Mithat Yurdakul- Önümüzdeki süreçte Sakarya gaz sahasındaki gaz üretimi, Trakya’da kurulacak gaz merkezi, Rusya’dan yapılan ithalat ve Afrika gibi çeşitli kaynaklardan LNG tedariğiyle, Türkiye’nin doğalgaz kaynaklarında artış öngörülüyor. Özellikle Avrupa’nın bir süredir yaşadığı doğalgaz sıkıntısı göz önüne alındığında, doğalgazda oluşturulacak artı değerin, ihracata yönlendirilmesi planlanıyor. Bu nedenle de iç piyasaya verilen gazla, ihraç edilecek gaz arasında fiyat farklılaştırılmasına gidilecek. Türkiye içerisinde doğalgazın taşınması sırasında iletim bedelleri, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından belirleniyor ve BOTAŞ’ın tarifesi oluşturuluyor. Bu kapsamda, sübvanse edilen konut tüketimi ve ticarethanelere, gerek iletim bedellerinde gerek gaz bedellerinde daha düşük fiyat uygulanıyor. Doğalgaz piyasasında gidilecek değişiklikle, Avrupa’ya iç piyasadan daha yüksek fiyatla gaz satılmasının önü açılacak.

FREN MEKANİZMASI

Ancak doğalgaz ihracatında, iç piyasanın ihtiyaçları da gözetilerek bir fren mekanizması konulacak. İthalatçı şirketlerin, satın aldıkları doğalgazı yüksek fiyatlarla doğrudan Avrupa’ya satmasıyla Türkiye’nin arz güvenliğine zarar gelmemesi için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı devreye girecek. Bakanlık, doğalgazda ihracata sınır koyabilecek. Özel şirketlerin doğalgaz ithalatında, kaynak ülke ile BOTAŞ’ın doğal gaz ithalat sözleşmesi bulunup bulunmadığına da bakılacak, BOTAŞ’ın sözleşmeleri özeller için de belirleyici olacak. Sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG), spot boru gazı ve sıkıştırılmış doğal gaz (CNG) ithalatı ise eskiden olduğu gibi devam edecek.

BOTAŞ’A SERBEST İTHALAT HAKKI

Yeni düzenlemelerle, BOTAŞ’ın doğalgaz ithalatı da daha serbest bir yapıya kavuşacak. Halihazırda BOTAŞ, yurtiçindeki pazar payı yüzde 20’ye düşene kadar yeni bir ithalat sözleşmesi imzalayamıyor. Yeni kanunla BOTAŞ’a, mevcut sözleşmelerinin olduğu veya olmadığı yeni kaynaklardan uzun dönemli sözleşme yapabilme hakkı verilecek, pazar payı kısıtlaması kaldırılmış olacak. BOTAŞ, milletlerarası anlaşma zorunluluğu olmaksızın, doğalgaz ithalatı yapabilecek.

BİTEN ANLAŞMALARA ÖNLEM

Türkiye’nin şu anda Rusya, İran ve Azerbaycan’dan uzun dönemli alım kontratlarıyla yılda yaklaşık 50 milyar metreküplük doğalgaz satın alıyor. Boru hatlarıyla alınan doğalgaz, spot gazla destekleniyor. 2024, 2025, 2026 yıllarında dolacak yaklaşık 30-32 milyar metreküplük doğalgaz ithalat anlaşmasının, iç tüketimin yarısına karşılık gelmesi, enerji yönetimini önlem almaya zorladı. Doğalgaz alımında doğabilecek açığın spot alımlarla doldurulmasının özellikle fiyat açısından riskli görülmesi nedeniyle BOTAŞ’ın alım yetkisinin genişletilmesi kararlaştırıldı. Yeni dönemde BOTAŞ’ın yeniden yapılandırılması, özellikle iletim ve satış bölümünün ayrılmasıyla ilgili çalışmalar devam edecek ancak, özelleştirme yakın bir hedef olarak ortaya konulmayacak.