kemanın tarihcesi kemanın icadı keman calan bayana ne denir keman icadı gecmişi
Keman'ın ilk kez nerede yapıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte , ortacağda İngiltere'de Fiddle , Almanya'da Fiedel İtalya'da Lira da Braci , Fransa'da Viel adlarıyla kullanılan yaylı calgılar Keman'ın atası sayılır. Lavignac , Keman'ın Turklerin Kemence'i guz (Oğuz Kemencesinden)alındığını yazar. Bazı kaynaklarda ise Arapların Rebab'ından geliştirildiği one surulmuştur . 16.ve 17. yuzyıldaki Keman yapım ustaları Nicolo Amati , Paolo Maggini , Giuseppe Guarneru , Antonio Stradivarius Keman'a son şeklini vermişlerdir . Keman asıl bicimi korumakla birlikte 19. yuzyılda , bazı değişikliklere uğradı . Cağdaş Kemanda govde ve sap daha uzun ,kopru daha yuksektir . Keman'a orkestrada ilk olarak ,1565 te St.Riggo ve Corteccia'nın eserlerinde yer verilmiştir . Sonraki yıllarda orkestradaki gorevlerinden dolayı 1. ve 2. Keman olarak adlandırılmış orkestradaki sayıları coğaltılmıştır.
TURK MÛSİKÎSİ'NDE KEMAN'IN YERİ
Keman'ın Turk ulkesine ne zaman geldiği kesin olarak bilinmiyor. İstanbul ve Trabzon gibi LÂtin ulkeleri ile sıkı ilişkiler bulunan şehirlerde cok eskiden beri Keman'ın en eski orneklerinin bulunduğu ileri surulmuştur. Kanunî Sultan Suleyman 'ın sadrazamlarından Makbul İbrahim Paşa'nın gencliğinde, padişahın şehzadesi olarak Manisa'da bulunduğu yıllarda Keman caldığı biliniyor. Yine bu yuzyılda yaygınlık kazanmış bir saz olarak klÂsik mûsikîmize girememiş olmakla birlikte , halk arasında cok tutuluyor ve koltuk meyhanelerinde calınıyordu. Keman'ı ust duzey sınıf arasına sokan kişinin , Sultan 1.Mahmud donemi sanatkÂrlarından olan Corci olduğu ileri surulur. Keman'dan once mûsikîmizin yegÂne sazı Rebab idi .O yıllarda Keman'a "Viola d'Amore" deniyordu ki, bu sazın benzeri yakın zamanlara kadar kullanılmış olan Sine Kemanı'dır. Kemani Corci'ye kadar butun kaynaklarda , eski Turk Kemanını calanların Turk olduğu halde, 18.yuzyıldan , daha doğrusu Corci'den sonra Turk olmayan kimseler Batı Kemanını calmağa heves etmiş ve pek cok unlu isim otaya cıkmıştır. Hic şuphesiz bu sanatkÂrlar " Viola d'Amore " nin farklı şekli olan Sine Kemanı'nı calıyorlardı ; Yedi teli olan Sine Keman'ın sesi biraz boğukca olduğu ve Kemence sesine benzediği icin , musikîden anlayanlarca daha cok tercih ediliyordu . 19. yuzyıl başına kadar Keman calan sanatkÂrlar Keman'ın her iki turunu de kullanmışlardır. Daha sonra Sine Kemanı unutulmuştur. Son icrakÂrları Mustafa Sunar ile Nuri Duyguer olmuştur . Batı Keman'ının ulkemize yerleşmesinde Romanyalı Miron'un buyuk rolu olmuştur. Ulkemizde Turk Musikîsi olculeri icinde cok guclu icrakÂrlar yetişmiştir . Bir devreye damgasını vuran bu sanatkÂrlardan bazıları şunlardır: Kemanî Hızır Ağa , Kemanî Rıza Efendi , Kemanî Corci , Kemanî Kor Sebuh , Kemanî Aleksan Ağa , Kemanî Memduh , Bulbulî Salih Efendi ,Reşat Erer , Nubar Tekyay , Sadi Işılay , Hakkı Derman , Selahattin İnal v.b. Musikî terminolojimizde Keman calanlara " Kemanî " denir .
