TYT 9–11 (TEMEL YETENEKLER TESTİ (9–11)

TYT 9–11 (TEMEL YETENEKLER TESTİ (9–11)

Amerika’da Thurstone tarafından yaş düzeylerine göre geliştirilmiş olan Temel Kabiliyetler Testleri, okulların tüm sınıf düzeylerinde kullanılabilecek, kolaylıkla uygulanabilecek testlere ihtiyaç duyulması nedeniyle 1958 yılında sınıf düzeylerine göre yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenlemeyle birlikte testler “SRA Eğitimsel Yetenek Testleri” okul eğitimi için gereken yeteneklere ilişkin ölçümler sağlamak üzere planlanmış ve sınıf düzeylerine göre bir seri oluşturmak üzere hazırlanmıştır.

Eğitimsel yetenek testleri, okul eğitimi için gereken yetenekleri belirleyebilmek amacıyla hazırlanmıştır. Testler mevcut eğitim sistemi içinde öğrencinin okul ortamındaki potansiyelini yordamaya yönelik fikirler vermektedir.

Ülkemizde TYT (6–8)’den sonra TYT (9–11) de ülke koşullarına uyarlanmış ve standardizasyon çalışmaları yapılmıştır.

TYT (9–11)’ in Türkiye uyarlama çalışmasına 1999 yılında tercüme ve maddelerin uyarlanmasıyla başlanmış, ancak çalışmaya 2004 yılına kadar ara verilmiştir. 2004 yılında uyarlama uygulamaları yapılan çalışma 2005 yılında tamamlanmıştır. 21 örneklem ilinde 3650 öğrenciden elde edilen verilere dayanmakta olan TYT (9–11) bir uygulayıcı tarafından uygulanmaktadır.


TEMEL YETENEKLER TESTİ 9-11’İN TANITIMI:

TYT (9–11), öğrencinin dil, akıl yürütme ve sayısal ile genel yeteneğine ilişkin sonuç veren bir ölçme aracıdır. Ölçek dil yeteneğini ölçmeye yönelik iki, akıl yürütme ve sayısal yeteneklerini ölçmeye yönelik de birer test olmak üzere toplam dört testten oluşmaktadır. TYT (9–11)’de her madde için doğru cevaplara “1” yanlış cevaplara “0” puan verilir ve doğru cevap toplamından ham puanlar elde edilir. Testin değerlendirilmesi, bu çalışma ile geliştirilen okulun bulunduğu yerleşim yeri, sınıf ve cinsiyet norm tabloları kullanılarak yapılır.

Testin orijinalinde yetenek düzeyinin yanında zekâ bölümü hakkında da sonuç elde edilmektedir. Testin Türkiye uyarlamasında, “zekâ bölümü”ne yönelik çalışma yapılmayarak, sadece yetenek düzeylerini ortaya koyacak şekilde geliştirilmiştir.

TYT (9–11)’in uyarlama çalışması sonrasındaki testlere ait madde sayıları, uygulama süreleri ile örnek maddeler şu şekildedir:

Dil yeteneği

Kelimelerle ifade edilen fikirleri anlama yeteneğidir. Bilginin okuma ya da dinleme yoluyla edinildiği etkinliklerde kullanılır.

Dil yeteneğini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmış olan bu bölüm “kelime gruplaması” ve “kelime hazinesi” olmak üzere iki testten oluşmuştur.

Dil Kelime Gruplaması Testi: Kelime dizisindeki diğer kelimelerden farklı olan gruba ait olmayan kelimenin bulunmasının istendiği 20 maddeden oluşmaktadır. Kelime gruplaması testinin cevaplama süresi4 dakikadır. Testten alınabilecek en düşük puan “0” en yüksek puan “20”dir. Kelime Gruplaması Testi ile ilgili önek maddeler aşağıda verilmiştir:

Örnek 1: (A) Şarkı (B) Konuşmak (C) Islık (D)İşitmek (E) Mırıldanmak
söylemek çalmak

