tulum sesi indir karadeniz tulum sesi indir karadeniz muzikleri mp3
Tulum Anadolu'nun kuzeydoğusunda Trabzon, Rize, Artvin, Ardahan / Posof bolgesi, Balkan yarımadası ve , Gumuşhane, Bayburt, Erzurum illerinde kullanılan nefesli bir halk calgısının adıdır. Trakyaİskocya'da kullanılan gaydadan en onemli farklı pes sesleri kontrol edebilen boruya sahip olmamasıdır.
Tarihce

İskoc gaydasının atası olan gayda-tulum benzeri nefesli sazların Romalılar tarafından Anadolu veya Trakya uzerinden kıta Avrupasına taşındığı teorisi genelde kabul gormektedir. 17. yuzyılda bolgeye gelen Evliya Celebi seyahatnamesinde "dankiyo tulum sazı" ve "Sazende-i dankiyo duduğu" olarak tanımladığı enstrumanı Trabzon Lazları'nın icat ettiğini bildirmiştir. Bununla birlikte Antik Yunanca olup "Hayvan derisinden yapılmış torba" anlamına gelen dankiyo kelimesi bugun neredeyse hic bilimediği gibi dini sebeplerle ya da kucukbaş hayvancılığın terkedilmesiyle unutulmuştur .



1923 mumadelesine kadar Rumlar tarafından ozellikle Macka ve Kuzey Gumuşhane'de (Krom, Santa, İmera) yoğun olarak kullanılmaktaydı. Bunun yanı sıra Bayburt' un kuzeyinde yer alan ve Trabzon' a komşu olan bazı koylerde kullanılmaktadır. 1970'lere dek Holo boğazı koylerinde de calındığı bilinmekte, kemencenin bazı parcaları calmak icin tulum gibi akort edildiğinden Trabzon folklorunda etkisi surmektedir.



Gunumuzde tulumun tek enstruman olarak kullanıldığı bolge Hemşinliler'in yaşadığı Rize'nin Hemşin, Camlıhemşin ve Erzurum'un İspir ilcesidir. Bununla birlikte Cayeli ilcesinden doğuya doğru Lazlar'ın yaşadığı Rize'nin Pazar, Ardeşen, Camlıhemşin, Fındıklı ve Artvin'in Arhavi, Hopa, Borcka,Yusufeli ilcelerinde ve Gurcistan sınırında geleneksel olarak calınır. Artvin'in ic bolgelerinde Gurculer tarafından da geleneksel enstruman olarak kullanılmakta. İc bolgelerde Tatos dağları sınırından itibaren yerini davul-zurnaya bırakmaktadır.

Yapısı

Tuyleri tezimlenmiş cebic adı verilen oğlak derisinden delik yerleri bağlanıp, govd bolumu elde edilir on ayaklardan birine luluk, arka ayaklarından birine de nav takılarak yapılmaktadır Geleneksel olarak boynuzdan yapılan navlar gunumuzde ahşaptır ve icine yoresine gore zimbon (Trabzon), cimon/cibu (Rize)adı verilen kamıştan yapılan komalı-pentatonik sipsi yerleştirilmektedir.Lulukten dudula adlı ağızlıktan uflenerek şişirilen enstrumanda sıkışan hava nav icinde bulunan zimbona gelir ve bırada parmaklar sayesinde istenilen ses elde edilir.

Akort

"B - si" "A -la" "G -sol" karar seslerinde akort edilen ve komalı pentatonik bir enstruman olup tek oktavlık ses rengine sahiptir.

Etimoloji

Turkce tulum "deri kap". 13. yuzyıl oncesinde ilk olarak Hakaz lehcesinde tulug formunda tespit edilmiştir

Terminoloji

Ceşitli dillerde tulum terminolojisi:
Tulum duduki (Osmanlıca 17. yuzyıl) Guda, tulum(Lazca) Dankiyo, zimpona (Pontus Rumcası) Gayda (Bulgarca, Turkce Trakya'da) Gajde (Makedonya) Parakapzuk (Ermenice) Gudastviri (Gurcuce) Chiboni (Gurcuce Acaristan ve Artvin'de) Shuvyr (Cerkez) Sahbr, Shapar (Cuvaş Turkcesi) Duda (Macarca) Tulug (Azerice) Sabouna (Yunanca) wikipedia.org