bu kerÂhet kalkar. Bununla birlikte diğer mezheplerin, Cuma namazının kacırılması endişesine binaen Cuma gunu fecirden sonra yolculuk yapmaya sıcak bakmadıklarını goz onune alarak mumkun oldukca, Cuma gunu yapılacak yolculuğu Cuma namazına gore ayarlamak daha uygun olur.
Cuma gunu Cuma ezanını işiten kimselerin carşı ve pazardaki alışverişlerini bırakıp Cuma namazına koşmaları gerekir. Cuma namazı ile yukumlu kişilerin Cuma gunu zeval vaktinden sonra hatibin minberde olduğu sırada alışveriş yapmaları Hanefîler'e gore tahrîmen mekruh olmakla birlikte yapılan alışveriş gecerlidir. Diğer mezheplere gore bu vakitte alışveriş yapmak haramdır ve bu esnada yapılan akdin gecerli olmayacağı kanaati hÂkimdir.
Kaynak: İslam İlmihali 1, TDV Yayınları
İslam ve İhsan
CUMA NAMAZI VAKTİNDE ALIŞVERİŞ YAPILIR MI? - VİDEO