Örnek 2: (A) Paket (B) Kartpostal (C) Mektup (D) Posta (E) Koli

Dil-Kelime Hazinesi Testi: kelime dizisinin başındaki koyu olarak verilmiş ilk kelimeyle dizideki aynı anlamı taşıyan kelimenin bulunmasının istendiği 20 maddeden oluşmaktadır. Kelime Hazinesi testinin cevaplama süresi 4 dakikadır. Testten alınabilecek en düşük puan “0”, en yüksek puan “20”dir. Kelime Hazinesi Testi ile ilgili örnek maddeler aşağıda verilmiştir:

Örnek 1: NESİL (A) Nesir (B) Kuşak (C) Koşul (D) Kitle

Örnek 2: ATILGAN (A) Hızlı (B) Girintili (C) Girişken (D) Geçişken

Akıl Yürütme Yeteneği

Akıl yürütme yeteneği akıl yürütme testi ile belirlenmektedir.

Akıl Yürütme Testi: belli bir kurala göre sıralanmış harf dizilerinden oluşmaktadır. Test, dizinin kuralına göre, diziyi izlemesi gereken harfin, verilen seçenekler arasından bulunmasının istendiği 12 maddeden oluşmaktadır. Akıl Yürütme- Harf Dizileri testinin cevaplama süresi 2 dakikadır. Testten alınabilecek en düşük puan “0”, en yüksek puan “12”dir. Harf Dizileri Testi ile ilgili örnek maddeler aşağıda verilmiştir.

Örnek 1: a b z c ç z d e z f g z (A) h (B)i (C) j (D) k (E) y

Örnek 2: a y b z a y b z a y b z (A) z (B) y (C) c (D) b (E) a

Sayısal yetenek

Sayısal yetenek, sayısal test ile belirlenmektedir.

Sayısal Test: zihinden hesaplayarak doğru cevabın bulunmasının istendiği 18 maddeden oluşmaktadır. Sayısal testin cevaplama süresi 6 dakikadır. Testten alınabilecek en düşük puan “0”, en yüksek puan “18”dir. Sayısal Test ile ilgili örnek maddeler aşağıda verilmiştir.

Örnek 1: 19 + 99 = ?

(A) 98 (B) 108 (C) 109 (D) 118 (E) 119

• • Örnek 2: 6736 sayısının onlar basamağındaki rakam ile 8925 sayısının yüzler basamağındaki rakamın toplamı kaç eder?

• • (A) 8 (B) 11 (C) 12 (D) 14 (E) 15

Genel Yetenek: TYT (9–11) testleri ile ortaya konulan yeteneklerin toplamı olarak ifade edilebilir.

Orta öğretimde öğrencilerin yetenek, ilgi ve değerlerini yordama amacıyla kullanılan ölçme araçlarının bazıları bireyin kendini algılamasına dayanmaktadır. Bu tür ölçme araçlarının bazıları bireyin kendini algılamasına dayanmaktadır. Bu tür ölçme araçlarında birey kendini doğru ve içten bir şekilde değerlendiremediği takdirde elde edilen sonuç onu yansıtmaktan uzak olacaktır. Mesleki gelişim sürecinin “deneme basamağı”nda olan bu bireylerin performanslarını ortaya koyup kendilerini tanıyarak bir alan ve yüksek öğretim programı seçimine yönelik olarak eğitsel ve mesleki rehberlik yapmak amacıyla kullanılabilecek ölçme araçlarına ihtiyaç duyulmaktadır. TYT (9–11) bu ihtiyacı karşılamak amacıyla kullanılabilmektedir.

Güvenirlik

TYT (9–11)’in güvenirliği, KR–20 ve Test Tekrar Test yöntemleriyle hesaplanmıştır. KR–20 yöntemiyle elde edilen güvenirlik katsayıları 0.78 ile 0.94 arasında, test-tekrar test yöntemiyle elde edilen güvenirlik katsayıları ise 0.67 ile 0.89 arasında bulunmuştur.

Geçerlik

TYT (9–11)’in geçerlik çalışması ölçüt bağıntılı (yordama geçerliği ve ölçüt-grup) geçerlik ve yapı geçerliği olmak üzere iki yöntemle hesaplanmıştır.

