Fransız Devrimi sırasında Fransa kraliçesi olan Marie-Antoinette'e atfedilen en ünlü söz "Bırak pasta yesinler" sözüdür . Hikayeye göre, açlıktan ölmek üzere olan köylü tebaasına ekmek kalmadığı söylendiğinde kraliçenin tepkisi buydu. Kek ekmekten daha pahalı olduğu için anekdot, Marie-Antoinette'in sıradan insanların koşullarına ve günlük yaşamlarına kayıtsızlığının bir örneği olarak gösterildi. Ama bu sözleri gerçekten söylemiş miydi? Muhtemelen hayır.


Her şeyden önce, Marie-Antoinette'in söylediği varsayılan orijinal Fransızca ifade - "Qu'ils mangent de la brioche" - tam olarak "Bırakın pasta yesinler" olarak çevrilmiyor. "Börek yemelerine izin ver" olarak tercüme edilir. Tabii börek, yumurta ve tereyağı ile yapılan, neredeyse kek kadar lüks bir ekmek olduğu için, hikayenin amacını pek değiştirmiyor. Ancak kraliçe, İngilizce konuşanların genellikle hayal ettiği türden tatlılardan bahsetmiyor.


Daha da önemlisi, Marie-Antoinette'in "Qu'ils mangent de la brioche" veya buna benzer bir şey söylediğine dair kesinlikle hiçbir tarihsel kanıt yoktur. Peki alıntı nereden geldi ve nasıl Marie-Antoinette ile ilişkilendirildi?


Olduğu gibi, folklor bilginleri, ayrıntılar bir versiyondan diğerine farklılık gösterse de, dünyanın diğer bölgelerinde benzer masallar bulmuşlardır. Örneğin, 16. yüzyıl Almanya'sında toplanan bir masalda, soylu bir kadın, aç yoksulların neden sadece Krosem (tatlı bir ekmek) yemediğini merak eder . Esasen, ayrıcalıklarından habersiz hükümdarların veya aristokratların hikayeleri popüler ve yaygın efsanelerdir.


“Qu'ils mangent de la brioche” özel ifadesini baskıya ilk koyan kişi, Fransız filozof Jean-Jacques Rousseau olabilir . Rousseau'nun İtirafları'nın VI. Kitabında (yaklaşık 1767'de yazılmıştır), alıntıyı "büyük bir prensese" atfederek hikayenin bir versiyonunu anlatır. Marie-Antoinette o sırada bir prenses olmasına rağmen hala bir çocuktu, bu nedenle Rousseau'nun aklındaki prenses olması pek olası değil.


Rousseau'nun yazıları devrimcilere ilham verdiğinden, bazen bu alıntıyı aldıkları, yanlış bir şekilde Marie-Antoinette'e atfettikleri ve monarşiye karşı muhalefeti uyandırmanın bir yolu olarak propaganda olarak yaydıkları varsayılmıştır. Bununla birlikte, çağdaş araştırmacılar, gazetelerde, broşürlerde ve devrimciler tarafından yayınlanan diğer materyallerde alıntıya dair hiçbir kanıt bulamadıkları için bu tür iddialara şüpheyle yaklaşıyorlar.


Şaşırtıcı bir şekilde, alıntıyı kraliçe ile ilişkilendiren bilinen en eski kaynak, Fransız Devrimi'nden 50 yıl sonra yayınlandı. Fransız yazar Jean-Baptiste Alphonse Karr, Les Guêpes dergisinin 1843 tarihli bir sayısında , alıntıyı "1760 tarihli bir kitapta" bulduğunu ve bunun Marie-Antoinette hakkındaki söylentinin yanlış olduğunu kanıtladığını bildirdi. Söylenti mi? Birçoğumuz gibi, muhtemelen duyduğu bir şeyi tekrarlıyordu.