Uzayın derinliklerine yonelik bilgi birikimimiz her gecen gun daha da artıyor olmasına rağmen daha dibimizde bulunan gok cisimlerini bile tam olarak tanıyamadığımızı ve onlar hakkında surekli yeni şeyler oğrendiğimizi zaman zaman fark ederiz. Ozellikle de cevremizi turlayan uydumuz Ay, bu merak unsurları listesinde ilk sıralarda kendine yer bulur.
Her ne kadar biz kendisini geceyle ozdeşleştirmiş olsak da fark etmişsinizdir ki Ay ’ı gunduz gorebilmek de mumkun. Peki bu durum tesaduf olarak mı gercekleşiyor, yoksa Ay ’ın bu hareketlerini takip etmenin bir yolu var mı? Gelin birlikte bakalım.
Ay ’ı gunduz de goruyor olmamızın iki ana sebebi var. Bunlardan ilki, Ay ’ın kendi yapısıyla ilgili. Filmlerde ve oyunlarda kullanılan ışıklandırma yontemlerinin de etkisiyle geceleri Ay ’ın, gunduzleri ise Guneş ’in bizi aydınlattığını duşunuruz. Fakat bildiğimiz uzere Ay, doğal bir ışık kaynağı değildir.
Bu yuzden de Guneş ’ten aldığı ışığı bize iletir. En basit şekilde Ay ’ın, gokyuzunde gorunup bize ışık sağlamasının sebebi bu. Aynı şekilde gunduz vakti kendisini gostermesinin de ardında bu var.
Peki neye gore gece veya gunduz ortaya cıkıyor?
Burada da ikinci faktorumuz devreye giriyor. Dunya etrafındaki turunu 27 gunde tamamlayan Ay, bu vaktin bir yarısını Guneş ’in olduğu tarafta, diğer yarısını ise gecenin hÂkim olduğu tarafta geciriyor. Yani gunduz ve gece vakitlerinin dağılımları eşit ve coğu kişinin zannettiği gibi tesaduf değil.
Bu surecte Guneş ve Dunya arasında kaldığında Ay, gunduz vakti kendini gosteriyor. Fakat Dunya ’nın arka tarafına gectiğinde ise artık gece vakti ortaya cıkmış oluyor.
Bu dongu sayesinde de Ay ’ın evrelerinden haberdarız. Space.com Orneğin Dolunay evresini gorebilmemiz icin Ay ’ın, Dunya ’nın arka tarafına gecmesi ve Guneş ’in tam zıt yonune yerleşmesi gerekir. Bu sayede Dunya ’ya bakan yuzunun tumu aydınlatılır ve hepsi gorunmuş olur.
Fakat bunun tersi olursa, yani Ay, Guneş ’in zıt yonunden cıkıp onunla aynı duzleme gecerse ‘yeni Ay ’ evresi gercekleşir. Bu durumda Ay ’ın sadece karanlık yuzu Dunya ’ya bakmış olur ve bu yuzden de kendisini gosteremez.
Bunun dışında kalan evrelerde ise Ay ’ın, bulunduğu konuma gore belli kısımlarını gosterdiğini goruruz. Peki sabah olduğunda Ay ’ın hÂl gorulebilmesi mumkunken yıldızlar nereye kayboluyor? Baktığınızda yıldızların hepsi birer ışık kaynağı. Fakat Ay, kendi kendine ışık uretememesine rağmen bu yıldızların onune gecebiliyor. Bunun sebebi olarak yıldızlara nazaran bize olan yakınlığını ve bununla birlikte gelen devasa boyutunu gosterebiliriz.
Bunlardan kaynaklı olarak Ay, Guneş ışığını Dunya ’ya yansıtıp kendini gorunur kılabiliyor. Fakat cok uzaklarda olan yıldızlar, gun ışığının parlaklığını gececek kadar ışığı Dunya ’ya ulaştıramadığı icin Guneş doğdukca ortadan kayboluyorlar.
Ay'ın hangi tarihte hangi evrede olacağını gormek icin istediğiniz şehri secebileceğiniz bu siteyi kullanabilirsiniz. Uzay hakkında merak ettiğiniz ve 5 yaşında birine anlatır gibi anlatılmasını dilediğiniz soruları yorum kısmında paylaşmayı unutmayın.
Kaynaklar: NASA, Live Science, UKAstroNut