Normlar

TYT (9–11)’in normları, 21 örneklem ilinden 3650 öğrenciden elde edilmiştir. Okulların bulunduğu yerleşim yeri (il merkezi ve ilçe), sınıf düzeyi ve cinsiyetin öğrencilerin test puanlarına etkisi olması nedeniyle; bu değişkenler dikkate alınarak il merkezi ve ilçe normları, cinsiyet ve sınıf düzeylerine göre geliştirilmiştir.

Test Uygulayıcılarının Özellikleri

TYT (9–11) uygulayıcılarının en az psikolojik danışma ve rehberlik, eğitimde psikolojik hizmetler veya psikoloji lisans programı mezunu olmaları ve bununla birlikte TYT(9–11) ile ilgili uygulama sertifikasının verildiği eğitim yaşantısından geçmiş olmaları gerekmektedir.

Test Uygulanacak Grup

Uygulama yapılacak grup aynı sınıftan oluşabileceği gibi farklı sınıflardan da oluşabilir. Test uygulanan grup ortaöğretim 9, 10 ve 11. sınıflarda eğitim gören 15 kişilik öğrenci grubundan oluşturulmalıdır. Test uygulanacak grup 15 kişiden ne az ne de fazla olmalıdır. Uygulamalarda bu kuralın yerine getirilmesi gerekmektedir. Ancak test uygulaması sırasında hastalanma ve tuvalet ihtiyacı gibi nedenlerle teste devam edemeyecek durumda olan öğrencilerin çıkmasına izin verilmeli ve uygulamaya kalan öğrenciler ile devam edilmelidir. Testi yarım kalan öğrencinin cevap kâğıdı ise değerlendirmemelidir.


Test Uygulanacak Ortam

Genel olarak test uygulanacak ortamın sessiz, ışık alan, yeterli ısıya sahip, fazla uyaranların olmadığı vb. özelliklere sahip olması istenir. Test ortamına ilişkin bu özellikler TYT (9–11) için de geçerlidir. Her sırada bir öğrenci olacak şekilde ve arka arkaya oturmaları sağlanmalıdır. Kolçaklı sandalyeler cevap kâğıdı ve test kitapçığının aynı anda kullanılmasını zorlaştıracağı için kullanılmamalıdır.

Test Uygulama Süreleri

Açıklamalar dâhil olmak üzere testin süresi yaklaşık 1 ders saatidir. Öğrencilerin test üzerinde çalıştıkları süre ise 16 dakikadır.

Temel yetenekler Testi (9 -11)’in Madde Sayıları ve Uygulama Süreleri

Test Adı Madde Sayısı Süreler Dil-Kelime Gruplaması Testi 20 4 dakika Dil-Kelime Hazinesi testi20 4 dakika Akıl Yürütme-Harf Dizileri Testi 12 2 dakika Sayısal Test 18 6 dakika Toplam 70 16 dakika

Test Uygulaması İçin Gerekli Araç-Gereçler

Uygulayıcıda testin yönergesi, test kitabı, bir cevap kağıdı ve bir kronometre ya da kronometre göstergeli saat bulunmalıdır. Öğrencilerde ise şunlar bulunmalıdır:

1. Test kitapçığı
2. Bir cevap kâğıdı-norm tablosu
3. İki siyah kurşun kalem
4. Bir tane silgi
5. Bir tane kalemtıraş

Test uygulaması sırasında soruların cevaplarını bulmak için hiçbir şekilde karalama kâğıdı kullanılmayacaktır. Öğrenciler hesaplamalarını, karalama kâğıdı kullanmadan zihinden yapmalıdır.

Testin Uygulanması:

Uygulayıcı elindeki yönergeden adım adım takip ederek gerekli açıklamaları yapar ve uygulamayı gerçekleştirir.

Puanları hesaplanmayarak iptal edilecek uygulamalar şunlardır:

• Herhangi bir testte tümüyle aynı seçeneği işaretleme,
• Herhangi bir testte birden fazla seçeneğin işaretlenmesi,
• Herhangi bir testin tamamen boş bırakılması,
• Testin yarım bırakılması.

