Baci adı verilen bir mızrap ile calınan uc telli bir Japon calgısıdır. 16. yuzyılda guney Japonya'da doğmuştur. Şamisenler ceşitli bicimlerde uretilirler ve genelde teatral calışmalarda kullanılırlar.

Yapısı

Şamisenler yapı olarak klasik gitarlara oldukca benzerler ancak sapı daha incedir ve perdeleri yoktur. Do adı verilen davulumsu dikdortgen govdesi onden ve arkadan hayvan derisi ile kaplıdır. Buna calgıdan cıkan sesi arttırmak icin başvurulur. Kullanılan deri genellikle kopek ya da kedi derisidir ama gecmişte ozel bir tur kÂğıt da kullanılmıştır. Bugun bunların yerine değişik plastik turleri de denenmektedir.

Geleneksel olarak şamisenin tellerinin yapımında ipekten yararlanılsa da gunumuzde naylon da kullanılmaktadır. En alttaki tel, şamisene ozgu savari adı verilen sesi oluşturabilmesi icin sap tarafındaki ucunda, bir tumsek ustunden gecirilir. Govdenin ustteki teli hemen her zaman do kake denen bir kapakla ortuludur ve calanlar sapta yukarı ve aşağı hareket etmeyi kolaylaştırmak icin sol ellerine bir bez dolarlar. Bu şeritin adı da yubikakedir. Calgının baş bolumunde tencin adı verilen bir kapak da bulunabilir.


Calımı
Şamisenlerin pek cok turu baci adı verilen ve geleneksel olarak fildişi ya da kaplumbağa kabuğundan yapılan buyuk boyutlu ve ağır bir mızrapla calınır. Ancak gunumuzde şamisenlerde mızrap olarak, genelde mabet ağacı yaprağı bicimi verilen tahtalar kullanılır. Hayvan derisi kaplı govdesi nedeniyle calgının sesi pek cok bakımdan Amerikan halk muziği calgısı banjonunkine benzer. Şamisen calınırken mızrap hem tellere, hem de deri kaplı govdeye vurulur ve boylece aynı zamanda vurmalı bir ses de elde edilir.

Kouta adı verilen şarkılarda ve nadiren diğer turlerde şamisenler salt parmakla da calınabilir.


Tarihi ve turleri
ŞamisenlerŞamisen, 16. yuzyılda Japonya'nın en guney bolgesi olan Okinava'ya ozgu sanşin adı verilen bir calgıdan turemiş ve bu donemde en cok kullanılan calgılardan biri olmuştur. Koken olarak sanşin de Cin muziğine Orta Asya muzik kulturunden giren sanxian adlı calgıdan gelmektedir.

Şamisen tek olarak ya da diğer şamisenlerle birlikte ya da diğer Japon calgılarıyla birlikte topluluk olarak calınabilir. Kabuki ve bunraku gibi teatral turlerde soylenen naguata adlı şarkılara eşlik etmekte sık sık başvurulur. Geleneksel olarak şamisen erkeler tarafından da, kadınlar tarafından da calınabilir.

En unlu ve en cok rağbet goren turlerden biri adını 1651-1714 yılları arasında yaşamış ve Osaka'da bunraku denen kukla tiyatrosuyla uğraşan Takemoto Gidayu'dan alan gidayudur. Gidayu şamiseni ve mızrabı, şamisen ailesinin en buyuk boyutlu uyeleridir. Bu turde oyundaki karakterleri konuşturacak ve acıklamaları yapacak bir anlatıcı gerekir. 19. yuzyıldan başlayarak onna-gidayu sıfatıyla bu gorevi kadınlar da yurutmeye başlamışlardır.


Yapı ve calmada ayrımlar
Geleneksel giysiler icinde şamisen calan erkeklerŞamisenler, icinde kullanıldıklar muzik turune gore boyut ve bicimde buyuk değişkenlik gosterebilir. Orneğin futozao (uzun sap) denen tur yeni bir tasarımdır ve bilincli olarak geleneksel şamisenlerden daha buyuk yapılırlar. Govdeleri daha iridir, sapları da daha uzun ve daha kalındır.

Genellikle ince saplı hosozao turu, uzun şarkı anlamına gelen nagautalar ile kullanılır. Bunun kısa ve ince sapı Kabuki'nin ustalık ve kıvraklık gerektiren hareketlerinde işe yarar. Hosozao turu kısa şarkı anlamına gelen koutolara eşlik ederken, parmak kullanılarak calınır.

Şamiseni calmada kullanılan baci denen mızraplar da şekil bakımından farklılık gosterebilir. Naguatalar icin kullanılan baciler daha ucgen bir bicimde ve sivri uclara sahipken, gidayu şamisenleri daha ince bir yapıda ve daha keskin uclu bir ucgen yapıdadır. Calgının koma adı verilen kopru bolumu de turden ture farklılık gosterir.

Japon muziğindeki geleneksel turlerde kullanılan şamisenler katı olcutlere bağlıdır. Şamisen ustatları iyi bir şamisenin yapılmasında doğru tahtanın, doğru derinin ve calımında kullanmak uzere doğru bacinin secilmesinin buyuk etkisi olduğunu soylerler