Obua
Obua, abanoz, gul, şimşir, sedir ağacı gibi sert ve dayanıklı ağaclardan yapılan nefesli calgı.
Gunumuzde sert plastik bir madde olan ebonitten yapılan obualar da vardır. Obuanın yukarıdan aşağıya doğru gittikce genişleyen konik bir yapısı vardır ust govde, alt govde ve kalak olam uzere uc parcanın birleşmesi ile oluşur. En ustte ince ve ucuk bir metal boru bulunur. Bunun uzerine cift kamışlı ağızlık takılır. Bu ağızlık, titizlikle secilen ve yine titizlikle hazırlanıp yontulan cok ince iki kamış parcasından oluşur. Kamışlar birbirine balmumlu iplikle bağlanarak birleştirilir.Sesler bu kamışa uflenerek elde edilir. Calıcının nefesi ile titreşime gecirdiği kamış, boru icindeki havayı titreştirerek ses elde edilmesini sağlar. Calıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda yere doğru az eğimli olarak tutulur.
Modern obualarda metal bir mekanizma, obuanın govdesindeki delikleri acıp kapatmak icin calıcıya cok buyuk bir kolaylık sağlar. Onceleri Boehm sistemi obua uzerinde pek başarılı olmadığından dolayı Fransız konservatuvar sistemi diye adlandırılan bir perde sistemi obuada genellikle kullanılagelmiştir. Gunumuzde bazı obua yapımcıları, geliştirilmiş boehm mekanizmasını obuaya başarılı bir şekilde uygulamaktadırlar.
Ses Genişliği
Obuanın notaları sol anahtarı ile yazılır. Sol anahtarı ,icindeki ilk oktavın Si bemol sesinden başlayarak ucuncu oktavdaki sol sesine kadar bir genişliğe sahiptir. Bu genişlik icinde diatonik ve kromatik butun sesler elde edilir. Fakat, ucuncu oktav icindeki mi bemol sesinden daha ince olan sesler pek kullanılmaz. Si bemolden la sesine kadar kromatik olarak, perdeler aracılığı ile aşağıdan yukarıya doğru ses deliklerinin acılması yoluyla elde edilir. Daha incedeki sesler, dudak ve nefesin ayarlanmaası ve yardımcı bir perde sayesinde elde edilir. Obuada iki adet oktav perdesi vardır ve bu perdeler kullanıldığında, birinci oktavdaki esas seslerin doğuşkanları elde edilir.
Tınlama Bolgeleri
Obua kendi icinde farklı tınlayan uc ses boluğmune sahiptir.
Kalın ses bolgesi : En pes ses olan si bemolden bir sonraki fa sesine kadar olan ses genişliğidir. Kaba, metalik ve agresif bir tınısı vardır. Genizden geliyormuş hissi uyandırtan bu sesleri yumuşak ve kısık bir nuansta calmak oldukca zordur.
Orta ses bolgesi : Birinci oktavdaki fa sesinden ikinci oktavın son sesi olan si bemol sesina kadar olan kısımdır. Bu kısımda kalın ses bolgesine oranla sesler daha yumuşak ve doğaldır. Ayrıca Obuanın en guzel sesleri bu genişlik icinde yer alır. Tatlı, ılık ve ve obuaya kendi kişiliğini kazandıran ses rengi bu oktavda mevcuttur. Eserlerde obuaya verilen en guzel sololar yine bu ses genişliği icinde yazılmıştır.
İnce ses bolgesi : İkinci oktavın son sesi olan si bemolden sonraki ince seslerdir. İnceldikce obua ses renginden uzaklaşır, daha yırtıcı ve ince seslere donuşur. En ince seslerde entonasyon kaybı muhtemeldir ve genelde de kullanılmaz. Ozel efekler yaratılmak istendiğinde oldukca kullanışlı olabileceği durumlarda vardır. Bu eserler genelde modern donemlerde buyuk orkestralar icin yazılmış senfonik eserlerdir.
Obuanın Teknik Ozellikleri
Obua, virtuozite bakımından flut kadar hunerli bir calgı değildir.Gerektiğinde bağlı veya dilli pasajları buyuk bir ustalıkla calabileceği gibi aslında calınma tekniği ve ses rengine pek uyumlu uygun değildir. Kucuk karakteristik ezgiler ve ozellikle orta ses bolgesinde yazılmış, tatlı, cantabile (şarkı soyler gibi) calınan ezgiler obuanın asıl karakterine uygun ve etkilidir. Calınış sırasında kamış calıcının ağızının ic kısmında bulunduğu icin, cift, uc ve kurbağa dili gibi tekniklerin calınması oldukca guctur. Bu tur durumlar obuada ender gorulur ve zaten obua edebiyatına ozgu bir tarz değildir. Ancak obua bunlara karşıt olarak tek dille oldukca hızlı pasajlar calabilir. Bu teknikte calınan stakato (İt. staccato) pasajlar, keskin, kuru, hafif ve narin niteliklerde diğer butun tahta uflemeli calgılarda ustundur.
Orkestradaki en onemli gorevleri : İlk olarak solo bir calgı olduğunu unutmamamız gereken bir enstruman olan obua bazı durumlarda diğer gruplarla unison olarak da calabilir ve diğer calgıların ses rengini zenginleştirebilir ve hatta gereken yerlerde eşlik amaclı kısa figurlerde kullanılabilir. Diğer tahta nefeslilerle cok iyi kaynaşır ve uyumlu tınılar ortaya cıkarabilir. Esprili, alaycı veya şakacı bir etki icin obuaya ozellikle kalın seslerde stakato pasajlar verilebilir.
Fakat yinede obuanın ana karakteri ne olursa olsun, tatlı, cantabile, dokunaklı ve halk ezgilerinin guzel akıcı melodilerini icra etmek icin benzersiz bir ses rengi olan bir enstrumandır ki besteciler genelde de bu şekilde kullanmayı tercih etmişlerdir.
"wikipedia.org/wiki/Obua"'dan alındı