Testin Puanlanması:

Testlere ait doğru cevap tablosundan bakılarak her öğrencinin verdiği doğru cevaplara “1”, yanlış cevaplara ise “0” puan verilerek her teste ait ham puanlar elde edilir. Bu puanlar cevap kâğıdındaki ilgili yerlere yazılır.

Profilin Oluşturulması Ve Yorumlanması

Öğrencinin profili, öğrenciye ait ham puanların cevap kâğıdının arka yüzünde bulunan norm tablosu üzerinde okulun bulunduğu yerleşim yeri, sınıf ve cinsiyet özellikleri göz önüne alınarak her yetenek için ayrı ayrı işaretlenip notlalar arası birleştirilerek oluşturulur.

Profil ile yapılacak değerlendirme, TYT (9–11) uygulanan öğrencinin üstün ve zayıf yeteneklerini görmemizi sağlar. Profil öğrenciye yorumlanırken profil üzerindeki rakamların ne anlama geldiği açıklanmalıdır. Şöyle ki; % 75’in üzerindeki öğrencilerin o alandaki yeteneğinin üst düzeyde,% 75- 50 arasındaki öğrencilerin o alandaki yeteneğinin orta düzeyde, % 50- 25 arasında bulunan öğrencilerin o alandaki yeteneğinin alt düzeyde, % 25’in altındaki öğrencilerin ise o alandaki yeteneğinin oldukça düşük düzeyde olduğu belirtilir. Daha sonra test puanlarına dayanarak elde edilen profile göre bu öğrencinin üst, orta ve oldukça düşük düzeyde sahip olduğu yetenekleri kendisine ifade edilir.

Genel anlamda beklenen, öğrencinin üst düzeyde sahip olduğu yetenek ile ilgili derslerde daha başarılı olması, bu dersleri daha rahat anlayabilmesidir. Dil yeteneği üst düzeyde olan bir öğrencinin Türkçe dersinde daha başarılı olması, sözel olarak kendisini daha iyi ifade edebilmesi beklenir. Yeteneğinin düşük olduğu alanlarda ise algılamasında ve bunun sonucu olarak da başarısında güçlükler yaşanabilir. Örneğin sayısal yeteneği düşük olan bir öğrencinin matematik dersinde başarı düzeyi daha düşük olabilir. Öğrenci ile ilgili karar verilirken, öğrencinin % 25’in altında bulunan yeteneklerinin dikkate alınmaması gerekir.

Test Sonuçlarının Açıklanması

Test uygulanan öğrencilerin profilleri oluşturulduktan sonra sonuçlar öğrencilere bireysel olarak açıklanabileceği gibi grupla da açıklanabilir. Öğrencinin sahip olduğu yetenek düzeyini ve bunların derslerle olan ilişkisini kendisinin görebilmesi, diğer öğrencilerle kendi yetenek düzeyini karşılaştırabilmesi, daha kısa sürede daha çok öğrenciye sonuçların açıklanabilmesi gibi avantajlardan dolayı test sonuçlarının grupla açıklanması önerilmektedir.

Test sonuçlarını gruba açıklayacak uygulayıcılar, grup rehberliği yöntemini kullanmalıdırlar.

Temel Yetenekler Testi (9-11)’in Kullanım Alanları
— Okuldaki ya da sınıftaki her öğrencinin yetenekleri ve bu yeteneklere ilişkin düzeyini belirlemede kullanılabilir.
— Öğrencilerin geleceğe yönelik akademik planları konusunda öğrencilere, öğretmenlere ve anne babalara yönelik rehberlik yapmak için TYT (9–11) sonuçları kullanılabilir.
— Başarı-Yetenek karşılaştırılmasına yönelik olarak TYT(9–11)’e ait yetenek düzeyleri yüksek ancak yeteneğiyle ilişkili derslerde başarı düzeyleri düşük olan öğrencilerin belirlenmesinde kullanılabilir.
— Öğrencilerin ortaöğretimde alan seçimi ile yükseköğretimde seçecekleri programlara yönelik yönlendirilmeleri amacıyla kullanılabilir.

KAYNAKÇA

GÖKÇE, S., ŞEYHUN,H. ve ŞEN, H. (2005). Temel Yetenekler Testi 9-11 El Kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi. Ankara. 2005