Kuyruklu (salon) piyano
Piyano, Klavsen'in gelişmişi, tuşlu bir calgı.
Yapım bicimi ile duvar ve kuyruklu (salon) adı verilen ceşitleri vardır. Piyano kelimesi İtalyanca "Pes ve guclu sesli klavsen (harpsikord) - gravicembalo col piano e forte" 'den gelir. Piyano Forte olarak adlandırılması da bundandır. Atası, klavsenden en onemli farkı, tuşa basarken uygulanan kuvvete gore cıkan sesin şiddetinin de aynı yonde değişken olmasıdır. Piyano calan kişiye piyanist veya piyano sanatcısı denir.
İlk tuşu La-0, son tuşu Do-8 olma uzere toplam 88 tuştan oluşur.
Tarihce
İlk Piyano 1700 lu yıllarda İtalya - Floransa'da Bartolomeo Cristofori' tarafından yapıldı. Cristofori'nin en buyuk başarısı, piyano'nun temel mekanik sorunu olan, cekicin tellere vurması anında sesin cekicin etkisi ile sonumlenmemesi ve cekicin cok cabuk bir şekilde tellerden ayrılarak notanın yeniden calınabimesi sorununa bir cozum uretmesidir. Olduğu 1731 yılına dek 20 civarında piyano uretti.
Fransız Marius'un bu calgıya katkısı, tokmaklı klavseni bulmak oldu. Saksonyalı Silbermann ise, Schroter' in cekic sistemini geliştirdi ve Bach'ın da değerli oğutlerinden yararlanarak, klavyenin tum ses genişliğinde eşit bir otum elde etmeyi başardı. Augsburg' da org yapımcısı Johann Anderas Stein (1728-1792) Alman veya Viyana usulu denen mekanizmalı piyanolar meydana getirdi.
1789'da Stein, ayrıntıları belirtmek icin kullanılmakta olan dizliklerin yerine pedal koydu. Andreas ve torunu Johann Baptist Streicher (1796-1871), piyanonun yapısını (Beethoven'in arzusu uzerine) daha sağlamlaştırdı ve ikinci bir otum kapağı ekleyerek daha dolgun bir ses sağladı. Piyano sanayinin gercek kurucusu Alman Zumpe' dir, "kılavuzlu" denen mekanik piyanoyu gercekleştirdi. İlk duz piyanoyu, 1789' da İrlandalı William Southwell yaptı. Sebastian Erard 1822'de piyano yapım tekniğini geniş olcude etkileyen bir yenilik getirdi (ikili itme dilleri). Henri Pape, capraz tel ve keceli cekici buldu. James Thom , ekleme demir catıyı kurdu.
Piyano mekanizması
Bu calgı, buyuk bestecilerin en yakını olmuştur, dolayısıyla bu calgı icin verilen bestelerin sayısı ciltler tutar. "Piyanistler, diğer calgıları calanlara nazaran, cıkaracakları sesleri piyano uzerinde hazır bulurlar" gerekcesiyle, kucuk yaştan (altı-on) başlayarak, oğrenebilecek calgılardan birisidir.
Unlu Piyanist Sigismund Thalberg: "Calarken, sesleri uzatmayı, iyi bir ses cıkarmayı ve ses cıkarırken gerekli olan değişiklikleri yapabilmek icin, zorunlu olan ilk şartlardan biri her turlu sertlikten uzak bulunmaktır. Kolda, elde ve parmaklarda yetenekli bir şarkıcının sesinde sahip olduğu incelik ve bukulmeler bulunmalıdır" diyor ve şoyle devam ediyor: "İhmal edemeyeceğimiz bir konu varsa, o da , calarken vucudun hareketlerinde buyuk bir olcu olmasının; kolları, elleri buyuk bir sukunetle yonetmenin, piyanoya cok yuksekten vurmamanın, kendi kendini dinleyebilmenin ve hukum verebilmenin gerekliliğidir. Genellikle, parmaklarla fazla calışılmakta, fakat kafa ile yeter derecede calışılmamaktadır."
Piyano pedallarının kullanılması hakkında, Antoine Marmontel şoyle diyor : "Pedalları kullanmasına izin verilen oğrencilerin buyuk bir kısmı onları usulleri saymak icin kullanırlar veya ayaklarını pedalın uzerine basarlar ve bir daha cekmezler. Şuphesiz ki, her ikisi de kusur sayılan bu alışkanlıklara sahip olmamak gerekir. Lavignac ise: "Pedal sanatı ayağın nasıl konulacağını değil, nasıl cekileceğini bilmektir" diyerek, gerekli oğudu vermiştir.
wikipedia.org