KEMAN'IN OZELLİKLERİ
Keman insanı derinden etkileyen , eşsiz guzellikteki sesiyle , yaylı calgılar ailesinin en onemli uyesidir. Sesi , oteki calgılara gore bircok bakımdan insan sesine daha yakındır . Keman , cene altı ile omuz arasına sıkıştırılarak tutulur. Sol elin parmakları sap uzerinde bulunan tellere basarak gezinirken , sağ elde tutulan yay ,Keman tellerine surtulerek calınır . Govdenin orta bolumundeki yan girintiler yayın daha kolay hareket etmesini sağlar.35 ile 36 cm arasında değişen bir govdesi vardır. Kucuk ve hafif bir calgı olmakla birlikte , ortalama 84 ayrı parcanın bir araya getirilmesiyle yapılır .Genellikle iki cm .kalınlığında bir cam veya akağac'tan oyma kalemi ve rende kullanılarak bicime sokulur . Keman'ın bir govdesi ve buna bağlı bir sapı vardır.Govde goğus tahtası ya da tabla denen ust kapak , alt kapak ve onları birleştiren yanlık adlı verilen bir kasnaktan oluşur. Tellerin kopru aracılığıyla govdeye yaptığı basınca direnebilmesi alt ve ust kapaklara hafif bir kavis verilmiştir . Sapın ucundaki burgulara( kulak) sarılarak bağlana teller bir eşikten (kopru) gecerek govdenin ucundaki kuyruk bolumune bağlanır . Kopru tellerin titreşimini ust kapağa iletir .Burgu yuvalarına yerleştirilen kulaklar tellerin istenilen olcude gerilmesini sağlar . Govdenin icine boydan boya yerleştirilmiş ,bas cubuğu ya da bas kirişi denen bir cıta , eşiğin tam altında da can direği denilen bir takoz bulunur . Bas cubuğu sesin tınılanmasına , can direği de ses titreşimlerinin alt kapağa iletilmesine yardımcı olur . Ust kapak uzerinde " f " bicimindeki iki ses deliği ses titreşimlerinin govdeden dışarı cıkmasını sağlar . Dış etkilerden korunabilmesi icin yapımı tamamlandıktan sonra ozel karışımlı bir tutkalla cilalanır, cila aynı zamanda Keman'ın ses tınısını belirleyen onemli bir oğedir. Keman yapım ustalarına Luthier denir . Ulkemizde Keman yapım teknikleri cok gelişmiş , ceşitli yarışmalarda birincilik alan Luthierlerimiz vardır bunlar : Cafer Acın , Mesut Gozalan, Yunus Tarhan , Mehmet Alkan ,Nevzat Onder ,Ayhan Damcıoğlu , Ahmet İyidoğan ,Emin Tilev , Bedii Akol v.b.
Bu resim 1738-1742 yılları arasında İstanbul'da saray hayatını inceleyen İsvicreli ressam Liotard tarafından yapılmıştır.İki levanten keman calarken-Tahir Aydoğdu arşivinden...)
KEMAN'IN AKORT SİSTEMİ
Keman 'ın ****lden ya da hayvan bağırsağından yapılmış dort teli vardır . Akort sistemi pest'ten tize doğru : SOL-RE-LA-Mİ olarak duzenlenmiştir. Batı Kemanlarıyla aynı akort sistemine sahip olmasına rağmen , Turk Mûsikîsine uygun şekilde isimlendirilmiştir : DO-SOL-RE-LA dır . Bazı icracılar " LA" telini , İnce "SOL" duzeniyle kullanmaktadır bu konuda ceşitli fikirler one surulmuştur . Eskiden kullanılan ve Avrupa'dan getirilen Kemanların 5 esas 6 (7)ahenk teli olduğu ve aynı telin yine ince "SOL" olarak akord edildiği biliniyor. Bir başka goruş ise , Rebab ve Ud gibi calgıların akorduna benzetmek icin boyle hareket edildiğidir. ( "LA" akort Turk Mûsikîsi icralarında ciğ kalmakla birlikte , bazı makamlar transpoze edildiğinde icrada zorluklar oluşmaktadır )
kemanın tarihcesi
Enstrümanlar0 Mesaj
●58 Görüntüleme
- ReadBull.net
- TV, Sinema, Sanat ve Spor
- Müzik
- Enstrümanlar
- kemanın tarihcesi